Helgafell - 01.09.1942, Blaðsíða 58

266
HELGAFELL
það borgi sig að haga lífi sínu vel og skynsam-
lega, að svo miklu leyti, sem menn fá slíku
ráðið fyrir , .eðlislögmálinu" og „utan að kom-
andi öflum".
En þessar athugasemdir snerta eingöngu inni-
liald leikritsins. Um ytri byggingu þess, sem
virðist annars mjög hefðbundin, hygg ég, að
margt gott megi segja, og eins efast ég ekki
um, að hlutur tónskáldsins Björgvins Guð-
mundsson í þessum leik sé honum til sóma.
þó ég geti ekki, af eðjilegum ástæðum, um
hann borið. Um kvæði þau, sem í leikritinu
eru, en þau eru all mörg, sé ég ekki heldur
ástæðu til að fjölyrða. Þau bera það með sér
að vera komin inn í leikritið sem söngtextar,
fyrst og fremst, og þegar af þeirri ástæðu *r
ekki að vænta mikils skáldskapar af þeim,
enda er leikritinu í heild svo fyrir að þakka,
að þau geta tæplega talizt að stinga mjög í
stúf við annað, sem í því er. Ljóð það, sem
hér fer á eftir, er sýnishorn af þessum kveð-
skap, valið af handahófi.
DÓLGARNIR:
Tíð er flá. Tökum á.
Töfrum auðargná.
Allt um kring Undirbyng
Dátt er dansinn stíginn.
Hringagná hruma svá
Hrekjum solli frá,
Ut á rist, unz hún snýst,
Tryllt af glaumsins táli.
Tíðin flá telur svá
Tölum, auðargná,
Sem var fyrst sætt um kysst,
— Síðan hýst á báli.
Ég hefi áður drepið á það, að ýmislegt í leik-
ritinu sé með nokkuð öðrum hætti en þeim,
sem maður væntir sér af „hádramatisku" leik-
riti, og á það ekki sfzt við um ýms samtöl i
leiknum. Þegar glæsimennið og heimsborgar-
inn Fribþiójur er í I. þætti að játa Heiði aðdá-
un sína, skiftast þau m. a. á orðum þeirn,
sem hér fara á eftir með nokkrum úrfelling-
um:
FRIÐÞJÓFUR (heldur áfram): Þetta er
jegursta nóttin, sem ég hej séð á þe3su landi,
og eru þœr þó margar fagrar. Og soo þcsði
slund með yður í ojanálag. — — — En til
minningar um þessa stund og mig, biö ég
yður að þiggja af mér gler þaS og heyrnartól,
sem þér haldiS á.
HEIÐUR: Nei, nei, þetta eru allt of dýrmœt-
ir gripir handa mér.
FRIÐÞJÓFUR: Ég er á annari sþoSun. Þigg-
iS gripina og njótiS þeirra Vel. — — —
HEIÐUR: Þakka </Sur fyrir. (Þau iakast í
hendur).
FRIÐÞJÓFUR: Ekkert aS þakka---------—
Þá finnst mér að eftirfarandi setning, sem
ungfrúin Heiður, seytján ára gömul, mælir við
elskhuga sinn, um fagra vornótt, mætti undir
öllum kringumstæðum vera betur í stil við
kvenlegan yndisþokka, jafnvel þótt eitthvað af
andagiftinni færi forgörðum við það.
HEIÐUR: — — — Nálega hoer munnbiti,
sem þú lœtur ojan t þig, er saman settur af
jafnvel mörgum lifum, sem hefur veriS fórn-
aS til aS viShalda þínu lífi. LífiS er neytt til
aS eta sín eigin afkvœmi. —
Af enn öðru sauÖahúsi er þessi viðræða úr
2. þætti, sem fram fer milli prestsins og upp-
eldisdóttur hans eftir heimsókn förukonunnar:
PRESTUR: TalaSi hún ekkert u‘ð þig?
JÓNA : ÞaS var lítiS, og ég skildi ekk‘ meira
en svo, þaS sem hún sagSi.
PRESTUR: Nú. — HvaS sagSi hún?
JÓNA: (fer hjá sér): Hún sagSi: ,,Vertu
kyndill á altari ka‘rIc‘kans“. —- SkdjiS þér þaS,
fóstri minn?
PRESTUR: (tautar): Undarleg k°na, hm. —
í síðasta þætti er Hjálmar, unnusti Heiðar
frá 1. þætti, sem þá er orðinn aðstoðarprestur
á Hólmum, staddur með Jónu úti í kirkjugarði
og leitar hjá henni huggunar og stuðnings I
ástarharmi sínum. Verður honum þá fyrir t
svip að biðja hennar, ,,(H]ALMAR (hrifinn):
Jóna, (sezt og tekur utan um hana) elskan
min. — Þú getur lifaS fyrir mig)", en sár-
skammast sín jafnharðan fyrir þetta ,,augna-
bliks flan“ af sér:
HJÁLMAR: (l œstri sjálfsásökun) Hrœktu
Jraman í mig, Jóna, þvi þaS á ég margfald-
lega skiliS.
JÓNA : Þú tekur þér þetta allt of nœrri. Þó
aS ég skilji óljást þaS, sem þú varst aS segja
mér, vekur þaS sarnt ekkert ógeS hjá mér. —
— — Þetta mun vera lífrœn áslriSa hvernig
sem henni er variS.
HJÁLMAR: Þakku þér fyrir. — — —
Fleiri dæmi, áþekkrar tegundar, um við-
ræöulist í Ieikritinu hirði ég ekki að nefna, en
læt mér í þess stað nægja að taka undir það,
sem elskhuginn Hjálmar segir við unnustu
sína, Heiði, á bls. 33 í 1. þætti Skrúðsbónd-
ans: ,,Ég get ekki eagt þór meira, þoi oeldur