Sveitarstjórnarmál - 01.10.1997, Blaðsíða 40

FRÆÐSLUMAL
hefur það verið túlkað sem kostur
fyrir möguleika til að skipuleggja
nám við hæfi nemenda með sér-
kennsluþarfir. Baldur Gíslason tók
undir þessa tilgátu í mastersritgerð
sinni. Hins vegar sýndi samanburð-
ur hans á fjölda nemenda sem hættu
í framhaldsskóla (drop out) við
stærð og námsframboð skólanna
fram á annað. Þegar allir framhalds-
skólar landsins voru bornir saman
kom fram að fleiri nemendur hættu
námi í fámennum skólum en í fjöl-
mennum skólum. I athugun Baldurs
komu fram eftirtalin einkenni þeirra
framhaldsskóla þar sem fáir nem-
endur hættu (Baldur Gíslason 1996:
45-48, 79):
□ Frekar stórir skólar
□ Fjölbrautaskólar
□ Afangakerfi
□ Skólar með bæði bókleg og
verkleg námstilboð
□ Skólar með próflausa áfanga,
hægferðar- og hraðferðaráfanga
□ Skólar með námsráðgjöf og sér-
stakan námsstuðning
Athygli skal vakin á því að könn-
un Baldurs takmarkaðist við ytri
skipulagsþætti skólanna, en vinnu-
brögð kennara voru ekki til athug-
unar.
1 Austurlandskönnuninni var
spurt sérstaklega um skipulag, frarn-
kvæmd og mat á sérkennslu og um
samband milli sérkennslu og al-
mennrar kennslu í skólunum (John-
sen 1996 b:26-30). Þegar niðurstöð-
ur þessara spurninga voru bornar
saman við niðurstöður sams konar
spurninga í grunnskólum mátti
draga þá ályktun að reynsla og hug-
myndir sem varða skipulag, fram-
kvæmd og mat á sérkennslu væru til
muna fjölbreyttari í grunnskólunum
(Johnsen 1996 a, bls. 26-32). Rétt
er að benda á að framhaldsskólamir
í könnuninni voru einungis fjórir
talsins meðan grunnskólar úrtaksins
voru tólf. En það má einnig spyrja
hvort eftirtalin atriði hafi áhrif á
þennan mun:
□ Skortur á menntuðum sérkennur-
um
□ Skortur á menntuðum námsráð-
gjöfum
□ Engin fastmótuð tengsl við ráð-
gjafarþjónustu
□ Stutt var síðan byrjað var að
veita sérkennslu á framhaldsskóla-
stigi
Niðurstöður þessara þriggja kann-
ana vekja grunsemdir um að
kennsluhættir í bekkjum og áföng-
um hafi lítið breyst í átt að því að
taka mið af fjölbreytni hinna ein-
stöku nemenda hvað varðar þekk-
ingu, færni og námsmöguleika.
Meiri áhersla virðist lögð á ytra
skipulag eins og að sníða náms-
áfanga að mismunandi námsþörf-
um. Eg tel þekkingu, fæmi og næmi
kennara til að sveigja kennslu að
ólíkum námsþörfum hvers nemanda
í bekk eða áfanga skipta höfuðmáli
fyrir möguleika nemenda til vel-
gengni í námi. Gildir þetta sérstak-
lega um þá nemendur sem hafa sér-
kennsluþarfir. Þetta hlýtur einnig að
vera sérstaklega þýðingarmikið í fá-
mennum framhaldsskólum þar sem
möguleikar til að bjóða upp á fjöl-
breytt námstilboð eru af skornum
skammti miðað við fjölmennari
skóla.
Þörf fyrír ráðgjafar-
þjónustu
I kaflanum um niðurstöður kom
fram að viðmælendur virtust á sama
máli um að brýnasta þróunarverk-
efnið væri að koma á fót ráðgjafar-
þjónustu fyrir framhaldsskólastigið.
I þessum kafla mun ég greina nánar
frá þessum niðurstöðum.
Spurt var hvort skólinn nýtti sér
möguleika á að fá sérkennslufræði-
lega ráðgjöf frá sérfræðingum utan
skólans. „Lítið“ var svarað í tveim-
ur skólum, „já“ í einum og „nei“ í
þeim fjórða. 1 einum skóla var tekið
fram að leitað hefði verið ráðgjafar
hjá sálfræðingi. Af öðrum svörum
könnunarinnar má sjá að leitað
hafði verið til sérkennara við Svæð-
isskrifstofu málefna fatlaðra úr
tveimur framhaldsskólum.
Spurt var hvað væri til ráða ef
ráðgjöf og samvinna væri ekki talin
nægjanleg. Bent var á eftirtalin at-
riði:
□ Að auka möguleika á sér-
kennslufræðilegri ráðgjöf
□ Að breyta viðhorfum
□ Að þróa sameiginlega ráðgjafar-
þjónustu fyrir öll skólastig
□ Að fá upplýsingar um hvar hægt
sé að leita til ráðgjafarþjónustu
□ Að fá upplýsingar um hvaða að-
ila væri æskilegt að fara í samstarf
við
□ Það þyrftu að vera sérfræðingar
á svæðinu sem hægt væri að leita til
Einnig var spurt um við hvers
konar námsörðugleika talin væri
þörf fyrir ráðgjöf. í því sambandi
var bent á lestrar- og skriftarörðug-
leika í öllum skólum. Einnig var
óskað eftir ráðgjöf vegna tilfinn-
inga- og félagsörðugleika í tveimur
skólum. Athygli vekur að ekki var
bent á þörf fyrir ráðgjöf vegna sér-
tækrar fötlunar eins og sjónskerð-
ingar, heyrnarskerðingar eða
þroskaheftingar.
Niðurstöðurnar úr spurningum
um ráðgjöf gáfu til kynna að fram-
haldsskólar á Austurlandi notfærðu
sér í litlum mæli utanaðkomandi
ráðgjöf. Sum svör við spumingu um
hvað sé til ráða til að bæta úr þessu
má túlka eins og viðhorfið ein-
kenndist af ákveðnu hjálparleysi.
Það vitnar ekki um frumkvæði
gagnvart málaflokknum þegar
skólameistarar óska eftir að fá upp-
lýsingar um hvar sé hægt að leita
ráðgjafar eða hvaða aðilar væru
æskilegir í samstarfi. Það sýnir um
leið mikið óöryggi gagnvart því
hvar aðstoð sé að finna við sér-
kennslumál framhaldsskólanna.
Þetta ástand virðist ekki einskorð-
ast við þennan landsfjórðung. Oör-
yggi, víða skortur á frumkvæði og
lítil aðsókn í utanaðkomandi ráðgjöf
einkenndi einnig niðurstöður lands-
könnunar um sérkennslu í fram-
haldsskólum árið 1990 (Sigríður
Valgeirsdóttir 1992 b: 98, 116).
Þegar niðurstöðumar úr Austur-
landskönnuninni voru bomar saman
230