Læknablaðið - 15.09.1999, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
687
Samkvæmt erlendum rannsóknum er notkun
geðlyfja mjög mismikil. Rannsóknir í Banda-
ríkjunum sýna að þar eru 32,7% allra á hjúkr-
unarheimilum á geðlyfjum, en á Irlandi nota
þau 65% einstaklinga (13,14). Einnig nota þau
36% á elliheimilum á Englandi og í þjónustu-
rými í Bandaríkjunum (4,15).
Samkvæmt þessari könnun er því notkun
geðlyfja á elli- og hjúkrunarheimilum á Stór-
Reykjavíkursvæðinu talsvert meiri þó hún sé
einnig há á Irlandi.
Samkvæmt Spore og félögum voru 30% ein-
staklinga í þjónusturými á tveimur eða fleiri
geðlyfjum (4). Niðurstöður þessarar könnunar
sýndi að 46% einstaklinga í þjónusturými voru
á tveimur eða þremur flokkum geðlyfja.
Niðurstöðunum úr þessu úrtaki ber ágætlega
saman við niðurstöðurnar úr rannsókninni
Daglegt lífá hjúkrunarheimili sem var hvatinn
að þessari könnun. Þar voru um 60% á róandi
og svefnlyfjum (66% og 71% í þessari könn-
un), 25-30% á geðdeyfðarlyfjum (30-38% hér),
15% á sterkum geðlyfjum í þjónusturými (hér
15%), og rúm 30% í hjúkrunarrými. Hér voru
teknar fyrir sérhæfðar heilabilunareiningar í
hjúkrunarrými og skýrir það líklega mun hærri
notkun sterkra geðlyfja (62%) í þessari rann-
sókn. Rannsóknir hafa sýnt að notkun geðlyfja
eftir flokkum er mismunandi fyrir hjúkrunar-
rými og þjónusturými.
Sterk geðlyf: Hlutfall einstaklinga á hjúkr-
unarheimilum sem nota sterk geðlyf er 21,7%
samkvæmt einni bandarískri rannsókn (13),
27% samkvæmt írskri rannsókn (14) og 32,6%
í norskri rannsókn (3). I þjónusturými eru sam-
bærilegar tölur, 12,1% (ensk rannsókn (16)) og
12,5% (bandarísk rannsókn (4)). Samkvæmt
þessari könnun eru um 15% einstaklinga í
þjónusturými á sterkum geðlyfjum og samrým-
ist það ofangreindum niðurstöðum. A heilabil-
unareiningum eru 62% einstaklinga á sterkum
geðlyfjum og er það mun hærra heldur en er-
lendar tölur fyrir hjúkrunarrými. Útskýrist það
líklega af meiri óróleika á sérhæfðum eining-
um fyrir heilabilaða einstaklinga.
Róandi lyf og svefnlyf: Spore og félagar
komust að þeirri niðurstöðu að 13,8% notuðu
róandi og svefnlyf í þjónusturýmiseiningum í
Bandaríkjunum (4). Notkun þessara sömu lyfja
í Danmörku er 33% hjá einstaklingum á elli- og
hjúkrunarheimilum, 27% í Svíþjóð og 45% í
Skotlandi (3,11). Samkvæmt okkarkönnun voru
66% allra á heilabilunareiningum á róandi lyfj-
um og svefnlyfjum.
í þjónusturými var notkun á róandi lyfjum
og svefnlyfjum 71%. Algengi svefntruflana var
74% og virðist því að svefntruflanir hjá
öldruðum sé nánast alltaf meðhöndlað með
lyfjum.
Geðdeyfðarlyf: Samkvæmt rannsókn sem
Nolan og Malley framkvæmdu kom í ljós að
13% notuðu geðdeyfðarlyf á írskum hjúkrunar-
heimilum (14), á skoskum 16% (3), í Dan-
mörku 11% og 13% í Svíþjóð samkvæmt rann-
sókninni Daglegt líf á hjúkrunarheimili (1).
Spore og félagar sýndu fram á 15,2% notkun
geðdeyfðarlyfja í þjónusturými (4).
Niðurstöður þessarar könnunar sýna að 30%
einstaklinga á heilabilunareiningum og 38% í
þjónusturými nota geðdeyfðarlyf. Notkun geð-
deyfðarlyfja er því um tvöfalt hærri hér en í
lilvísuðum heimildum.
Bandarísk rannsókn, framkvæmd af Heston
og félögum, leiðir líkum að því að þunglyndi sé
vanmeðhöndlað hjá öldruðum. Samkvæmt nið-
urstöðum þeirra eru aðeins 10% greinds þung-
1. Shepherd J, Cobbe SM, Ford I, et al for the West of Scotland Coronary Prevention Study (WOSCOPS) Group.
Prevention of coronary heart disease in men with hypercholesterolemia. N Engl J Med. 1995;333:1301-1307.
2. Sacks FM, Pfeffer MA, Moye LA, et al for the Cholesterol and Recurrent Events (CARE) Trial investigators.
The effect of pravastatin on coronary events after myocardial infarction in patients with average
cholesterol levels. N Engl J Med. 1996;335:1001-1009.
3. The Long-Term Intervention with Pravastatin in Ischaemic disease (LIPID) Sudy Goup.
Prevention of cardiovascular events and death with pravastatin in patients with coronary heart disease and
a broad range of initial cholesterol levels. N Engl J Med. 1998;339:1349-1357.
4. Pfeffer MA, et al.American Fleart Association, 69th Scientific Session. November 1996. New Orleans LA. Abstract 3156.
*miðað við 34% hjá sjúklingum á simvastatíni. N=573, sjúklingar í CARE sem uppfylla öll skylirði í 4S: hækkað kólesteról,
35-65 ára, >6 mánuðum eftir kransæðaáfall, ekki hjartsláttaróregla, ekki heilaáfall.
CARE endapunktar: non-fatal kransæðaáfall eða kransæðadauði. 4S: N=4444; endapunktar: Kransæðastífla eða kransæðadauði.