Sveitarstjórnarmál


Sveitarstjórnarmál - 01.06.2001, Blaðsíða 20

Sveitarstjórnarmál - 01.06.2001, Blaðsíða 20
Þjóðlegur fróðleikur og sauði nokkra dró ég undan til að bæta hitt upp, og líka lagði ég ekki það framtalda allt i tiund í sama augnamiði.“ Mjög hreinskilinn er framburður Gisla hrepp- stjóra en ekki varð þetta honum þó til framdráttar hjá sýslumanni. Tillaga um að leggja Grafningshrepp niður Grafningsbændur og Þingvallaprestur urðu að nátta sig í Bakkárholti, því næsta morgun var réttur aftur settur. Sjö bændanna tóku dómsátt og hækkaði framtal hvers þeirra um 3 til 4 jarðar- hundruð. „En þeir 3 eftirverandi, hreppstjóri Gisli Gislason á Villingavatni, Þórður Gíslason á Ulfljótsvatni og Þórður Magnússon á Ölvesvatni, vildu ekki sættast við klagandann.“ Sóru þeir eið að framburði sínum frá deginum áður. Orðahnipp- ingar urðu milli prestsins og Gísla hreppstjóra, sem reyndist vel að sér í lögum og vitnaði í Jónsbók, kaupabálk, 6. kapítula. Þar tilnefnir lögbókin í hvaða ásigkomulagi búpeningur skal vera þegar metinn er að vori. Dómur féll að lokum þannig að Gísli Gíslason skyldi svara sektum sem næmu 5 ríkisdölum og 6 skildingum, Þórður á Ulfljótsvatni fékk í sekt 1 ríkisdal og 84 skildinga en Þórður á Ölvesvatni fékk 3 ríkisdala og 87 skildinga sekt. Á landaura- vísu, þar sem jarðarhundrað var jafnt kúgildi eða kýrverði, má reikna út sektir þessar á nútímavísu. Um þetta leyti var kýrin metin í verðlagsskrám á 20 ríkisdali. Sekt Gísla hreppstjóra virðist því vera um fjórði partur af kýrverði. Samkvæmt skattmati ársins 2000 var kýrin metin á 70 þúsund krónur. Prestinum var áskilinn tíundi partur sektargreiðsl- unnar. Hitt rann til „Grafnings sveitar fátækra íjárhirðslu“.15) En þar með var málið ekki búið. Séra Einar S. Einarsen á Þingvöllum hafði ritað Hoppe stiftamt- manni bréf þann 25. apríl 1827. Þar kemur fram að Þórður sýslumaður hafði lagt til við stiftamtmann- inn að þessar breytingar ætti að gera á stöðu Grafningshrepps innan Árnessýslu: 1. Að Grafningshreppur yrði sameinaður Þingvallahreppi undir nafni hins síðarnefnda hrepps. Kristján Magnússon í Skógarkoti yrði þá hreppstjóri hins nýja hrepps en Gísli Gíslason á Villingavatni léti af hreppstjóravöldum. 2. Að hreppstjórnarþing beggja hreppanna yrði á Heiðarbæ. 3. Að manntalsþing sýslumanns yrði á Stóruborg í Grímsnesi eins og verið hafði hjá Þingvellingum. 4. Að fátækrakassar beggja sveitanna yrðu sameinaðir. Þingvallaprestur var nú spurður álits á þessum tillögum sem hann tók vel undir. Sameining væri eins nauðsynleg og hún væri nytsamleg. „Bændur í Grafningshreppi, ekki síst hreppstjórinn, eru ákærðir um tíundarsvik fyrir yfirvöldunum, og þar sem allt annar hugsunarháttur er í Þingvallahreppi, þá er niðurstaða mín sú, að þessi ríkjandi farsótt (tíundarsvikin) í Grafningi myndi hjaðna strax og sameining við Þingvallasveitina kæmist á.“'6) Bændur mótmæla nýjum þingstöðum Hvernig tóku svo bændur í Grafningi þessum tillögum? Þegar þeir fréttu hvað til stæði rituðu þeir stiftamtmanni bréf þann 6. júní 1827. Undir það rita 10 Grafningsbændur, jafnt þeir sem sluppu við ákæru og hinir sem lentu í súpunni. Þeir vara við þessari breytingu. Benda þeir á að Heiðarbær sé ekki vel fallinn til hreppskilaþinghalds, „því frá mestum parti hennar (sveitarinnar) að Heiðarbæ í Þingvallahrepp er so langur vegur að um haust- tímann ... verður vart komist nema annars vegar á dag fyrir vegalengd, og sá vegur þar með mikið slæmur yfirferðar vegna brattra klifja sem á hönum eru víða og tíðum gjörist ófær þegar snjór er á jörðu.“ Sömu sögu hafa bréritarar að segja um flutning manntalsþingsins frá Bakkárholti að Stóruborg. Lengri væri vegurinn að Stóruborg „og þar fyrir utan ferjuvatnsfall (Sogið), sem öll þessi sveit verður að sækja yfir að Stóruborg". Vildu bréfritarar hafa hreppskilaþingið á Úlfljótsvatni en sækja manntalsþingið sem fyrr að Bakkárholti.171 Þingvallaprestur flæmist úr kalli sínu Ekki varð sýslumanni né stiftamtmanni hnikað og þann 6. desember 1828 var Grafningur endan- lega kominn yfir til Þingvallasveitar og Kristján í Skógarkoti hafði öll hreppstjóravöld. Virðist þeim merka manni hafa tekist þar vel upp og engar kvartanir eru séðar um embættisrekstur hans. En hvað er þá að segja af sóknarprestinum á Þingvöllum, Einari Sæmundssyni Einarsen. Naut hann árangurs verka sinna? Kannski eitthvað í peningum talið, en hitt kom brátt í ljós að ekki varð minni eldurinn né óvildin til prestsins hjá sóknarbörnum hans í Grafningi. Ekki var honum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Sveitarstjórnarmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sveitarstjórnarmál
https://timarit.is/publication/1063

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.