Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.12.2012, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.12. 2012
Þ
að var í sjálfu sér ekki keppikefli fyrir
Ísland að ganga í Hið evrópska efna-
hagssvæði á sínum tíma. Miklum
mun æskilegra hefði verið ef al-
þjóðleg þróun frjálsra viðskipta
hefði verið hraðari en varð og þá
einkum að dregið hefði hratt úr viðskiptahindrunum í
formi tolla og margvíslegra innflutningsgjalda sem
eru í raun ígildi tolla. En sú þróun hefur verið hæg.
Stórveldin og blokkirnar hafa enda haldið þannig á
málum að halda fast í sitt en skilja veikburða þjóðir
eftir berskjaldaðar fyrir bröskurum sem geti farið
um þær ránshendi. Því er svo sem ekki von að hratt
miði.
Nauðungarstaða
Evrópumarkaðurinn er nærmarkaður fyrir Ísland og
óþolandi að hann skuli lokaður innan tollmúra með
þeim hætti sem gert er. Íslandi var því nauðung að
vera með, og það var að auki kostur að eftir að hafa
undirgengist þá nauðung vantaði þar með öll rök fyr-
ir því að ganga í ESB, en rökin á móti því voru og eru
yfirþyrmandi og sum þeirra áttu auðvitað einnig við
um EES. Þegar EES-samningurinn var gerður fór
fram vönduð athugun á því hvort samningurinn rúm-
aðist innan stjórnarskrár landsins. Viðsemjandanum
var gerð grein fyrir því öllu og engin vilyrði gefin fyr-
ir því að færði ESB út kvíarnar þá yrði íslensku
stjórnarskránni bara breytt eftir þörfum. Sumir láta
þannig núna. Ef tilskipanir ESB rúmast ekki innan
íslenskrar stjórnarskrár er einfaldlega óheimilt að
innleiða þær, og ESB getur ekki borið þá staðreynd
fyrir sig sem brigð af hálfu Íslands.
ESB fór í rauninni í gagnstæða átt við vonir um
aukið frelsi í viðskiptum þjóða á veraldarvísu. Það er í
upphafi og eðli bandalag um tolla og færðist svo út
með grunnreglum sínum um fjórfrelsi innan þess og
það er sagt kalla á samræmingu reglna sem því
tengjast. Hljómar ekki hættulega, jafnvel miklu
fremur skynsamlega. En í þeim upphafna anda um
frjálsa för fjármagns og frelsis gættu þjóðirnar ekki
að sér. Það var sífellt gengið á lagið, og almenningur í
aðildarlöndunum hafður í svartamyrkri í málinu.
Samræming, samræming ofar öllu
Samræmingin varð sífellt meiri og hún varð að eiga
sér stað í kjarnanum, sem gætti galdursins – fjór-
frelsisins, en ekki hjá einstökum þjóðum. Það mátti
öllum vera augljóst. Og allt var það gert vegna hins
sameiginlega markmiðs að tryggja hindrunarlaus
viðskipti innan sameiginlegs tollabandalags. Sam-
ræmdar reglur urðu að gilda, rétt eins og í fótbolta,
svo þjóðirnar gætu leikist á. Fyrst var samræmingin
auðvitað aðeins í meginatriðum. En sífellt fleira var
fellt undir samræmingarþörfina allt þar til smæstu
smáatriðin fengu ekki einu sinni frið. Það er í nafni
samræmingar að Svíar mega ekki taka í nefið og
Bretar mega ekki banna föngum að greiða atkvæði.
Og kæmi upp efi varð að eyða honum. Og úrskurð-
urinn um það hvað væru sameiginleg ESB-mál færð-
ist á miðstýringarskrifstofuna og loks til sérútbúins
heimadómstóls, sem fékk, fyrir utan almenn lagafyr-
irmæli, þá forskrift að dómar hans yrðu að liggja inn-
an hins sameiginlega markmiðs að styrkja heildina
og falla að framtíðarsýn um útvíkkun Evrópusam-
bandsins. Þess háttar fyrirmæli hefur ekki nokkur
dómstóll í lýðræðisríki búið við, hvorki skráð né
óskráð. En þau giltu vissulega í alræðisríkinu þriðja
og í Sovétheimsveldinu sællar minningar.
En án þess að almenningur í einstökum löndum
Evrópu væri nokkru sinni spurður var smám saman
tekið hvert risaskrefið af öðru til að breyta þessum
ramma um hagfellda efnahagsstarfsemi, sem sann-
arlega gat átt rétt á sér, í ofurríki með eina og sömu
mynt. Sumir segja það hræðsluáróður að það ríki sé
þegar komið til að vera og þeir segja það sama um
ábendingar um að þróunin í þá átt sé hröð. En þessi
efnahagsumgjörð um viðskiptaþátt á milli fullvalda
þjóða, eins og það hét í öndverðu, er komið með sinn
eigin forseta, framkvæmdastjórn ókjörinna embætt-
ismanna með meira vald en nokkur lýðræðislega
kjörin ríkisstjórn. Hún er komið með sitt þing, að
vísu enn í skötulíki, hún er komin með sinn prívat
dómstól, æðri hæstu réttum aðildarríkja og hann skal
dæma með „dynamiskum“ hætti. Hún er komin með
ríkisfána. Þess er krafist og undan því hefur verið lát-
ið af óskiljanlegum ástæðum, að þessi ríkisfáni efna-
hagslegrar samræmingar standi jafnrétthár og við
hlið þjóðfána í þingsölum aðildarríkjanna.
Rannsóknar-
blaðamenn
rýna á bak
við tjöldin
* Í ráðuneytum aðildarlandannaer búið að koma upp stórumhópi búrókrata sem hlotið hafa þjálf-
un í Brussel, sem eiga að gæta þess
að þau mál sem héraðsþingin leyfa
sér enn að fitla við stangist ekki á við
100 þúsund reglur ESB.
Reykjavíkurbréf 28.12.12