Læknablaðið - 15.09.1999, Page 82

740
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Mynd 4. Algengi
mismúnandi sam-
skipta háskóla-
stofnana og iðn-
aðar (4).
Percentage of Firms
100-1 88,4±4,3
91,8±3,7
<r
^ /■ > /
^ / /
Type of Relationship
vinnu við háskólastofnanir.
Hér á landi má til dæmis
benda á að Islenska álverið,
Landsvirkjun og sum verk-
fræðifyrirtæki sem hafa kost-
að ákveðnar námsstöður við
Háskóla Islands. Einnig hafa
fyrirtæki eins og Lýsi hf.
stundað rannsóknar- og þró-
unarvinnu, auk margra ann-
arra fyrirtækja. Það er þó ljóst
að til að rannsóknir og ný
þekkingarsköpun geti átt sér
stað innan fyrirtækjanna þarf
iðnaðurinn að bera sig.
Margvíslegir erfiðleikar
geta snúið að iðnaðarfyrirtækj-
um varðandi akademíska sam-
vinnu og oft þurfa stjómendur
fyrirtækjanna að leggja á sig
mikla vinnu til þess að koma á
samstarfi við akademíska
læknaháskóla. I þessu sam-
bandi má nefna eftirfarandi:
1. Háskólaskrifræði flækir
mál oft mikið.
2. Háskólareglur sem tak-
marka samvinnu.
3. Akveðinn metorðastigi inn-
an háskólakerfisins sem
stýrir þessu ferli getur haft
„pólitísk“ áhrif
4. Stefnan í akademískum
rannsóknum oft önnur
(grunnrannsóknir vs. hag-
nýtar rannsóknir).
5. Agreiningur vegna ólíkra
sjónarmiða.
6. Hagsmunaárekstrar (annað
fyrirtæki).
7. Ahyggjur vegna misbeit-
ingar (misconduct).
8. Niðurstöður séu ekki birtar
fyrr en sérleyfisumsókn
hefur verið lögð fram.
Fyrir þremur árum birtist
vísindagrein í New England
Journal of Medicine þar sem
kannað var algengi, stærðar-
gráða, ágóði, áhættur og fleira
af samstarfi háskólastofnana
við lyfja- og líftæknifyrirtæki
í Bandaríkjunum (4). í ljós
kom að 90% af yfir 200 fyrir-
tækjum sem svöruðu könnun-
inni voru í samstarfi við há-
skólastofnanir á miðjum ní-
unda áratugnum. Fimmtíu og
níu af hundraði styrktu rann-
sóknir háskólanna og lögðu að
meðaltali til um 12%afheild-
arrannsóknarfjármagni há-
skólanna (mynd 4). Tæp 40%
fyrirtækjanna veittu fjármagni
til styrktar námi við háskólana
(oftast Ph.D.). Oftast náði
rannsóknarsamstarfið yfir af-
markaðar rannsóknir sem stóðu
í eitt til tvö ár. Yfir 60% fyrir-
tækjanna sem styrktu vísinda-
rannsóknir á háskólastofnun-
um töldu sig hafa hagnast,
annað hvort af sérleyfi, nýrri
afurð eða aukinni sölu í tengsl-
um við samstarfið.
Hagsmunatengsl
verði ljós
Mörgum eru í fersku minni
þeir hagsmunaárekstrar sem
urðu vegna rannsókna á ör-
yggi kalsíumjónahemjara við
notkun þeirra hjá hjarta- og
kransæðasjúklingum (5). Nið-
urstöður greinarinnar sýndu
sterk tengsl á milli túlkunar á
niðurstöðum höfundanna
varðandi öryggi þessara lyfja
annars vegar og því hvernig
þeir voru fjárhagslega tengdir
lyfjafyrirtækinu sem borgaði
fyrir rannsóknina hins vegar.
Því er afar mikilvægt að
akademískar háskólastofnanir
og læknafélög tryggi að ein-
stakir læknar eða hópar þeirra
hafi ekki persónulegan hagn-
að af samstarfinu við lyfja- og
líftæknifyrirtæki annan en
„eðlileg“ laun fyrir sitt vinnu-
framlag og heiðurinn af vís-
indunuin sjálfum.
Þó finna megi einstök dæmi
um neikvæð áhrif af samvinnu
lækna og lyfjafyrirtækja er
ljóst að í langflestum tilvikum
leiðir slíkt samstaf til öflugri
vísindavinnu sem aftur leiðir
af sér nýja þekkingu og stuðl-
ar að bættri meðferð við sjúk-
dómum. Nýlega birtist leiðari
í vísindaritinu Science undir
heitinu „New Model of
Public-Private Collaboration"
þar sem lýst er hvernig lyfja-
og líftæknifyrirtæki eru að
búa til gagnagrunn með stökk-
breytingum í erfðefni manna