Sagnir - 01.04.1985, Side 59

ÁSTMÖGUR ÞJÓÐARINNAR?
Jónas Hallgrímsson skáld. Vinskapur var milli Jóns Sigurdssonar og Jónasar og
eitt af sídustu Ijóöum Jónasar var kveöja til Jóns. Þessa mynd af Jónasi gerdi
séra Helgi Sigurdsson og erhún frummynd annarra mynda afskáldinu.
ildir um Jón en flesta aðra. Skal nú
vikið að bundnu máli.
Mærður í Ijóðum
Jón Sigurðsson átti alla sína mann-
dómstíð fast aðsetur í Kaupmanna-
höfn. Þaðan fór hann að jafnaði á
tveggja ára fresti til íslands og sat
Alþing. Hafnaríslendingar nýttu sér
gjarnan þau tækifæri sem gáfust til
veisluhalda og þurfti tilefnið ekki
alltaf að vera neinn stórviðburður.
En því merkilegra sem það var því
meira þurfti að hafa við. Þá voru
endrum og sinnum flutt kvæði og
þau prentuð sérstaklega. Jónas
Hallgrímsson hóf tækifæriskveð-
skapinn til vegs og virðingar. Þótt
hann yrkti til samkvæma þar sem
vinir voru kvaddir þá var innihald
kveðskaparins iðulega almennara.
Þar má nefna kvæði eins og Þú
stóðst á tindi Heklu hám, Nú er
vetur úr bæ og Borðsálm.5
Þegar Jón Sigurðsson heldur
heim að sitja fyrsta þing hins endur-
reista Alþingis 1845, eru honum flutt
tvö kvæði og eitt þegar hann kemur
tilbaka frá íslandi. Tveim árum síðar
er hann kvaddur með ekki færri
kvæðum en fjórum. Árið 1849 er
honum flutt eitt kvæði og annað til
hans og fleiri veislugesta við heim-
för frá Höfn. Þjóðfundarárið, 1851,
fær Jón eitt kvæði í veganesti og
annað við komuna til Reykjavíkur.
Svona heldur listinn áfram.6 Alls eru
það 12 skáld sem mærðu Jón á
þennan hátt. Um það segir Sigurður
Nordal:
Þess eru hvorki dæmi frá dögum
Jóns né síðar, að því er eg bezt
veit, að nokkur annar íslendingur
hafi verið hylltur svo oft í Ijóði og
af svo mörgum skáldum í lifanda
lífi.7
Af þeim tveim kvæðum sem Jóni
voru flutt 1845 átti Jónas Hallgríms-
son annað. Ólíkt flestum öðrum
fækifæriskvæðum Jónasar þá er
Það ,,mjög persónulegt“. Því má
basta við að líklega er kvæðið það
síðasta sem Jónas orti.8 Jónas og
Jón voru vinir og áttu nokkuð saman
að sælda. Þrátt fyrir það, eða
kannski einmitt þess vegna, leyfir
Jónas sér að vera nokkuð meinyrtur
í kvæðinu. Ástæðan ersú að Jónasi
féll það þungt að hið endurreista
Alþingi skyldi háð í Reykjavík en
ekki á Þingvöllum. En Jón beitti sér
ötullega fyrir því að Reykjavík yrði
hinn nýi þingstaður. í kvæðinu er
Jóni óskað fararheilla og hann
hvattur til að heimsækja Þingvelli á
leið sinni til foreldrahúsa á Vest-
fjörðum. Jónas veit að um seinan er
að breyta þingstaðnum úr þessu og
storkar Jóni biturlega þegar hann
segir þessum stolta og ráðríka
manni að ,elta hina‘! Síðasta erindið
er svohljóðandi:9
Hlýan bústað bía
biðjum þjerað liði
verða byggðu værðir
værar á grund kærri.
Eltsvo hina! haltu
hugprúður til búða
Víkur- við þig leiki
völin á mölinni.
Finnur Magnússon hyllti Jón einnig
1845. Sigurður Nordal hefur látið
sér detta í hug að Finnur hafi sett
sínar vísur saman því honum hafi
ekki þótt tilhlýðilegt að Jón yrði
kvaddur með kvæði Jónasar einu.
Hvort hugdetta Sigurðar er rétt eða
ekki er aukaatriði. Því líklegt er að
þegar frá leið hafi þess fremur verið
minnst ,,aó sjálfur Jónas Hallgríms-
SAGNIR 57