Sagnir - 01.06.2007, Page 58

Kynleiðréttingar á Islandi
1 mse® 1 á 1
J a m m
V 1 1 M
W' 1 mm' /
* 1 ( V
Af miðstjórnarfundi TGEU(European transgender network) samtakanna. Anna Kristjánsdóttir situr önnur frá vinstri.
fordómum og geta þeir jafnvel komið frá nánustu ættingjum og vinum.
Lífið er því langt því frá fullkomið fyrir þá, sem leiðrétta kynið, og
baráttunni ekki lokið þó svo að kynleiðréttingarferlinu sé lokið. Það
getur verið einmanalegt og erfitt að vera stimplaður „kynskiptingur“,
sérstaklega fyrir þá sem kjósa að skilgreina sig opinberlega sem
transsexúalista,15 en kjarkurinn sem það fólk sýnir er ómetanlegur í
baráttunni gegn fordómum og hræðslu.
Kynin tvö
Þegar talað er um kynskiptingu og transsexúalisma er vert að skoða
það kynjakerfi sem ríkir á Vesturlöndum (og annars staðar) og hugleiða
hvað það merkir að vera karl eða kona. Hugtökin kyn og kyngervi eru
oft notuð í svipuðu samhengi en vísa til ólíkra fyrirbæra. Með kyni er átt
við líffræðilegt kyn okkar við fæðingu. Kyngervi er aftur á móti okkar
félagslega og mótaða kyn, það sem við berum utan á okkur og gerir
okkur að karli eða konu.
I tvíhyggju kynjakerfi okkar er ljóst að staða kynjanna er ójöfn og
hefur verið það í tímans rás. Þetta má klárlega sjá í sagnfræðiritum en
þau fjalla flest nær eingöngu um karlmenn og lítið er sagt frá konum
og þeirra veruleika. Þessa ójöfnu stöðu má einnig sjá í launamun
kynjanna,16 í klámvæðingu, sem hlutgerir kvenfólk í rikum mæli, og í
daglegri orðræðu sem gerir lítið úr konum en upphefur karlmenn. Oft
heyrist t.d. „þú keyrir eins og kerling" og „vertu eins og maður.“
TransgenderfrϚi
Undanfarin ár hefur transgenderfræði vaxið og dafnað vel. Upphaflega
var orðið trcmsgender notað um einstaklinga sem lifðu í hlutverki
„hins kynsins" án þess að gangast undir aðgerð til að leiðrétta kyn.
í dag er orðið notað yfir einstaklinga allt frá klæðskiptingum yfir í
transsexúalista ásamt öðrum sem eru á skjön við ríkjandi kynjakerfi
gagnkynhneigðs feðraveldis.17 Transgenderfræðin rýnir ekki ofan í
kynhneigð, heldur skoðar allt er snertir kynhlutverk og kyngervi út frá
menningarlegum og sögulegum sjónarhomum.181 víðustu merkingunni
skoða transgenderfræði:
... allt sem traflar, afbyggir, endurorðar, og gerir sýnileg
þau tengsl sem við teljum vera milli líffræðilegra
eiginleika kynjaðs likama, félagslegra hlutverka og
stöðu sem ákveðnir líkamar eiga að uppfylla, reynslu
af kúgandi samböndum milli kyngervis og félagslegum
ætlunum um kyngervilegar athafnir, og menningarlegra
áhrifa sem viðhalda eða brengla einstakar samsetningar
kynjun einstaklinga.19
Fræðin spyrja af hverju það skipti máli að fólk verði fyrir mismunandi
áhrifum kyngervis og vilji tjá það á mismunandi vegu. Það ástand og
þau kerfi, sem eru ríkjandi og gera transgender-einstaklinga öðravísi,
eru gagnrýnd en einnig era þau gerð sýnileg í stað þess að leyfa þeim
að vera „eðlileg" og ganga út frá þeim sem vísum.20 Transgenderfræði
flallar ffæðilega um kyn og kyngerfi en einnig um pólitík, lög- og
læknisffæði sem snertir transgender einstaklinga.
Susan Stryker, bandarísk fræðikona sem hefur lagt mikið til
transgenderffæða, gagnrýnir hið opinbera fyrir að vera bundið
eðlishyggju og dæma fólk út ffá kynfærum. Þetta sést þegar transgender-
einstaklingar era fangelsaðir, nota almenningssalemi, sækjast eftir
læknisaðstoð o.fl.21 Hér á landi sést þetta greinilega þegar fólk sækir um
54 - Sagnir