Sveitarstjórnarmál - 01.06.2000, Blaðsíða 16

FJÁRMÁL
lands menntun og við komumst ekki hjá því í okkar
stóra og fámenna landi að einhvers staðar verða reknir
fámennir dreifbýlisskólar sem að sjálfsögðu kosta sam-
félagið meira en þeir fjölmennari. Erfiðar vetrarsam-
göngur, lélegt vegakerfí, léleg vegaþjónusta og ónógur
tækjakostur orsakaði það að í langan tíma var nauðsyn-
legt að reka heimavistarskóla víða um land og slíkir
skólar eru til staðar í flestum sveitum landsins, en nú eru
nokkur ár síðan þeir voru nær allir lagðir af sem slikir
og akstur tekinn upp í staðinn. Meðan heimavistarskól-
amir vom reknir skipti ekki miklu máli hvort nemendur
sem þar vom í heimavist i viku eða jafnvel hálfan mán-
uð í senn fóm nokkmm kílómetrum lengra í skólann en
þrátt fyrir breyttar forsendur hefúr lítið áunnist í hagræð-
ingu á þessu sviði og þar kenni ég grunnskólaframlaginu
um að hluta til. Jöfnunarsjóður borgar óhagræðinguna,
jöfnunarsjóðurinn borgar aksturinn að vemlegu leyti og
því vantar hér algerlega hvatann til að hagræða í rekstri.
Grunnskólaframlög
upphæðir í milljónum
□ Almennt framlag
■ Jöfnunarframlag vegna sérsk.
□ Jöfnunarframlag vegna íbúa
□ Skólabúðir á Reykjum
■ Önnur framlög vegna grunnskóla
Þá vil ég nefha jöfnunarffamlögin til reksturs gmnn-
skóla.
Til reksturs gmnnskóla fóm á síðasta ári 2.648,2 millj.
kr. Almenna framlagið er langstærst, eða 2.009,2 millj.
kr„ jöfhunarframlög vegna sérkennslu nema 572,6 millj.
kr., jöfnunarframlög vegna nýbúaffæðslu nema 27 millj.
kr., skólabúðir á Reykjum fá 16,8 millj. kr., í önnur
ffamlög fara 14,5 millj. kr. og í veikindaforfoll fara 8,1
millj. kr.
Um þessi ffamlög má hafa langt mál en ég ætla ein-
göngu að ræða hér almenna framlagið. Formúlan sem
notuð er til að reikna út framlagið er að mörgu leyti
ágæt, en í hana vantar þó alveg hvatann til þess að sveit-
arfélögin leiti leiða til að hagræða í rekstri gmnnskólans.
Því fámennari og óhagkvæmari sem skólarnir eru í
rekstri þeim mun hærra framlag fá þeir. Ég er því að
vísu alveg sammála þar sem ekki er hægt að koma
annarri lausn við en að verið sé að reka skóla i 5 km fjar-
lægð ffá þéttbýli og greiða með slíkri lausn stórfé úr al-
mannasjóðum, þegar það kostaði lítið eða ekki neitt að
bæta þessum bömum við skólann sem fyrir er, það er
ótækt með öllu.
Ég skal að vísu játa að það er ekki auðvelt að skilja
þessa formúlu eða átta sig á því hvaða áhrif hún hefur að
öllu leyti, en mismunurinn á framlögum til sveitarfélag-
anna er með ólíkindum.
Nokkur dæmi um almenn grunnskólaframlög
Tekjur sveitarfélaga kr. á íbúa Framlög úr jöfnunarsjóði kr. á íbúa
Akureyri 142.800 5.300
Dalvíkurbyggð 141.600 13.500
Eyjafjarðarsveit 136.800 29.000
Húsavík 155.500 6.000
Akureyri fær í almennt grunnskólaffamlag 5.300 kr. á
hvem íbúa; Akureyri var á síðasta ári með tekjur að ffá-
dregnu ffamlagi jöfnunarsjóðs að upphæð tæpar 142.800
kr. á hvem íbúa en fékk í almennt grunnskólaframlag
5.300 kr. á íbúa.
Dalvíkurbyggð var með samsvarandi tekjur að upp-
hæð 139.300 kr. og fékk að auki tekjujöfnunarframlag
að upphæð 2.300 kr. á íbúa sem nærri því vegur að öllu
leyti upp þann mun sem var á tekjum sveitarfélaganna
eða 141.600 kr. á íbúa, en fær í almennt ffamlag 13.500
kr. á íbúa.
Eyjafjarðarsveit var að vísu með nokkm lægri tekjur
en Akureyri eða 107.800 kr. en fékk í tekjujöfnunarffam-
lag rúmlega 29.000 kr. á íbúa þannig að heildartekjur
hennar fyrir utan önnur jöfnunarsjóðsffamlög vom þá
136.800 kr. Eyjafjarðarsveit rekur einn gmnnskóla og
fékk í almennt framlag 26.500 kr. á íbúa.
Þá gæti ég líka tekið sem dæmi Húsavík sem er með
talsvert hærri tekjur en Akureyri eða 155.500 kr. á íbúa
reiknað á sama hátt, en fékk almennt ffamlag sem er um
6.000 kr. á íbúa. Húsavík rekur líka einn gmnnskóla sem
er álíka stór og stærri skólamir á Akureyri.
Þessi mismunur á að brúa það bil sem er á kennslu-
kostnaði í skólum af mismunandi stærð en það er sama
hvemig ég reikna, ég fæ ekki séð að það muni miklu í
kostnaði á hvem nemanda hvort verið sé að reka einn
skóla með 400-550 nemendum eða Qóra slika og tvo
með tæplega 200 nemendum hvom. Að minnsta kosti
fullyrði ég að munurinn er of mikill. Fleiri dæmi sem
sýna ótrúlegan mun á greiðslum til sveitarfélaganna
mætti taka en ég læt þetta duga.
Tekjujöfnunarframlög
Til tekjujöfnunar fóm á síðasta ári 416 millj. kr. Ég
hefi ekkert að athuga við þær reglur sem farið er eftir við