Alþýðuhelgin - 24.12.1949, Blaðsíða 53

JÓLAHELGIN
51
Fi h. af bls. 9.
„Hjalíalín með hripið” ...
Þá skrá hefur samið Jón Borgfirð-
ingur, og hefur honum vafalaust ver-
ið þetta kunnugt, enda búsettur á
Akureyri um þær mundir. Má og
segja, að greinin sjálf sé hér nokkurt
vitni. Er eigi öðrum fremur til trú-
andi að hafa sett hana saman en
klerkinum á Bægisá.
Grein síra Arnljóts er á þessa leið:
„Þetta ár gjörðust mörg tíðindi
og stór á landi voru. Þá lagði Sig-
urður prestur niður embættið í
Grímsey, en enginn vildi upp taka;
tóku þá landregin það ráð, er ætla
mátti að duga myndi, að selja prest-
skap þar í eyjunni á uppboðsþingi,
en enginn fannst bjóðandi. Nú var
farið út á gatnamót, og skyldi þeim
nauðgað þar inn að ganga; en þótt
slíkt mætti þjóðráð heita, voru þá
öll þeirra ráð „gjörð að heimsku:‘, er
lesa má í Oddsannál eftir Þjóðólf úr
Hvelli.
„Þá gengu regin öll
á rökstóla,
ginnheilög goð,
ok um þat gættusk“.
Þarna sátu þau og leituðu góðra
ráða, en í því bili reið af dómadags-
ritgjörðin hans Hjaltalíns, og varð
af brestur mikill en prestur enginn.
Var þá enginn hlutur óttalaus á
himni eður jörðu. Þau hrukku upp
við hvellinn heldur óþyrmilega og
lituðust um. Segja þá sumir menn, að
hafi þau séð í sýn hvar Hjaltalín fór
norður „kaldan Kjöl“, með hrip á^
baki; sáu nú skjótt hvað um var að
vera, að eigi myndi Hjaltalín ætla í
skreiðarför til Arnarvatns sem
Hallmundur forðum, þótt fiskilítið
væri í Revkjavík, heldur myndi
hann ætla sér að sækja Grímseyinga
og bera til lands. „Eigi er ráð nema
í tíma sé tekið“, sögðu regin í einu
hljóði, „og leitum stjórnarinnar“.
„Dugðu nú, Hvíti-Kristur!“ sagði
Hallfreður. Með slíku andvarpi eða
öðru enn kristilegra sendu þau
Grímseyjarmál í hendur stjórnarinn-
ar.
En nú er að segja frá Hjaltalín.
Hann hélt norður fjöll og stikaði
heldur stórum. Gekk liann um hlað
á Möðruvöllum, það er nú amt-
mannssetrið. Segir nú ekki af ferð-
um hans fyrr en hann kom að sjó
fram og óð á sæinn út. En er hann
kom út á mitt Grímseyjarsund,
drifu að honum sjófuglar hópum
saman og urpu í höfuð honum; voru
þar komnir svartbakar og grábakar,
fýlungar og skúmar, skeglur og krí-
ur, langvíur og stuttnefjur, álkur og
fóhellur, lómar og skarfar; af öllu
þessu varð maðurinn hvítur sem
dritsker til að sjá. En Hjaltalín, sem
aldrei varð örþrifs ráða, greip til
þess, er var hendi næst, en það var
blað úr Berlingi, er hafði að geyma
kláðasögu hans frá íslandi og önnur
stórtíðindi. En nú urðu þau undur
og umskipti, er fáir trúa myndu,
fuglarnir liðu í öngvit og duttu sem
dauðir niður á sæinn — svo bilt varð
þeim hræfuglunum, er þeir litu ör-
lygi Hjaltalíns, að þeir hnigu fvrir
sjóninni einni saman. Nú hefði
Hjaltalín tekið Grímsey, borið eyj-
arskeggja til lands og sökkt eyj-
unni, ef vættur Grímseyinga hefði
eigi dugað þeim. Hyggja menn að
það sé sá, er fyrstur hafi Grímur
heitið, og segja það sumir menn, að
eyjan dragi þar af nafn sitt. Hann
kom nú á móti Hjaltalín og blés
ógurlega. Nú sá Hjaltalín sitt ó-
vænna, og er það sagt, að hann hafi
það eitt sinn runnið á ævi sinni, er
hann hörfaði undan Grímseyjar-
Grími. Nú er Hjaltalín var á land
kominn, leið á hann ómegin af því
öllu saman, göngunni, hræfugla-
ganginum og óttanum. Hefði Hjalta-
lín legið þar til Ragnarökkurs, ef
hann hefði eigi borið á sér pelann
góða Berlingsnaut. Þennanpela hafði
Berlingur gefið honum að ritlaun-
um, fullan af lífsmiði þeim, er lærð-
ir menn nefna ákavíti; en áður
Hjaltalín hóf norðurgöngu sína,
mengaði hann mjöðinn valsalegi
þeim hinum dýra, til heilindis sér
og sælgætis. Skjótt er frá að segja,
Hjaltalín þreif pelann Berlingsnaut
tveim höndum, setti á munn sér og
hneifði af; liðu honum þá viturleg
orð af vörum, þau er lengi munu
uppi vera: „Smá-mýgi ég smá-
skömmtunum!“
En nú er frá því að segja, er
Grímseyjarmál kom í hendur lands-
stjórninni. Svo var rekið á eftir máli
þessu, að það var eigi fullt ár á leið-
inr.i gegnum völundarhúsið; segja
þó kunnugir menn, að húsið það sé á
lengd rétt á borð við Surtshelli, en
ákaflega krókótt, og allt heldur á
fótinn, enda kvað þá hafa verið því-
líkt kast á málinu, er það kom í
hendur konungi, að hann fengi eigi
ráðrúm til að lesa bað ofan í kjölinn,
áður hann skrifaði undir. Er þá svo
sagt, að ráðgjafi' konungs, sá er
Sjóður heitir, hafi staðið hjá högg-
dofa, horft á og mælt: „Eigi var hann
tómlátur núna, mörlandinn.“
SÉRA BJÖRN YRKIR. .
Nú mun það hafa verið, eftir að
grein Arnljóts í Norðanfara kom út,
sem síra Björn Halldórsson í Lauf-
ási orti hið snjalla gamankvæði sitt,
„Grýlukvæði Grímseyinga“, sem get-
ið var um í upphafi þessa máls. Um-
gerð kvæðisins er sú, að bóndinn á
bænum er farinn í kaupstaðarferð
til lands á skipi sínu, en konan situr
heima undir syni sínum og kveður
þetta:
1. Einatt hef ég horft í land.
Hrædd er ég um skipið,
að það sigli upp í sand,
eða hreppi meira grand
og reki sig á Hjaltalín með hripið.
2. Heyrt hef ég, að Hjaltalín
hafi börnin gripið,
hrúgað þeim í hripin sín.
Hljóðaðu ekki, gæzkan mín!
því annars kemur Hjaltalín
með hripið.
3. Hafið veður Hjaltalín,
hann á ekkert skipið.
Blessuð litlu börnin mín
bera vill hann heim til sín.
Æ, slæmur. er hann Hjaltalín
með hripið.
4. Hér skalt þú ei, Hjaltalín,
hjá mér neitt fá gripið.
Blesuð litlu börnin mín
berðu aldrei heim til þín.
Og vertu á burtu, Hjaltalín
með hripið.
5. Farðu að sofa, Mangi minn.
Á morgun kemur skipið.
I