Sveitarstjórnarmál - 01.03.1995, Side 62

HEILBRIGÐISMÁL
Heilsuefling hefst hjá þér
Sigrún Gunnarsdóttir, hjúkrunarfrœðingur
og verkefnisstjóri heilsueflingar
Snemma árs 1994 hófst undirbún-
ingur að verkefni sem hlaut yfir-
skriftina heilsuefling hefst hjá þér,
eins og frá var skýrt í 4. tbl. Sveitar-
stjórnarmála 1994. Verkefnið er
samstarf heilbrigðisráðuneytis og
landlæknisembættis. Verkefnis-
stjórn er skipuð sex fulltrúum sem
eru frá heilbrigðisráðuneyti, land-
lækni, heilsugæslu og fleiri aðilum.
Ráðinn var verkefnisstjóri til að
stýra framkvæmdum.
Tilgangurinn er að auka þátt
heilsueflingar í heilsugæslu og að
styrkja samstarf heilsugæslu og ann-
arra sem vinna á þessu sviði.
MarkmiÖ verkefnisins eru að:
• Vekja almenning til ábyrgðar og
umhugsunar um heilbrigða lífshætti.
• Bæta þekkingu almennings á
áhættuþáttum langvinnra sjúkdóma
og slysa.
• Auka vilja og möguleika almenn-
ings til að lifa heilsusamlegu lífi.
• Samhæfa starfskrafta og við-
fangsefni eins og kostur er.
Markmið verkefnisins koma heim
og saman við íslenska heilbrigðisá-
ætlun sem áður var minnst á, eink-
um 6. kaflann um heilbrigða lífs-
hætti þar sem lýst er leiðum til að
efla heilbrigði meðal Islendinga.
Heilsubæir
Efnt var til samstarfs við fjögur
bæjarfélög. - Fyrirmynd að slíku
samstarfi er meðal annars verkefnið
um heilbrigði í borgum sem er lýst
hér að framan. - Samkomulag er
um samstarf við heimamenn til að
minnsta kosti tveggja ára. Bæirnir
eru nefndir heilsubæir og eru Hafn-
arfjörður, Hornafjörður, Húsavík og
Hveragerði. A hverjum stað eru
tveggja til þriggja manna fram-
kvæmdanefndir með fulltrúum
heilsugæslu, bæjarfélags og íþrótta-
félaga. Framkvæmdanefndir skipu-
leggja og leiða aðgerðir í samvinnu
við verkefnisstjóm og fulltrúa skóla,
félaga og fyrirtækja eftir því sem
við á.
Könnun
Að loknu samráði við heimamenn
og áður en til framkvæmda kom var
gerð könnun á lífsháttum og líðan
meðal fbúa í bæjunum fjórum. Fé-
lagsvísindastofnun Háskóla Islands
framkvæmdi könnunina í apríl
1994. Spurt var 10 spurninga um
lífshætti og líðan. Stuðst var við
slembiúrtak úr þjóðskrá sem náði til
1500 manna á aldrinum 18 til 75
ára. Auk þess var gerð könnun með-
al íbúa heilsubæjanna fjögurra þar
sem einnig var stuðst við slembiúr-
tak úr þjóðskrá.
Niðurstöður verða lagðar til
grundvallar við mat á árangri verk-
efnanna í bæjunum fjórum.
I könnuninni kemur fram meðal
annars munur sem er á lífsstíl fólks,
til dæmis þegar tekið er tillit til
lengdar skólagöngu, stéttar, kyns og
búsetu.
Lífsstíll og lengd skólagöngu
Lengd skólagöngu hefur áhrif á
líðan og lífshætti fólks. Háskóla-
menntuðum líður betur andlega og
líkamlega miðað við þá sem hafa
skemmri menntun. Þeir reykja
minna og taka frekar mið af hollustu
matar en þeir sem hafa skemmri
menntun. Hins vegar finna háskóla-
menntaðir oftar fyrir streitu og
drekka oftar áfengi en þeir sem hafa
grunnskólapróf eða próf úr fram-
haldsskóla. Háskólamenntaðir sýna
meiri árvekni varðandi heilsuna,
láta mæla blóðþrýsting oftar og nota
oftar bílbelti en þeir sem hafa
skemmri menntun.
Lífsstíll og líðan karla og kvenna
Konur temja sér fremur heilsu-
samlegt líferni en karlar. Þær taka
oftar mið af hollustu við val á mat
og við matargerð, neyta sjaldnar
áfengis, nota oftar bílbelti og láta
oftar mæla blóðþrýsting. Líkamleg
og andleg líðan karla og kvenna er
nokkuð svipuð.
Lífsstíll og líðan í höfuðborg og á
landsbyggð
Ekki er mikill munur á lífsstíl og
líðan þegar borin eru saman svör frá
íbúum á höfuðborgarsvæði annars
vegar og frá íbúum á landsbyggð
hins vegar. Þó sést að íbúar á höfuð-
borgarsvæði spenna oftar bflbelti og
taka oftar mið af hollustu matar en
þeir sem búa á landsbyggð.
Verkefni í heilsubæjum
Við undirbúning verkefna í bæj-
unum voru kynntar hugmyndir og
ræddar leiðir. Leitað var fyrirmynda
í þeim verkefnum sem lýst var hér
að framan auk annarra verkefna.
56