Sveitarstjórnarmál - 01.06.2001, Qupperneq 6

132
Forustugrein
í sextíu ár
Hinn 1. september 1941 ritaði Jónas Guðmundsson,
forgöngumaður að stoíhun Sambands islenskra
sveitarfélaga og fyrsti formaður þess, inngang í fyrsta
tölublað Sveitarstjómarmála, tímarits um málefhi
íslenskra sveitarfélaga. Þar segir Jónas m.a.: „Ég hef
ráðizt í útgáfu þessa rits í því skyni, að það geti orðið
fyrsti vísir að meira samstarfi milli þeirra manna, sem
sveitarstjómarmál láta sig nokkm skipta, og til þess að
auka þekkingu þeirra í þessum efnum. Von mín er sú,
að innan skamms megi takast að koma á fót félagi
íslenzkra sveitarstjómarmanna, sem þá að sjálfsögðu
tæki við útgáfu ritsins og setti því ritstjóm, en sú er
venjan um svipuð rit annars staðar, þar sem ég hef haft
spumir af.“
Þessar vonir Jónasar urðu báðar að veruleika. Fyrir
forgöngu Jónasar var Samband íslenskra sveitarfélaga
stofnað 11. júní 1945 og tímaritið Sveitarstjómarmál
hefur komið út óslitið frá árinu 1941. Dugnaður, lfam-
sýni og fæmi Jónasar réð úrslitum í báðum þessum
málum auk víðtækrar þekkingar hans á málefnum
sveitarfélaganna og góðum tengslum hans við sveitar-
stjómarmenn hvarvetna á landinu.
Dagsetningin 1. september 1941 markar upphafíð að
útgáfu sem varað hefur í rétta sex áratugi. Yfir-
standandi árgangur tímaritsins er því afmælisárgangur
og er þetta tölublað að nokkm helgað því. Lýður
Bjömsson sagnfræðingur, höfundur Sögu sveitar-
félaganna, sem kom út í tveimur bindum á ámnum
1972 og 1979 fellir saman í eina grein yfirlit sem hann
hafði tekið saman um sameiningu sveitarfélaga ffá
árinu 1703 til ársins 1972, er fyrra bindið af Sögu
sveitarfélaga kom út, og yfirlit sem haldið hefur verið
á skrifstofu sambandsins síðan.
Hér er því komið á einn stað yfirlit um sameiningu
og aðrar þær breytingar sem orðið hafa á sveitarfélög-
um í landinu allt ffá 1703 og væntanlega til loka
yfirstandandi árs. Er þess að vænta að fengur þyki að
því að geta gengið að þessum upplýsingum á einum
stað. Þá rekur Páll Lýðsson, fyrrverandi oddviti Sand-
víkurhrepps, sögu sameiningar og skiptingar sveitar-
félaga sem líklega oftast hafa tekið breytingum að
þessu leyti, þ.e. Þingvallahrepps og Grafningshrepps.
Jónas Guðmundsson var eigandi og annaðist útgáfu
1941
60
2001
Sveitarstjómarmála ffá 1941 til 1947 en þá eignaðist
Samband íslenskra sveitarfélaga tímaritið. Jónas
ritstýrði Sveitarstjómarmálum ffá 1941 allt til ársins
1966 að undanskildum ámnum 1949-1952 þegar
Eiríkur Pálsson, fV. skattstjóri í Hafnarfirði, gegndi því
starfi og árunum 1956-1957 þegar Þorvaldur Amason
lögffæðingur var ritstjóri. Frá árinu 1967 eða í 34 ár
hefur Unnar Stefánsson ritstjóri stýrt útgáfu Sveitar-
stjómarmála. Þessu verkefni hefur Unnar sinnt með
stakri prýði. Undir hans ritstjóm hefur tímaritið eflst
vemlega og gegnt afar mikilvægu hlutverki í sögu og
starfi íslenskra sveitarfélaga.
Tímaritið Sveitarstjómarmál hefur á hveijum tíma
verið vettvangur umfjöllunar um baráttu- og hags-
munamál sveitarfélaganna og má segja að þar hafi
endurspeglast saga íslenskra sveitarfélaga á síðari hluta
20. aldarinnar. Tímaritið hefur gegnt þýðingarmiklu
hlutverki í miðlun upplýsinga um margvisleg málefni
sem varða ffamkvæmdir og rekstur sveitarfélaganna.
Ávallt hefur verið lögð áhersla á að kynna skoðanir
sveitarstjómarmanna og annarra til ýmissa málefna
sem tengjast sveitarfélögunum og fjalla um ný viðhorf
og nýjungar í stjómsýslu og rekstri sveitarfélaganna.
Sveitarfélögin hafa ffá upphafi byggðar í landinu
verið homsteinninn í stjómkerfi þess. Þau em sterkt
þjóðfélagsafl sem taka verður fullt tillit til. Hlutverk og
ábyrgð þeirra er mikil og þau hafa ríkum skyldum að
gegna. Sveitarstjómarmálin emjafnffamtmikilvægur
þáttur í opinberri stjómsýslu og ákvarðanir sveitar-
stjóma hafa mikil áhrif á vöxt og viðgang byggðanna
í landinu.
Sveitarstjómir verða því ávallt að sýna ffam á það í
verkum sínum og ákvörðunum að þau standi fyllilega
undir þeirri ábyrgð og þeim kröfum sem til þeirra em
gerðar. Tímaritið Sveitarstjómarmál hefur í skrifum
sínum sýnt ffam á mikilvægi þessara gmndvallaratriða
og í 60 ár verið öflugur sameiginlegur vettvangur
sveitarstjómarmanna. Það hefur átt stóran þátt í að efla
og sameina sveitarstjómarmenn og verið ffóðlegur og
málefnalegur tengiliður sveitarstjóma og sveitar-
stjómarmanna við íbúa sína.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson