Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 28

.KRJSJRÚN.HaULA HEL.eAD.QTTJR
væri „... órói ad heira sumt sem skrafad
er.”39 páU var sa ejni sem Sigriður gat
trúað fyrir raunum sínum. Framan af var
hann fremur fámáll en að því kom að
hann krafði hana skýringa:
Þu seigist besti brodir hafa frétt
margt af mér og vilia heira mína
eigin sögu þarum en satt ad seigia
hef eg giarnan vilid koma mér hia ad
tala um þad þvi mér hefur verid nógu
þungt að huxa um þad eg get heldur
ecki sagt þér sannara eda greinilegra
en eg vifii til ad þér var skrifad þad
en i firra vetur sagdi eg þér einum frá
vandrædum mínum so sem þeim ereg
best treisti en þu svaradir þvi litid
.40
Sigríður flutti til Reykjavíkur og var því
óhjákvæmilegt að hún yrði vör við
umtal. Fólk sakaði hana jafnvel um að
hafa komið upp á milli þeirra
heitbundnu. Fiún sagðist ekki taka það
nærri sér:
enn ef hun [biskupsdóttir] og
foreldrar hennar eru sömu meiningar
fellur mer þíngra ecki hafa þaug
talad þetta vid mig en mikin þótta og
þur lindi hef eg mergt á þeim til min
þetta lid eg þeigandi af þeim án þefi
ad get nockuð vid þaug talad eda
afsakad mig og
min einasta hugun
er ad eg hef goda
samvisku fyrir ecki
ad hafa spilt á
milli þeirra.41
Þorsteinn fór til
móður sinnar að
Lambastöðum en
hún vildi hins
vegar ekki taka á
móti Sigríði.
Astæðan var sú að
Valgerður
biskupsfrú var
móðursystir hans
og þótti móður
hans illa vegið að
systur sinni. Þess
má geta að
Þorsteinn hafði
verið í heimanámi
Steingrími og
ímynda sér hversu
nátengdur hann
var þeim hjónum.
Þorsteinn og
Sigriður lögðu
mikið á sig til að
eigast en við það
hafnaði Þorsteinn mun vænlegri kosti.
Hann þótti efnilegur námsmaður og
hefði líklegast orðið heppilegur biskups-
kandídat sem tengdasonur biskups. Þetta
bendir til þess að aðrar ástæður en
efnahagslegar hafi legið að baki
hjúskaparáformum þeirra. Gísli Ágúst
Gunnlaugsson hefur athugað hvenær ást
fór að hafa áhrif á makaval hér á landi.
Hann styður rannsókn sína við
sjálfsævisögur en tekur fram að hann
hafi ekki litið á einkabréf. Hjá honum
kemur eftirfarandi fram: „Athugun á
sjálfsævisögum virðist styðja tilgátuna
um að ástin hafi ekki skipt ýkja miklu
máli við hjúskaparstofnun á síðari hluta
18. aldar og fyrri hluta hinnar I9.”4^
Gísli telur að önnur sjónarmið, eins og
t.d. efnahagsleg, hafi verið rikjandi allt
fram til loka 19. aldar.43 Þorsteinn og
Sigríður eru dæmi um hið gagnstæða og
eru bréf því liklega heppilegri heimildir
til að rannsaka svo persónuleg mál.
Ástæðan er sú að í mörgum sjálfsævi-
sögum, sérstaklega þeim eldri, kemur
fram að fólk virðist veigra sér við að
fjalla um tilhugalíf sitt og oft á tíðum er
jafnvel sleppt að segja frá giftingunni
sjálfri. Ljóst er að skoða þarf fleiri bréf
frá þessum tíma til að komast að
marktækum niðurstöðum.
Hiartans sár
Sigríður varð fyrir ýmsum erfiðleikum
og mótlæti í lifinu og leitaði hún þá
ákaft stuðnings og ráða hjá bróður
sínum. Við ástvinamissi gætti mikillar
tilfinningasemi í bréfum hennar. I
gegnum allar sínar sorgir létti hún
þjáninguna með því að segja að þetta
væri vilji guðs og það væri hann sem
réði. „Langar finnast mier nú tídir sidan
i vor ad mínum goda gudi þoknadist ad
taka modur mína fra mier en eg veit ad
þad er skilda min ad vera ánægd med
hans rádstafanir”.44 Við lestur bréfa
kvenna frá fyrri hluta 19. aldar virðist
slíkur guðsótti einkennandi líkt og fram
kemur í bréfi Ragnheiðar Finnsdóttur
árið 1801: „Guði sé lof fyrir það, að
mér liður sem vant er allt bærilega, en
hvernig um lífsbjörg fer fyrir mig og
mitt hús komandi vetur, ef eg lifi, því
ræður guð og sjái bezt fyrir mér og
mínum, hann mun það og svo gjöra ...”45
Eftir lát móður Sigriðar gætir
mikillar örvæntingar um að amman
yfirgæfi þær systur enda óvíst hvað þá
yrði um þær.
hefur Amma min
verid med
lasnastamoti um
stundir og get eg ei
sagt þier hvad hrædd
eg er og vifi mattu
vera um þad ad ef eg
mifii hana legg eg af stad gangandi
til þín ef Soti minn dugir ei til ad
brua mig i alvöru ad seigia verd eg
indis lítil ef eg mifii hana46
I heil fjögur ár lifðu þær systur milli
vonar og ótta að amma þeirra hrykki
upp af en henni fór mjög aftur. Loks
skrifaði hún bróður sínum: „Amma
ockar Elskuleg er búinn að fá lausn frá
þefiu mædusama lífi ... þú getur næri
hvad vid veasalings systur lidum”.4',
Hámarki náðu hremmingar Sigríðar
er Þorsteinn, eiginmaður hennar, lést
eftir aðeins sex ára hjúskap. Það vekur
athygli að bréfaskriftir þeirra systkina
lögðust niður á meðan hún var gift.
„...enn nú hefur honum þó blefíudum
þoknast ad særa mig því sárinu sem aldrei
grær því hiartans sár eru ólæknandi og
þaug svída og svída sárt medan lífid
endist... “
Sagnir 1996 - 2®