Sagnir - 01.04.1985, Síða 72

EF UNGIR MENN ...
Danskir dátar á Islandi. Jón Sigurðsson var mótfallinn því að senda íslendinga i danska flotann. Frekar vildi hann að
íslendingar aefðu sig sjálfir í vopnaburði.
væri í landinu, aö þaö væri ekki
uppnæmt fyrir einni hleypiskútu
eöa fáeinum vopnuðum bófum.9
Þá er þaö Ijóst hvaðan Jóhannes á
Borg hefur fengið oröalagiö í sína
bók. Meö svolítilli hermennsku von-
ast Jón til aö vekja þjóðerniskennd
meö íslendingum og styrkja hana
og stæla.
Herútboðið
Eftir þessa ritgerð í Nýjum félags-
ritum 1843 talar Jón ekki um varn-
armál í fjórtán ár. Hann hefur misst
áhugann eöa önnur og stærri mál
hafa tekið tíma hans allan. Næst
þegar heyrist frá honum um land-
varnir er þaö á þingi. Þaö var áriö
1857.
Danska þingiö og fjárlaganefnd
þess höföu um tíma orðið aö sam-
þykkja fjárveitingu, sem stjórnin
þurfti að láta af hendi til aö mæta
útgjöldum vegna íslands, sem voru
umfram þær tekjur, sem af landinu
fengust. Fjárlaganefndin lét í Ijós
óskir um aö alþingi íslendinga fengi
vald til þess að gera fjárhagsáætlun
og þar meö tiltaka þá upphæö, sem
til landsins þurfti aö leggja úr ríkis-
sjóöi ár hvert. Var talið sanngjarnt
aö ísland legði eitthvað af mörkum
til þarfa ríkisins svo sem eins og
menn í danska flotann.
Þegar málið var kynnt hér á landi
voru sumir hlynntir herútboöinu eins
og td. Páll Melsted amtmaður, en
yfirleitt voru menn þeirrar skoöunar
að útboö væru háö ýmsum ann-
mörkum. Málið var þegar sett í
nefnd er það kom fyrir Alþingi 1857.
Um herútboðið haföi hún þáskoðun
aö ekki væri rétt aö skorast undan
því en binda þaö viö lágmarks-
skyldu, tvö prómille íbúatölu og aö
skyldutíminn yröi tvö til þrjú ár.
Jóni finnst margt óviðkunnanlegt
viö útboðið. Að hans mati er þaö
byggt á rangri undirstöðu, nefnilega
þeirri aö allir íslendingar séu sjó-
menn. Þaö er rangt. Þeir eru langt-
um fleiri sveitamennirnir og margir
eru því aldeilis óhæfir til flotastarfa.
Þess vegna er útboðið byggt á
ónáttúrlegum grundvelli og skaö-
legum. í því leynist það forna og
háskalega háttalag dönsku stjórn-
arinnar, aö lokka menn frá sveitinni
og landbúnaðinum. Þaö undrar Jón
aö þingnefndinni, sem um máliðfjall-
aöi, skyldi hafa yfirsést þetta veiga-
mikla atriði. Annaöerþaö, segirsvo
Jón, aö þeir íslendingar, sem í
danska flotann færu yröu á engan
hátt til gagns fyrir varnir landsins af
því aö þeir verja ekki ísland á neinn
hátt þegar þeir eru úti í Danmörku.
Og ekki réðu íslendingar því að
stjórnin gerði þaö aö fastri skyldu aö
senda hingað herskip til aö verja
okkur. Jóni þykir því eðlilegra aö
hafa varnarskyldu hér á landi meö
eigin liöi og heræfingum.10
Hann tekur mjög í sama streng í
grein, sem ber heitið „Alþíng og Al-
þíngismár í Nýjum félagsritum frá
1858 þegar hann ræöir um útboö á
íslendingum til herþjónustu. Hann
segir aö íslendingar gætu almennt
lært skotfimi, skylmingar og aörar
70 SAGNIR