Sagnir - 01.06.1996, Page 33

kir herflokkar
Jón Sigurðsson forseti var einn þeirra sem hvatti til þess að íslendingar stofnuðu sjálfir landvarnarlið. Jón Guðmundsson ritstjóri Þjóðólfs gerði slíkt hið sama I
blaði sínu. Björn Bjarnason hefur nýlega viðrað hliðstaeðar skoðanir um stofnun landvarnarliös.
Eyja hóf Kohl undirbúning að stofnun
varnarliðs. Hugmyndin var að allir
fullhraustir karlmenn gengju til liðs við
sveitina sem hann vildi kalla Herfylk-
ingu Vestmannaeyja en enginn var þó
neyddur til þátttöku. Tilgangurinn með
stofnun sveitarinnar — —
var margþættur og í
bréfi til danskra yfir-
valda lýsir Kohl því
til hvers hann ætlað-
ist. I fyrsta lagi skyldi
þetta vera varnarsveit gegn árásum og
ágangi útlendinga en einnig var henni
ætlað að styrkja framkvæmdavaldið í
Vestmannaeyjum. Enn einn þátturinn var
að efla þol og þrek manna með ýmsum
íþróttaæfingum. Ingimar Jónsson telur
að vegna mikilvægis íþróttaiðkunar
innan sveitarinnar megi telja að þarna
hafi verið fyrsta skipulagða íþrótta-
starfsemi á íslandi.6 Herfylkingin var
liklega einnig fyrsta „bindindisfélagið"
sem hér var sett á fót, því að þótt það
hafi ekki verið eiginlegt bindindisfélag
þá var algjör reglusemi eitt af skilyrðun-
um fyrir inngöngu í liðið. Sýslu-
maðurinn gerði mikið úr þessu atriði við
liðsmenn sveitarinnar og í bréfum sinum
til yfirvalda.
Ekki er til neitt eitt einhlítt svar við
því hvers vegna Eyjar urðu fyrsti og eini
Ekki er til neitt eitt einhlítt svar við því hvers
vegna Eyjar urðu fyrsti og eini staðurinn á
landinu til að eignast varnarlið.
staðurinn a landinu tu að eignast
varnarlið. Nærtækast væri að benda á
Kohl sjálfan sem án efa átti stóran þátt i
tilurð sveitarinnar. Einnig hafði sú
staðreynd að Heimaey er fjarri öðrum
byggðum bólum án efa sín áhrif á að
sveitin var stofnuð en drifkraftur og
bakgrunnur Kohls ásamt jákvæðum við-
brögðum Eyjamanna sjálfra gerðu Her-
fylkinguna að veruleika. Það sem hins
vegar varð til þess að sveitin náði að
vopnast og verða alvöru herflokkur
verður varla skýrt að fullu nema með
viðhorfsbreytingu danskra stjórnvalda til
vopnaburðar Islendinga. Áhrif og staða
Kohls sjálfs í danska stjórnkerfinu hefur
einnig örugglega haft sitt að segja og
liðkaði fyrir því að Danir tóku þá
afstöðu að afhenda Herfylkingunni, í
tveimur skömmtum á árunum 1856 til
1858, sextiu riffla með byssustingjum,
korða handa yfirmönnum, trumbur og
aðra nauðsynlega hluti sem svona sveit
þurfti að eiga.7
Allt frá siðaskiptum hafði það verið
stefna Dana að halda vopnum frá Íslend-
ingum svo að þessi sinnaskipti stjórn-
valda voru sannarlega breyting frá fyrri
stefnu. Venjan var sú að þegar einka-
hersveitir í Danmörku báðu um vopn frá
stjórnvöldum þurftu þær sjálfar að
greiða fyrir þau en rök Kohls og stuðn-
ingur stiftsyfirvalda leiddu til þess að
200 ríkisdalir af því fé sem ætlað var til
óvissra útgjalda ríkisins runnu til Her-
fylkingar Vestmannaeyja.8
Þrátt fyrir að mörkuð hafi verið
timamót í landvarnarsögu íslands með
stofnun Herfylkingarinnar var lítið fjall-
að um þennan viðburð í blöðum og
33 — Sagnir 1996