Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Side 24

24
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 36
Erindi
E-l. Hvernig er staðið að forvörnum
gegn sykursteraorsakaðri beingisnun?
Unnsteinn Ingi Júlínsson *, Fríðrík Vagn Guðjóns-
son**, Björn Guðbjörnsson*
Frá *lyflœkningadeild Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri, **Heilsugœslustöðinni á Akureyri
Inngangur: Otímabær beingisnun er einn af að-
alfylgikvillum langtíma sykursterameðferðar. Með
virkri forvörn er hægt að draga úr afleiðingum
þessa fylgikvilla. Vaxandi þekking á þessu sviði
vekur forvitni á hvernig staðið er að forvörnum
gegn beingisnun hjá langtíma steranotendum.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar voru fengn-
ar frá apótekum á Norð-Austurlandi um allar ávís-
anir á prednisólon á árunum 1995 ogl996. Sjúk-
lingar sem höfðu fengið að minnsta kosti þriggja
mánaða samfellda meðferð eða styttri sterakúra
sem samanlagt urðu þrír mánuðir á ári voru athug-
aðir. Sendur var út listi með spurningum um með-
ferð sem þeir voru á til forvarnar gegn beingisnun.
Upplýsingum um ábendingar fyrir sterameðferð,
skráða fylgikvilla og forvarnir var safnað úr sjúkra-
skrám á FSA og viðeigandi heilsugæslustöð.
Niðurstöður: Tvöhundruð þrjátíu og níu ein-
staklingar á svæðinu uppfylla inntökuskilyrði.
Kynntar verða heildarniðurstöður, en fyrstu niður-
stöður byggja á einstaklingum af þjónustusvæði
Heilsugæslustöðvarinnar á Akureyri (n= 111; 68
konur (61%) og 43 karlar (39%)). Meðalaldur var
67 ár (17-90). Samkvæmt sjúkraskrám voru 34 ein-
staklingar grunaðir um beingisnun (31%) og 24
höfðu brotnað (23%). Konur eldri en 50 ára voru
56, 23 þeirra (41%) voru grunaðar um beingisnun
og 17 (30%) höfðu brotnað. Sambærilegar tölur
fyrir karla voru 23% og 19%. Alls neyttu 54% sjúk-
linganna mjólkurafurða, 32% lýsis, 28% kalktaflna
og 10% höfðu fengið bisfosfonöt, sex konur og
fimm karlar. Fimmtán konur (22%) höfðu fengið
hormónameðferð. Allir 11 sem fengið höfðu bisfos-
fonöt voru með þekkta beingisnun og níu af 11
höfðu brotnað.
Alyktanir: Möguleikar til forvarnar gegn bein-
gisnun samfara sykursteranotkun eru vannýttir.
Með virkri forvarnarmeðferð strax í upphafi stera-
meðferðar mætti draga úr þessum alvarlega fylgi-
kvilla og fækka beinbrotum.
E-2. Samband beinmagns foreldra og
dætra
Inga Þórarinsdóttir, Guðrún Bragadóttir, Díana
Oskarsdóttir, Guðrún A. Kristinsdóttir, Gunnar
Sigurðsson
Frá rannsóknarstofu um beinbrot og beinþynningu
og lyflœkningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
lœknadeild Hl
Markmið: Að kanna samband beinmagns for-
eldra og dætra til að meta þátt erfða og meta spá-
gildi beinmagns foreldris um beinmagn dóttur.
Flestar slíkar rannsóknir hafa einungis verið gerðar
milli mæðra og dætra.
Efniviður og aðferðir: Eitthundrað og fimm
stúlkur á aldrinum 16, 18 og 20 ára og mæður
þeirra á aldrinum 34-48 ára (allar fyrir tíðahvörf).
Sextíu og einn faðir á aldrinum 37-54 ára. Bein-
magn var mælt með DEXA (heildarbeinmagn,
mjöðm og hryggur), svo og magn fitu og mjúk-
vefja. Einnig var mæld hæð og þyngd og fleira.
Einþátta og fjölþátta samanburður var síðan
gerður á niðurstöðum dætra og foreldra.
Niðurstöður:
Heildarbeinmagn
r=fylgnistuðull
Móðir/dóttir 0,44 p<0,01
Faðir/dóttir 0,41 p<0,01
Fylgnin var sterkust í mjöðm milli mæðra
r=0,53. 1 fjölþáttagreiningu þar sem samtímis var
tekið með beinmagn beggja foreldra þá virðist um
fjórðungur af beinmagni stúlknanna tengjast erfð-
um eða sameiginlegum lífsháttum með foreldrum.
Alyktanir: Samkvæmt þessari rannsókn virðast
erfðir ráða um fjórðungi beinmagns sem er talsvert
lægra hlutfall en fengist hefur með rannsóknum á
eineggja tvíburum. Þær rannsóknir hafa þó verið
gagnrýndar þar sem eineggja tviburar hafa oft mjög
svipaðar lífsvenjur sem kann að skýra fylgnina að
einhverju leyti.
ítarlegri leit að erfðaþáttum sem ákvarða bein-
magn er fyrirhuguð.