Helgafell - 01.09.1942, Blaðsíða 34

Jóhann Sæmundsson:
Heilsufar og
Enginn læknir getur unnið svo starf
sitt, að hann rekist ekki daglega, eða
jafnvel oft á dag, á einhverja meinloku
hjá sjúklingum sínum. Sumar eru þess-
ar meinlokur að vísu skaðlausar, en
aðrar þeirra eru þó oft undirstaða al-
rangs mats á sjúkdómum og eðli lækn-
inga, og því mjög varhugaverðar.
Eigi er þess neinn kostur að gera
sér ljóst, hvaðan allar þessar hugmynd-
ir stafa, en óhætt er að fullyrða, að
margar þeirra eru aldagamlar, jafnvel
aftan úr forneskju. Hafa þær efalaust
gengið manna á milli, lítt breyttar, öld
fram af öld, og eiga sumar stoð í úr-
eltum skoðunum lækna á fyrri tímum,
en mjög margt er til orðið í huga al-
þýðu manna sem tilraun til skýringa
á hlutum, sem hún bar ekki fullt skyn
á. í þessu greinarkorni verður aðeins
fátt eitt rakið, er leiðrétta þyrfti í þess-
um efnum.
Löngum hefur tíðkazt að koppsetja
fólk við ýmsum kvillum. Fyrrum voru
notuð til þessa stór horn, en nú að jafn-
aði sogskálar eða sogdælur ýmiss kon-
ar, er valda neikvæðum þrýstingi eða
sogi. Þar sem slíkar sogskálar eru sett-
ar á, blánar vefurinn eða húðin og
bólgnar nokkuð upp.
Það er svo að segja allsherjar trú,
að bláminn stafi af því, að sogskálarn-
ar dragi út man'ð £>/óð einhvers stað-
ar djúpt innan úr holdinu, og að það
sé þetta marða blóð, sem sé orsök veik-
indanna. En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Sogskálarnar draga ekki út
marið blóð, heldur valda þær sjálfar
mari, þegar þær eru settar á. Gerist
hindurvitni
þetta með þeim hætti, að sogaflið í
sogskálunum verður svo mikið, að hár-
æðar í og undir húðinni bresta og blóð-
ið sýgst úr þeim út í vefinn og gerir
hann bláan um stund. Þessi blámi
hverfur síðan aftur á sínum tíma, á
svipaðan hátt og venjulegt mar. —
Það er sama hvar sogskálarnar eru
settar á, þær geta alls staðar valdið
bláma og mari, hvar sem er og á hverj-
um sem er. Þótt þær væru settar á hvít-
voðung, sem ekki er haldinn neinni
gigt og aldrei hefur meiðzt eða mar-
izt, kæmi samt fram blámi undan sog-
skálunum. Það er því síður en svo, að
sogskálar eða koppsetning dragi út
marið blóð djúpt úr holdi á nokkrum
manni, heldur er það þannig, að sog-
skálarnar valda mari á húð og í vefj-
unum undir húðinni fyrst í stað, með
því, að þær sprengja háræðarnar þar
og draga blóð út úr þeim, út í vefina.
Full ástæða er til að leiðrétta þenna
misskilning almennings vegna þess,
hve hann er útbreiddur og fjarri öllum
sanni. Mér hefur oft hálfgramizt, þeg-
ar fólk hefur komið með bláa bletti
undan sogskálum, næstum andagtugt
út af öllu því marða blóði, sem dregið
hafi verið út, hvað eftir annað, og
aldrei hafi séð högg á vatni. í hvert
sinn hafi komið jafnmikið út og fólk-
ið hugsar sem svo: Það er ekki að
furða þó að ég fyndi til, fyrst öll þessi
ósköp af mörðu blóði voru þarna inni
í'fyrir.
^ Nú kunna margir að halda, að kopp-
^setning eða sogskálar séu einber hé-
jlgómi og blekking og vita gagnslaus til