Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 25

Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 25
mér Smith-Rosenberg kemst að kjarna máls- ins er hún segir mikilvægi þessara gagna felast í því að þau hafi aldrei átt að birtast opinberlega. Bréfritari tjáir sig í þeirri trú að enginn annar en viðtakandi lesi. Þannig eru einkabréf einstök heimild að því leyti að þau sýna berlega hugsanir og tilfinningar einnar mann- eskju og hvernig hún upplifir líðandi stundu. Við lestur bréfa frá nítjándu öld er líkt og rannsakandinn færist eina öld aftur í tímann. Það er nánast eins og hann upplifi atburðina sjálfur svo mikil er nálægðin. Þeir sem rannsakað hafa líf kvenna á nítjándu öld virðast margir hverjir draga upp fremur einsleita mynd af þeim. Gott dæmi um það er að finna í eftirfarandi samantekt á sjálfsímynd kvenna frá nítj- ándu öld: Eg vil geta þess áður en lengra er haldið að konurnar eru ekki marg- orðar um sjálfar sig, hvorki í minn- ingum sinum, ljóðum né sendibréf- um. Þær skrifa minnst um sjálfar sig sem sjálfstæðar tilfinningaverur, held- ur sem hluta af mikilvægari heild. Líkt og oft var raunin í lífi kvenn- anna, létu þær aðra ganga fyrir í skrifum sínum.4 Hér hefur tónninn verið gefinn fyrir framhald greinarinnar. Höfundur leitar síðan dæma í heimildum til að styðja kenninguna. Ragnhildur Richter kemst að sams konar niðurstöðu i umfjöllun um sjálfsævisögu Málfríðar Einarsdóttur (1899-1983) út frá femíniskum kenn- ingum: ... má segja að konur geti stöðugt dregið i efa, eða neyðist til að draga Páll Pálsson, skrifari hjá Bjarna Thorsteinsson amtmanni á Vesturlandi. í efa, hugmyndina um afmarkaðan einstakling sem liti á sig sem heild, þekki mörk sín og vilji viðhalda þeim, eins og riki landamærum sín- um. Þess i stað upplifi konur sig frekar í samhengi við aðra, sjálfsmynd þeirra sé sveigjanleg og síbreytileg.5 I báðum tilvikum gefa höfundar sér ofangreindar forsendur áður en hin eiginlega umfjöllun hefst. Þegar fræði- menn gefa sér slikt fyrirfram er útilokað annað en að niðurstaðan verði á sömu leið. Spurningin er sú hvort íslenskar konur hafi verið jafn þögul- ar, ófrjálslegar og ósjálfstæðar og af er látið. Er hér ekki dregin upp fremur einlit mynd af kvenfólki? Ef einungis væri stuðst við lýsingar ferðamanna á konum yrði svarið við spurningunni liklegast neikvætt. I Ferða- bók Eggerts Olafssonar og Bjarna Páls- sonar má t.d. lesa eftirfarandi umsögn um norðlenskar konur: Það er ekki einungis, að kvenfólk sækir engar skemmtanir eða nýtur annarrar tilbreytni í daglegu lifi, en það veldur því, að þær eru ófrjáls- legar i allri framkomu og umgengni, þögular og þunglyndar.6 Eggert og Bjarni vildu meina að orsakarinnar væri að leita i mikilli vinnu og lítilli tilbreytingu. Fleiri ferðamenn undruðust mikið vinnuálag islenskra kvenna.7 Auk þess sem mörgum fannst kvenfólkið fremur lokað og jafnvel jaðra við að það væri taugaveiklað.8 Sennilega hittir Loftur Guttormsson naglann á höfuðið er hann ályktar „að samfélags- gerðin ... [hafi] þrengt mun fastar að konum en körlum og bakað þeim að sama skapi meira andstreymi.” Þar hefur hann í huga að konur voru mun lengur hjú en karlar, húsaginn var strangari gagnvart þeim, karlar höfðu meiri möguleika á tilbreytingu í lífinu og að lokum tiðar barnseignir sem konur máttu þola.9 Þrátt fyrir mótlæti í lifinu er hins vegar ekki sjálfgefið að þær hafi verið litlar tilfinningaverur, ófrjálslegar og líflausar. Annað má merkja í skrifum irska blaðamannsins J. Ross Browne sem ferðaðist hér um landið árið 1862: Konurnar eru i rauninni þær einu íbúanna sem sýna einhver merki lifs, að frátöldum flónum. Þótt þær séu óheflaðar í framkomu, fákunnandi og subbulegar má sjá með þeim nokkurn vott lifsorku og dugnaðar, að minnsta kosti samanborið við karl- mennina.10 Við lestur ferðabóka má fljótlega greina hvort menn séu jákvæðir eða neikvæðir i skrifum sinum vegna þess að höfundar taka gjarnan afgerandi afstöðu til manna og málefna. Auk þess virðist sem tilgangur skrifanna hafi talsvert að segja um viðhorf þeirra til landans og jafnvel embætti eða staða mannanna sjálfra. Ferðabók þeírra Eggerts og Bjarna ber keim af því að þeir koma fram sem fulltrúar upplýsingarinnar. Þeir leita uppi galla til þess að hægt sé að uppræta þá. Þetta er eflaust ein af ástæðum þess hversu neikvæðir þeir eru. Þannig er athyglisvert að í skrifum um lundarfar vestfirskra karlmanna skuli Þeir sem rannsakað hafa líf kvenna á nítjándu öld virðast margir hverjir draga upp fremur einsleita mynd afþví. 25 - Sagnir 1996
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.