Sveitarstjórnarmál - 01.10.1997, Blaðsíða 41

FRÆÐSLUMAL
við skýrslu grunnskólakönnunarinn-
ar kom í ljós að skólastjórar og
starfslið grunnskólanna þekktu til
fleiri sérfræðistétta og stofnana sem
hægt væri að leita til og að þeir ósk-
uðu eftir aukinni þjónustu frá þess-
um stofnunum. Eins kom skýrt fram
ósk þeirra um að efla ráðgjafarþjón-
ustu í eigin landsfjórðungi (Johnsen
1996 a, bls. 32-36). Segja má að at-
hugasemdir og óskir um úrbætur
væru markvissari, fjölbreyttari og
einkenndust af meiri þekkingu á
hvar sérfræðihæfni væri að finna en
hjá starfsbræðrum þeirra á fram-
haldsskólastigi. Þetta vekur spurn-
ingar um hvað valdi þessum mun.
Fram kom í svörum skólameistara
og starfsliðs þeirra að eitthvað hefur
verið leitað ráðgjafar hjá sérkennur-
um og ráðgjafarþjónustu grunnskól-
ans og að óskað var eftir auknu
samstarfi á þessu sviði. Einnig kom
fram þörf fyrir ráðgjöf um sér-
kennslu í framhaldsskólum. I því
sambandi var meðal annars bent á
að starfsbræður úr skólum þar sem
meiri reynsla hefði áunnist væru
æskilegir ráðgjafaraðilar.
Að mati viðmælenda er brýnasta
þróunarverkefnið á sviði sérkennslu
að kornið verði á fót ráðgjafarþjón-
ustu fyrir framhaldsskólastigið.
Þessi skoðun virðist vera sam-
hljóma niðurstöðum grunnskóla-
könnunarinnar þar sem megin-
áhersla var lögð á að styrkja þá ráð-
gjafarþjónustu sem var fyrir hendi.
Einnig komu fram ábendingar um
aukið fjármagn til sérkennslu, aukið
yfirlit yfir sérkennsluþarfir, þörf á
fræðslu um sérkennslu ásamt ýms-
um hugmyndum að námsskipulagi.
Lokaord
Niðurstöður könnunarinnar um
málefni sérkennslu í framhaldsskól-
um á Austurlandi og samanburður
við aðrar kannanir benda til að þró-
un sérkennslumála í framhaldsskól-
um er litlu lengra komin en á byrj-
unarreit. Þó má finna aukinn áhuga
á þessum málaflokki bæði af niður-
stöðum þessarar könnunar og einnig
á þróunarstarfi víða um land. Það
má vera ljóst að mikið fjármagn
vantar til þessa málaflokks til að
hægt verði að bjóða öllum ungling-
um með sérkennsluþarfir raunveru-
lega kennslu við hæfi. Ríkið ber
fjárhagslega ábyrgð á framhalds-
skólum. Undanfarin ár virðist aðal-
markmið ríkisins hafa verið að ná
niður útgjöldum. Er það þýðingar-
mikið verkefni þar sem það gagnast
engum þegn að þjóð hans verði
gjaldþrota. En með þá fjármuni sem
rétt þykir að nota fer alltaf fram for-
gangsröðun. Spurningin er hvort
embættis- og stjórnmálamenn sjái
ástæðu til að bæta þennan veika
hlekk í þjónustu við fatlaða og aðra
sem þurfa á sérkennslu að halda. í
þessu sambandi skiptir máli að
sveitarstjómarmenn láti sig málefn-
ið varða.
Fyrir tíu árum kom út doktorsrit-
gerð í Svíþjóð þar sem fjallað var
um innihald náms á unglingastigi
grunnskólans og í framhaldsskóla.
Bent var á að lögum samkvæmt
ættu nú allir jafnan rétt á skóla-
göngu. Samt sem áður virtist þróun-
in vera sú að böm verkamanna færu
í stutt nám og byrjuðu síðan í verka-
mannastörfum meðan böm mennta-
manna yrðu menntamenn. Spurt var
hvort innihald skólans væri fremur
sniðið að bömum menntamanna en
börnum verkamanna (Englund
1986). Gerður G. Óskarsdóttir fjall-
ar um „hinn gleymda helming" í
doktorsritgerð sinni. Þar á hún við
að tæpur helmingur hvers árgangs
virðist hætta í framhaldsskóla án
prófskírteina eða ekki byrja á slíku
námi (Gerður G. Óskarsdóttir
1995). Spumingin í okkar samhengi
er hversu margir unglingar með
fötlun eða aðrar sérkennsluþarfir
leynast meðal hins gleymda helm-
ings. Gretar G. Marinósson bendir á
að innihald framhaldsskólans svipi
að mörgu leyti til hins gamla skóla
embættismanna (Gretar G. Marinós-
son 1993). Þetta vekur upp spurn-
inguna um hvort ekki sé einnig þörf
á stærra átaki í framhaldsskólamál-
um en fjölgun sérkennslustunda og
stofnun ráðgjafarþjónustu. Er
ástæða til að endurskoða innihald
og skipulag framhaldsskólakerfisins
með það að markmiði að skapa
sveigjanleg námsskilyrði við hæfi
allra unglinga þjóðarinnar?
Heimildir
Fyrir neðan fylgir til glöggvunar skrá
yfir heimildir sem notaðar voru í
skýrslunni um sérkennslumál fram-
haldsskóla á Austurlandi (Johnsen
1996 b) ásamt viðbótarheimildum
vegna greinarinnar. Ahugasamir geta
fengið skýrsluna hjá Svæðisskrifstofu
málefna fatlaðra á Egilsstöðum á ljós-
ritunarverði. Einnig má hafa samband
við greinarhöfund á vinnustað. Heim-
ilisfangið er Institutt for spesialpeda-
gogikk. Universitetet i Oslo. Boks
1140, Blindern, 0317 Oslo, Norge.
Email: berit.johnsen@isp.uio.no .
Anna Soffía Oskarsdóttir. 1996. Hva er
livskvalitet for mennesker med alvor-
lige kommunikasjons- og utviklings-
forstyrrelser? Oslo, Institutt for spesi-
alpedagogikk, Universitetet i Oslo.
Baldur Gíslason. 1996. An investigation
of the strategies used in Icelandic
secondary schools to support students
that have not been doing well in their
previous schooling. Mastersritgerð,
Bristol, University of Bristol.
Befring, Edvard og Nilsen, Sven. 1990.
Programevaluering og kvalitetsstyrk-
ing - med særlig vekt pá spesialund-
ervisning. I Granheim, Marit o.fl. (rit-
stj.) Utdanningskvalitet - styrbar eller
ustyrlig? Tano.
Birkemo, Asbjöm. 1993. Opplæring av
funksjonshemmet ungdom - visjoner
og virkelighet. Grein í Johnsen, Berit
H. (ritstj.) „Vidaregáende skole/-
gymnasieskole för alle“. Þroska-
hjálp/NFPU. Bls. 35-44.
Bollingmo, Gunvor. 1993. Overgang
skole-arbeid. Grein í Johnsen, Berit H.
(ritstj.) „Vidaregáende skole/-
gymnasieskole för alle“. Þroska-
hjálp/NFPU. Bls. 45-54.
Bollingmo, Gunvor. 1995. Integrering i
arbeidslivet. Grein í Holm, Per (ritstj.)
Livskvalitet og nye livsformer for
udviklingshæmmede - den
udviklingshæmmede í lokalsam-
fundet. Nord.
Edelstein, Wolfgang. 1987. Stór skóli -
lítill skóli. Um vistfræði skóla og skil-
yrði til samvirkra námshátta. Grein í
Berit Johnsen, Gerður Oskarsdóttir og
23 1