Læknablaðið - 15.06.1999, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
549
Hér verður þó að líta til
siðareglna lækna. Samkvæmt
þeim má læknir ekki láta af
hendi vottorð eða skýrslur um
sjúkling án samþykkis hans,
forráðamanns eða nánustu
vandamanna, nema lög eða
dómsúrskurður bjóði annað.
Þær geyma fyrirmæli um að
samband læknis og sjúklings
skuli byggjast á gagnkvæmu
trausti og gagnkvæmum
skyldum. Þá skal læknir eftir
fremsta megni forðast að haf-
ast nokkuð að er veikt gæti
trúnaðarsamband hans við
sjúklinga. Þær banna lækni að
ljóstra upp einkamálum, sem
sjúklingar hafa skýrt honum
frá eða hann hefur fengið vitn-
eskju um í starfi sínu, nema
með samþykki sjúklings, eftir
úrskurði dómara eða sam-
kvæmt lagaboði. Loks bjóða
þær að læknir skuli við vís-
indarannsóknir jafnan hafa í
huga velferð einstakra sjúk-
linga og sjálfboðaliða auk
þess sem ákvæðið vísar til
ákvæða Helsinkiyfirlýsingar
Alþjóðafélags læknar frá
1975 með síðari breytingum
um ráðleggingar og leiðbein-
ingar fyrir lækna varðandi
læknisfræðirannsóknir, sem
gerðar eru á mönnum.
Enda þótt hvorki gagna-
grunnslögin né önnur lög
skuldbindi lækni í þessu tilliti
er hann bundinn af siðareglum
stéttar sinnar. Siðareglur
lækna sýnast fela í sér að
læknar láti sjúklinga ráða
hvort þeir semja við rekstrar-
leyfishafa.
Hjá læknum og öðrum
sjálfstætt starfandi heilbrigð-
isstarfsmönnum er því líklegt
að þeir sem samþykkja slíka
afhendingu semji við rekstrar-
leyfishafa um afhendingu
sjúkraskráa sjúklinga. Þessi
niðurstaða er í samræmi við
þann tilgang löggjafans sem
leiða má af ummælum við
umræðu á Alþingi að sjúk-
lingur eigi að hafa síðasta orð-
ið um þetta efni.
3. Hvaða upplýsingar
úr sjúkraskrá fara í
gagnagrunninn?
Gagnagrunnslögin geyma
engin fyrirmæli um það hvaða
upplýsingar úr sjúkraskrá
skuli fluttar í gagnagrunn. Af
greinargerð frumvarpsins má
ráða að hver vörsluaðili ráði
þessu atriði.
Sjúkraskrár geyma um-
fangsmiklar og oft viðkvæmar
persónupplýsingar. 1 reglugerð
um sjúkraskrár og skýrslugerð
varðandi heilbrigðismál frá
1991 er fjallað um hvaða upp-
lýsingar skuli koma fram í
sjúkraskrá. Þar eru upp taldar
upplýsingar um persónusögu,
heilsufars- og sjúkrasögu,
lyfjanotkun, notkun tóbaks,
áfengis- og annarra vímuefna,
fjölskylduhagi, félagslegar
aðstæður, sjúkdómsgreiningu,
lyfjameðferð, lýsingar á gangi
sjúkdóms svo eitthvað sé
nefnt.
I áðumefndum kynningar-
bæklingi landlæknisembættis
er eftirfarandi svar gefið
vegna spurningar um það
hvaða upplýsingar fari í
gagnagrunninn:
Ekki hefur enn verið ákveð-
ið nákvœmlega hvaða upplýs-
ingar verða fœrðar í gagna-
grunninn. Líklegt er að sjúk-
dómsgreiningar; skurðað-
gerðir, lyfjameðferð og niður-
stöður rannsókna (t.d. rönt-
genrannsókna, blóðrann-
sókna og þvagrannsókna)
verði þar á meðal. Olíklegt er
að beinn texti sjúkraskráa
verði notaður. Eifðaupplýs-
ingar fengnar úr lífsýnum sem
áður hefur verið aflað til vís-
indarannsókna verða ekki
fœrðar í gagnagrunninn nema
með sérstöku leyfi þess er lét
sýnið í té (upplýst samþykki).
Æskilegt hefði verið að
gagnagrunnslögin gerðu grein
fyrir því hvaða upplýsingar úr
sjúkraskrá mætti vinna til
flutnings í gagnagrunninn.
Það var ekki gert. Það verður
því væntanlega gert í samn-
ingum rekstrarleyfishafa við
vörsluaðila sjúkraskráa.
4. Sjúkraskrár barna
og látinna
Gagnagrunnslögin heimila
sjúklingi að banna að upplýs-
ingar um hann fari í grunninn.
Bannið gildir frá þeim tíma
sem það er tilkynnt landlækni.
Ef flutningur upplýsinga úr
sjúkraskrá er hafinn þegar
sjúklingur bannar slfkan flutn-
ing nær bannið eingöngu til
framtíðarupplýsinga. Upplýs-
ingar sem þegar hafa verið
fluttar í grunninn verða þar
eftir. Þessi túlkun kom skýrt
fram við umræður á Alþingi
og þau rök tilgreind að ef
heimilt yrði að eyða upplýs-
ingum úr grunninum yrði
liann ekki eins gott rannsókn-
artæki.
Engin sérákvæði eru í lög-
unum um ákvörðunarrétt fyrir
hönd barna og látinna. Af
barnalögum leiðir að forráða-
menn bama taka ákvörðun
fyrir þeirra hönd og geta
bannað að upplýsingar um
þau fari í gagnagrunninn (7).
Hvað gerist við 18 ára aldur
barns þegar foreldrar hafa
bannað að upplýsingar um
það fari í grunninn en barnið
gerir ekkert þegar það nær
lögræðisaldri? Tvennt kemur
til greina: Að allar upplýsing-
ar um barnið flytjist í gagna-