Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 38

Davíð Loai Siaurðsson
Fyrsti íslenski
Enn af ævintýrum Ólafs Loftssonar
Upphaf Frímúrarareglunnar á
íslandi
Um starfsemi frímúrarareglunnar leikur
jafnan nokkur dulúð enda fá engir nema
innvígðir meðlimir að vita nákvæmlega
hvað fram fer á fundum. Ekki er samt öll
starfsemi frtmúrara háð sömu þagmælsku
og meðal yfirlýstra markmiða reglunnar
er að gera félögum sínum auðveldara að
rækta manngildi sitt. „Frímúrarareglan
veitir mönnum dýpri skilning á sjálfum
sér og afstöðu sinni til þess heims sem
þeir lifa í. Hún hvetur til heiðarleika og
drengskapar í hvívetna og getur verið
grundvöllur dýrmætra vináttubanda."1
Löngum hafa margir ályktað sem svo
að bræðralag þetta beiti sér fyrst og
fremst fyrir veraldlegri vegsemd meðlima
sinna og í gegnum tíðina hafa verið á
sveimi alls kyns samsæriskenningar um
öll þau þjóðfélagsvöld er reglan sölsi
undir sig2 og frægust hlýtur að vera sú
kenning að Frímúrarareglan hafi staðið á
/ Sögnum hefur áður verið rætt
um skrautlegan feril Ólafs
Loftssonar. Hér er upplýst að
Ólafur varð fyrstur íslendinga
til þess að gerast frímúrari.
bak við frönsku stjórnarbyltinguna árið
1789.3 Frímúrarareglan á Islandi tekur
hins vegar fram í upplýsingariti sínu að
reglan hafi „... engin markmið um
gagnkvæma aðstoð eða stuðning við
einkahagsmuni félagsmanna sinna. Það
hefur hvorki fjárhagslegan ávinning né
önnur forréttindi í för með sér að vera
þar félagi."4
Fyrsta skráða heimild um sameiningu
frímúrarastúkna í eina stórstúku er frá
London árið 1717 en þó er talið að
frtmúrarar og stúkur hafi verið til lengur
en það. Frímúrarastarfið breiddist út um
allan hinn siðmenntaða heim frá
Englandi en til að byrja með var það
helst á Bretlandi og í Danmörku sem
Islendingar gerðust aðilar að reglunni.5
Aðild íslenskra manna var hins vegar
harla tilviljanakennd og má telja íslenska
frímúrara á fingrum annarrar handar allt
fram á þessa öld.
Hingað til hefur verið talið vist að
fyrsti frímúrari á Islandi hafi verið
Þórður Skúlason Thorlacíus (d. 1850)
sem var sýslumaður í Suður-Múlasýslu
og seinna í Árnessýslu. Hann mun hafa
gengið í stúkuna Z. og F. í Kaupmanna-
höfn hinn 19. febrúar 1817 en kom ekki
Ludvig Kaaber bankastjóri Landsbankans er
jafnan nefndur faöir Frímúrarareglunnar en
Sveinn Björnsson forseti íslands varð fyrsti
Stórmeistari Frímúrarareglunnar á Islandi en hún
var stofnuö áriö 1951.
Sagnir 1996 - 88
til Islands eftir það og varð síðast
bæjarfógeti í Ringköbing á Jótlandi.
Grímur Thomsen skáld gekk í Z. og F.
árið 1858 og varð þar með annar
Islendingurinn til að gerast frímúrari.
Undir aldamót gekk Jón Vídalín konsúll
í regluna í Newcastle á Englandi og um
svipað leyti var Ásgeir Ásgeirsson
kaupmaður á Isafirði tekinn inn í stúku í
Kaupmannahöfn.
Árið 1905 vissi Jón Vídalín ekki til
þess að nokkrir frímúrarar væru á
íslandi auk hans en ekki löngu seinna
hóf Ludvig Emil Kaaber stórkaupmaður
og bankastjóri Landsbankans 1918-
1940 hins vegar að beita sér fyrir eflingu
reglunnar á Islandi og er fyrir vikið
jafnan nefndur faðir frímúrarareglunnar
á Islandi. Hann gekk í regluna í
Danmörku árið 1906 og fyrir hans
tilstilli tóku fleiri Islendingar að bætast
í hópinn.6 Frímúrarastúkan Edda var
stofnuð hinn 6. janúar 1919 og varð þar
með fyrsta íslenska stúkan. I fyrstu