Alþýðuhelgin - 24.12.1949, Síða 25

JÓLAHELGIN
23
manni, og þáð er ekki hollt fyrir
neinn.
En hann hefði samt getað þolað
þetta og ástarkvöl sína, ef Meyer
Kappelhuist hefði ekki verið. Það var
nú karl, sem kom sér áfram! Ég tala
ekki illa um nokkurn mann, ekki
einu sinni um Klöru föðursystur, og
hún má eiga gamla silfrið, ef hún
getur fengið það af sér; sá, sem
leggst hjá hundum, stendur flóugur
á fætur. En Meyer þessi Kappelhuist!
Stór, rauðbirkinn náungi frá Hol-
landi, herðarnar eins og hlöðuhurð
og hárið rautt á handarbökunum.
Ilann hafði stóran munn til þess að
eta og drekka og segja frægðarsögur,
og hann talaði um Kappelhuistana
í Hollandi þangað til menn hefðu
getað haldið, að þeir hefðu verið
búnir til úr gulli. ,-,Ég er raunar pá-
fugl,“ segir tranan, ,,að minnsta
kosti í móðurættina.“ En hann komst
áfram, ekki verður því neitað. Hann
hafði byrjað með bakpoka eins og
afi afa okkar, og nú verzlaði hann
við Indíána og rakaði saman pen-
ingum. Jakobi fannst, að hann gæti
aldrei komið svo heim til Ettelsohns,
að ekki hitti hann Meyer þar og
heyrði hann segja sögur um Indíána.
Og þá storknuðu orðin á vörum
Jakobs og hann sveið í hjartað.
Ekki var afi afa okkar fyrr byrj-
aður að útskýra ritningarstað eða
orðskvið en hann sá, að Meyer
Kappelhuist var farinn að horfa á
heimasætuna. Og þegar Jakob hafði
lokið útskýringum sínum og þögn
hefði átt að ríkja, þá tók Meyer
Kappelhuist ævinlega að sér að
þakka honum fyrir, en raddblærinn
var eins og hann vildi segja: „Lög-
mál er lögmál, og spámenn eru spá-
menn, en loðskinn er líka loðskinn,
skólapiltur minn!“ Þetta svipti Jakob
allri ánægju af lærdómi sínum og
allri gleði af návist stúlkunnar. Hann
sat sár og þögull meðan Meyer sagði
tröllasögur af Indíánum og sló á lær
sér til áherzlu. Og hann lét aldrei
undir höfuð leggjast að spyrja Jakob,
hve margar nálar og títuprjóna
hann hefði nú selt í dag, og þegar
Jakob sagði honum það, brosti hann
og sagði blíðlega, að mjór væri mik-
ils vísir, svo að heimasætan gat ékki
látið vera að kíma ofurlítið. Þá
lagði Jakob sig allan fram til þess að
fitja upp á skemmtilegra efni. Hann
sagði frá styrjöldum Makkabeanna
og dýrð musterisins. En meðan liann
var að segja frá, fann hann, hve fjar-
lægt þetta var, en Meyer og Indíána-
skrattarnir hans aftur á móti ná-
lægir, og augu heimasætunnar ljóm-
uðu, þegar hann talaði.
Loks herti Jakob upp hugann og
fór að hitta Símcn Ettelsohn. Hann
varð að taka á öllu sínu tii þess, því
að hann hafði ekki verið alinn upp
til þess að glíma við menn, heldur'
við orð. En nú var svo komið, að
« honum fannst hann hvergi heyra um
neitt annað talað en Meyer Kappel-
huist og viðskipti hans við Indíána.
Þetta ætlaði alveg að gera hann vit-
lausan. Þess vegna fór hann nú að
hitta Símon Ettelsohn, þar sem hann
var í búð sinni.
„Ég er orðinn leiður á þessari
vesaldarverzlun með nálar og títu-
prjóna,“ sagði hann formálalaust.
Símon Ettelsohn virti piltinn
gaumgæfilega fyrir sér, því að hann
var maður velviljaður, þótt hann
væri metnaðargjarn.
„Nú?“ sagði hann. „Þetta er lag-
leg verzlun hjá þér, og fólki líkar
vel við þig. Hvað viltu fá meira?“
„Ég vil miklu meira,“ sagði afi
afa okkar þvermóðskulega. „Ég vil
eignast konu og heimili í þessu nýja
landi. En með hveriu á ég að ala önn
fyrir konu? Með nálum og títu-
prjónum?“
„O, það hefur verið gert,“ sagði
Símon Ettelsohn og brosti ögn um
leið. „Þú ert gæðapiltur, Jakob, og
okkur er ekki sama um þig. En að
því er hjónabandið snertir, þá er hér
um margt gott að velja. Asher Levy
bakari á dóttur. Hún er að vísu ofur-
lítið rangeygð, en hjartað er gull.“
Hann spennti greipar og brosti.
„Ég er ekki að hugsa um dóttur
Ashers Levys,“ sagði Jakob. Honum
hafði orðið illa við orð Símonar. En
Símon Ettelsohn kinkaði kolli og
var alvarlegur á svip.
„Jæja, Jakob,“ sagði hann. „Ég sé,
hvað þér býr í brjósti. Já, þú ert
gæðapiltur, Jakob, og prýðisvel að
þér. Og ef við værum í gamla land-
inu, þá er ekki að vita —. En hérna
er ein dóttir mín gift manni af
Seixas-ættinni og önnur inn í Da-
Silva-ættina. Þú hlýtur að sjá, að
það breytir miklu.“ Og hann brosti
enn eins og þeir menn gera, sem
ánægðir eru með tilveruna.
„En ef ég væri maður á borð við
Meyer Kappelhuist?“ sagði Jakob
gremjulega.
„Ja, það væri dálítið annað,“ sagði
Símon Ettelsohn góðlátlega, „því að
Meyer verzlar við Indíána. Hann er
reyndar nokkuð óheflaður. En hann
verður ríkur undir ævilokin.“
„Ég ætla líka að verzla við Indí-
ána,“ sagði Jakob og hrollur fór um
hann.
Símon Ettelsohn leit á hann eins
og hann væri genginn af göflunum.
Hann leit á mjóar herðarnar á hon-
um og á menntamannshendurnar.
„Heyrðu nú, Jakob,“ sagði hann
hóglátlega, „gerðu þig ekki að flóni.
Þú ert skólagenginn og lærður mað-
ur, en enginn Indíánakaupmaður.
Ef til vill ættirðu betur heima í
vörugeymslu. Ég gæti talað við hann
Aron Kobras. Og fyrr eða síðar hitt-
irðu einhverja myndarlega stúlku.
En að verzla við Indíána, — ja, til
þess þarf öðru vísi mann. Láttu
IVleyer Kappelhuist það eftir.“
„Og dóttur þína, rósina í Saron?
Á ég líka að láta Meyer Kappelhuist
hana eftir?“ sagði Jakob.
Símon Ettelsohn varð vandræða-
legur í framan.
„Hérna, Jakob,“ sagði hann, „ja,
það er nú náttúrlega ekki afráðið,
en —“
„Ég skal ráðast gegn honum eins
og Davíð réðst gegn Golíat,“ sagði
afi afa okkar og var nú reiður. „Ég
skal fara út í óbyggðirnar. Og guð
skal dæma milli okkar, hvor betur
reynist.“
Og hann fleygði pokanum á gólfið
og skálmaði út úr búðinni. Símon
Ettelsohn kallaði á eftir hpnum, en
hann gaf því engan gaum. Ekki var
honum heldur í hug að hitta heima-
sætuna. í þess stað fór hann að telja
saman, hve mikla peninga hann
ætti, þegar hann kom út á götuna.
Það var ekki mikið. Hann hafði
hugsað sér að fá vörur lánaðar hjá
Símoni Ettelsohn, en nú gat hann
ekki fengið sig til þess. Hann stóð
þarna á sólglitaðri götunni í Fíla-
delfíu, eins og maður, sem sviptur
hefur verið allri von.
En hann var þrautseigur maður,
þótt hann visi ekki ennþá, hve þraut-
seigur hann var. Og þótt hann væri
vonsvikinn, tók hann samt stefnuna
þangað, sem Rafael Sanchez átti
heima.
Rafael Sanchez var svo ríkur, að
hann hefði getað keypt og selt Símon
Ettelsohn tvisvar sinnum. Hann var
drembilegur og hniginn á efra aldur,