Morgunblaðið - 14.05.2013, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2013
Þann 29. apríl sl.
birtist í Morgunblaðinu
ágæt grein eftir Ingólf
S. Sveinsson lækni sem
ber yfirskriftina „Norð-
fjarðargöng og hvað
svo“ Grein hans er
þörf, m.a. til að minna á
og rifja upp jarð-
gangakosti nefndar um
Jarðgöng á Austur-
landi frá mars 1993.
Síðan eru liðin tuttugu
ár og margt hefur breyst á þeim
tíma. Nefndin gerði m.a. ráð fyrir að
tengja byggðirnar á Miðausturlandi,
Eskifjörð-Norðfjörð-Seyðisfjörð,
með jarðgöngum til Héraðs upp úr
Mjóafirði, alls um 26,5 km.
(6,0+6,5+5,3+8,8) í fjórum áföngum.
Undirritaður átti sæti í nefndinni
ásamt þáverandi bæjarstjóra í Nes-
kaupstað, Ásgeiri Magnússyni, og
sveitarstjóra Vopnafjarðarhrepps,
Sveini Guðmundssyni. Helgi Hall-
grímsson, vegamálastjóri, var for-
maður nefndarinnar. Fjárveitingar
til undirbúnings Austfjarðaganga
(Fjarðarheiði-Oddsskarð) höfðu ver-
ið í vegaáætlun frá 1989. Í drögum að
langtímaáætlun var miðað við upphaf
framkvæmda 1998. Þegar nefnd-
armenn kynntu tillögur sínar sveit-
arstjórnarmönnum á Austurlandi
voru viðtökur vægast sagt blendnar
og hjá sumum var þeim fundið allt til
foráttu. Tillaga um tengingu byggða
þótti hinsvegar skynsamleg og fékk
hljómgrunn en frekari útfærsla og
forgangur leiða varð strax deiluefni
og hefur svo verið alllengi. En þannig
var andrúmsloftið og umhverfið 1993
eða fyrir 20 árum. Síðan þá hefur
margt breyst. Stóra verkefnið, að
finna kaupanda að orku til að byggja
upp stóriðju á Reyðarfirði, var þá
þegar hafin. Það kallaði á stækkun
atvinnu- og sóknarsvæðis og allar
áherslur og viðmið
breyttust. Öflugt sveit-
arfélag var forsenda
þess að verkefnið fengi
framgang og samein-
ing sveitarfélaganna
Norðfjarðar – Eski-
fjarðar – Reyð-
arfjarðar og síðar Búð-
arhrepps og
Mjóafjarðar í sveitarfé-
lagið Fjarðabyggð,
varð að veruleika. Jarð-
göng milli Reyðar-
fjarðar og Fáskrúðs-
fjarðar voru
skynsamleg framkvæmd til að
styrkja og stækka enn frekar at-
vinnusvæðið. Austfirðingar og sveit-
arfélög studdu vel við þær fram-
kvæmdir allar.
Framkvæmdaþunginn var því allur í
Fjarðabyggð og tengdum fram-
kvæmdum á hálendinu en nánast
engin annarsstaðar í landshlutanum
í rúman áratug og er enn. Kára-
hnjúkavirkjun var byggð með öllum
sínum vaxtaverkjum og þaðan er
orkan leidd í álver Alcoa sem reis á
Reyðarfirði. Þar er nú langstærsti
og fjölmennasti vinnustaður á Aust-
urlandi. Starfsmenn koma margir
víðsvegar af miðsvæði Austurlands.
Fjarðabyggð er nú stærsta og öfl-
ugasta sveitarfélagið í landshlut-
anum. Spyrja má hvað hefði gerst á
Miðausturlandi og í Fjarðabyggð ef
Austfirðingar hefðu ekki staðið sam-
an um verkefnið. Samstaða Austfirð-
inga og forysta SSA, sem beitti sér af
fullum þunga, og vinnan með já-
kvæðum kaupanda og stjórnvöldum
á þeim tíma var og er lykillinn að nið-
urstöðunni. Hugmyndin um frekari
tengingu byggðarlaga á Miðaust-
urlandi hefur því verið í bið rúma tvo
áratugi en lifir og er nú loks að hefj-
ast. Einstaka staðsetning, áherslur
og lengd vegganga hefur vissulega
tekið breytingum. En upphaflega
markmiðið, að tengja ákveðnar
byggðir Miðfjarða Austurlands, er
óbreytt.
Fyrsti áfanginn hefur fyrir allöngu
verið ákveðinn, Norðfjarðargöng, 7,9
km (frá Eskifirði til Norðfjarðar), og
hefst síðsumars og áætlanir gera ráð
fyrir verklokum haust 2017. Bæj-
arstjórn Seyðisfjarðar og velunnarar
hafa unnið með stjórnvöldum og
þingmönnum kjördæmisins að því að
annar áfangi verði 12,5 km göng und-
ir Fjarðarheiði til Héraðs í stað 8,8+
km göngum upp úr Mjóafirði í
Slenjudal til Héraðs eins og áætlað
var 1993. Framkvæmdin er komin í
vegaáætlun (2012) og stefnt er á að
rannsóknir hefjist í sumar. Við verk-
lok Norðfjarðarganga er gert ráð
fyrir að framkvæmdir hefjist.
Hér er um löngu tímabæra fram-
kvæmd að ræða. Seyðfirðingar hafa
alla tíð búið við eina, ótrygga og
hættulega vegtengingu sem fer yfir
einn hæsta fjallveg í byggð á Íslandi,
Fjarðarheiðina. Af 25 km leið eru alls
10 km í um 620 metra hæð. Það sem
af er ári hefur heiðin verið lokuð allri
umferð í 26 daga. Norræna kemur
vikulega allt árið. Fjöldi farþega sem
fer um höfnina árlega samsvarar því
að fylla megi eina Boeing-flugþotu
alla virka daga ársins. Fjarðarheið-
argöngin þola því ekki lengri bið.
Lokatenging Miðfjarðaganga, þ.e.
þriðji áfangi, verður þá úr Mjóafirði í
norður til Seyðisfjarðar og í suður til
Norðfjarðar (5,3+6,5).Hann kemur
þá í beinu framhaldi af Fjarðarheið-
argöngum Þar með er byggðateng-
ingu Miðfjarðaganga lokið eins og
gert var ráð fyrir í upphafi og m.a.
samtökin Samgöng lögðu mikla
áherslu á sínum tíma.
Ingólfur minnist á tengingu
Mjóafjarðar til Norðfjarðar sem
æskilega leið með vegi um suður-
strönd Mjóafjarðar út fyrir Reyki og
þaðan um 4,0 km göng til Norð-
fjarðar eins og hún er sett fram hjá
nefndinni 1993. Hún opnar hringleið
og sýn vegfarenda um Mjóafjörð all-
an og Norðfjarðarflóann segir hann.
Ég tek undir með sýnina og fegurð
Mjóafjarðar og Flóans en leiðin
stenst tæplega, því miður, í dag sem
raunverulegur valkostur í breyttum
Miðfjarðagöngum. Tek hinsvegar
undir með honum að fátt getur örvað
byggðaþróun á Austurlandi betur en
bættar samgöngur. Fjarðarheiðar-
göng sem annar áfangi í Miðfjarða-
göngum uppfylla það svo sannarlega.
Fjarðarheiðargöng strax að
loknum Norðfjarðargöngum
Eftir Þorvald
Jóhannsson » Fjarðarheiðin
lokuð allri umferð
vegna ófærðar í 26 daga
frá áramótum. Fjarð-
arheiðargöngin þola
því ekki lengri bið.
Þorvaldur
Jóhannsson
Höfundur er fv.bæjarstjóri á Seyð-
isfirði og framkvæmdastjóri SSA
FIMMTUDAGUR 3
0. ÁGÚST 2012
VIÐSKIPTABLAÐ
Ingibjörg Þorvalds-
dóttir er fjarska
glöð á bak við
búðarborðið
Aftur búin að
kaupa Oasis
8
Liv hjá Nova segir an
n-
að umhverfi mæta
konum nú en
fyrir 20 árum
Er vel tekið á
móti konum?
9Perunni skipt út í Evr-
ópu fyrir sparperu nú
um mán-
aðamótin.
Glóðarperunni
verður útrýmt
4
Fyrir réttri viku birt
ist hér í Viðskiptabla
ði
Morgunblaðsins myn
d sem sýndi indversk
a
bankastarfsmenn í t
veggja daga allsherj
ar-
verkfalli. Í texta með
myndinni kom fram
að
indverskir bankastar
fsmenn væru ein mil
ljón
talsins. Þeir voru að
mótmæla fyrirhugað
ri
hagræðingu í indver
ska bankakerfinu, ve
gna
ótta um atvinnumiss
i.
Þegar til þess er liti
ð að Indverjar eru um
1,2
milljarðar talsins er
ein milljón bankasta
rfs-
manna ekki svo há ta
la, því það jafngildir
því
að tólf starfsmenn þ
jónusti hverja milljón
viðskiptavina.
Starfsmenn fjármá
lafyrirtækja hér á lan
di
eru eitthvað innan v
ið fjögur þúsund tals
ins
og Íslendingar eru 3
20 þúsund og gæti þ
ví
látið nærri að hver ís
lenskur bankastarfs
-
maður þjónustaði ve
l innan við 100 ein-
staklinga.
Þessi samanburður
kom upp í hugann vi
ð
lestur á stóráhugave
rðu viðtali við Frosta
Sigurjónsson, viðski
pta- og rekstrarhag-
fræðing, sem birtist
í miðopnu Viðskipta
-
blaðs Morgunblaðsin
s í dag, þar sem Fros
ti
segir m.a. að líklega
þurfi að fækka bank
a-
starfsmönnum hér u
m helming.
Skoðun
Stærð íslenska
bankakerfisins
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Mætti minnka
bankakerfið um
helming?
ður Ægisson
dur@mbl.is
eytilegir vextir á ver
ðtryggðum
ðsfélagalánum Lífey
rissjóðs
rfsmanna ríkisins (L
SR) hafa í
rga mánuði verið um
talsvert
ærri en þau vaxtakjö
r sem sjóðs-
ögum voru kynnt sem
viðmið
ð ákvörðun á lántöku
hjá sjóðn-
m.
Þetta segir Már Wol
fgang
Mixa, fjármálafræðin
gur og kenn-
ri við Háskólann í Re
ykjavík, en í
istli á vef Morgunbla
ðsins í gær
endir hann á að LSR
fylgi ekki
engur þeim viðmiðum
, sem áður
komu fram á vefsíðu
sjóðsins, að
breytilegir vextir yrð
u endurskoð-
aðir á þriggja mánað
a fresti með
hliðsjón af ávöxtunar
kröfu íbúða-
bréfa.
Í samtali við Morgun
blaðið
segist Már telja að þa
ð sé „for-
sendubrestur“ að sjó
ðurinn hafi
einhliða breytt þeim
viðmiðum
hvernig breytilegir v
extir séu
ákvarðaðir. „Miðað v
ið forsendur
sem LSR veitti varða
ndi slík lán,“
bendir Már á, „er ver
ið að rukka
vaxtakostnað sem m
á áætla að sé í
kringum 0,85 prósen
tur umfram
upphaflegar forsend
ur,“ og vísar
þá til þess að meðalv
extir íbúða-
bréfa í dag eru rífleg
a 2%. LSR
lækkaði síðast breyti
lega vexti
sjóðsins úr 3,9% 3,6%
hinn 1. apríl
síðastliðinn.
Hindrar ekki vaxt
alækkun
Haukur Hafsteinsso
n, fram-
kvæmdastjóri LSR,
segir í samtali
við Morgunblaðið ek
ki hægt að
tala um forsendubres
t í þessu
samhengi. „Breytileg
ir vextir eru
háðir ákvörðun stjór
nar eins og
kemur skýrt fram í s
kilmálum
skuldabréfanna. Við
ákvörðun
sína tekur stjórn mið
af markaðs-
aðstæðum hverju sin
ni. Þær geta
breyst og eins þau vi
ðmið sem litið
er til,“ segir Haukur.
Hann bætir
því við að enn í dag sé
ávöxt-
unarkrafan á íbúðabr
éfamarkaði
einn af þeim þáttum
sem horft er
til, en auk þess sé liti
ð til þeirra
vaxtakjara sem aðrir
aðilar á
markaði – bankar, Íb
úðalánasjóð-
ur og lífeyrissjóðir –
bjóði upp á.
Már segir hins vegar
að svo
virðist sem að sú 3,5%
raunávöxt-
unarkrafa, sem lífeyr
issjóðunum
er gert að standa und
ir, sé þess
valdandi að sjóðirnir
eru ekki
reiðubúnir að lækka
vexti á lánum
sjóðsfélaga í samræm
i við lægri
ávöxtunarkröfu á íbú
ðabréfa-
markaði. Haukur haf
nar því að
þetta sé ein skýring á
því að vext-
irnir séu ekki lækkað
ir. „Við höf-
um til að mynda veri
ð að kaupa
skuldabréf með ríkis
ábyrgð með
lægri ávöxtunarkröfu
. Þetta er því
alls ekki hindrun fyri
r því að við
getum lækkað vextin
a frekar.“
Það vekur þó athygli
að
breytilegir vextir á lá
num hjá Líf-
eyrissjóði verslunarm
anna
(LIVE), sem stóðu í 3
,13% í þess-
um mánuði, fylgja þr
óun ávöxt-
unarkröfu á markaði
og eru ávallt
0,75 prósentum hærr
i en með-
alávöxtun í flokki íbú
ðabréfa til 30
ára. Miklir hagsmun
ir eru í því
húfi fyrir einstakling
eftir því
hvort hann er með lá
n á breyti-
legum vöxtum hjá LS
R eða LIVE.
„Samkvæmt lauslegr
i áætlun,“
segir Már, „þá hafa v
extir á lánum
LIVE verið að meðal
tali um 0,6
prósentum lægri síðu
stu sex mán-
uði borið saman við v
exti á lánum
hjá LSR.“ Sjóðsfélag
i LIVE, með
20 milljóna króna lán
, greiðir því í
dag 120 þúsund krón
um minna í
vaxtakostnað á ársgr
undvelli held-
ur en sjóðsfélagi LSR
með sam-
bærilegt lán.
Sakar LSR um vaxtao
kur
Segir LSR hafa breytt
vaxtaviðmiðum einhli
ða � Breytilegir vextir æ
ttu að vera mun lægri
sé tekið mið
ávöxtunarkröfu íbúða
bréfa � Framkvæmdast
jóri LSR hafnar því að
um forsendubrest sé
að ræða
Mikill munur á va
xtakjörum lífeyr
issjóða
*Vaxtakjör á breytileg
um verðtryggðum lán
um sjóðanna síðustu
sexmánuði eru varleg
a áætluð.
Breytilegir vextir LSR
voru lækkaðir í 3,6% þ
ann 1. apríl.Breytilegi
r vextir LIVE eru í dag
3,13% en voru á
tímabili undir 3% fyrr
á þessu ári.
Mismunur
120 þúsund
Breytileg vaxtak
jör á lánum
síðustu sex mán
uði*
Árlegur vaxtakos
tnaður af
20 milljón króna
láni
3,6% 3,0%
720.000
600.000
OYSTER PERPE
TUAL GMT-MAS
TER II
Sími 511 1234 • www
.gudjono.is
Göngum
hreint til verks!
Íslandsbanki | Kirk
jusandi | 155 Reykj
avík | Sími 440 49
00 | vib@vib.is | w
ww.vib.is
VÍB er eignastýringa
rþjónusta Íslandsba
nka
Eignastýring fyrir all
a
Í Eignasöfnum Ísland
ssjóða er áhættu drei
ft á milli eignaflokka
og hafa
sérfræðingar VÍB frum
kvæði að breytingum
á eignasöfnunum þeg
ar aðstæður
breytast. Einföld og g
óð leið til uppbyggin
gar á reglubundnum
sparnaði.
Í boði eru tvær leiðir:
Eignasafn og Eignasaf
n – Ríki og sjóðir
Þú færð nánari upplý
singar á www.vib.is e
ða hjá ráðgjöfum VÍB
í síma 440 4900
Aukablað
um viðskipti
fylgir
Morgun-
blaðinu alla
fimmtudaga
Við ættum að geta gert eins og
Norðmenn gerðu, nefnilega að
hafa þjóðaratkvæðagreiðslu. Þann-
ig má heyra, þegar rætt er um
Evrópusam-
bandsmálið. En
hvað gerðu
Norðmenn?
Norðmenn
bjuggu sig undir
Efnahags-
bandalagsmálið
á sjöunda áratug
síðustu aldar
með því að setja
í stjórnarskrá
ákvæði um framsal á valdi. Það
var þannig, að framsal á valdi til
bandalags ríkja, sem Noregur er
aðili að, getur gerst með samþykki
þriggja fjórðu þingmanna.
Aðild að Efnahagsbandalaginu
var á dagskrá í Noregi fljótlega
eftir þessa stjórnarskrárbreytingu.
Mið-hægristjórn Bortens vann að
henni, en málinu var hleypt upp.
Stjórn Verkamannaflokksins, und-
ir forystu Brattelis, hélt málinu
áfram. Fyrirsjáanlegur var meiri-
hluti á þingi fyrir aðild, en ekki
þrír fjórðu. Samtök fyrir aðild
lögðu þá til þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Hún var ekki
bindandi, því að engin ákvæði voru
um slíkt í stjórnarskránni. Ef ein-
hverjir þingmenn, sem voru and-
vígir aðild, mundu greiða atkvæði
með aðild með vísan til þess, að
meirihluti þjóðarinnar hefði reynst
vera fylgjandi aðild, hefði meiri-
hlutinn á þingi getað farið í þrjá
fjórðu. Andstæðingar aðildar lýstu
sig samþykka þjóðaratkvæða-
greiðslu, og þingið ákvað, að hún
skyldi fara fram. Þá varð heift-
úðugt stríð meðal landsmanna.
Fullur fjandskapur varð gjarna
meðal vina og ættingja. Í Verka-
mannaflokknum var kröftugur
minnihluti andvígur aðild. Bratteli
lýsti því, að stjórn hans mundi
segja af sér, ef þjóðin felldi aðild.
Svo fór. Það var 1973, og Bratteli
sagði af sér. Aðildarsamningurinn
var ekki borinn undir þingið.
Árið eftir heyrði ég Einar Ger-
hardsen, fyrirrennara Brattelis, á
málstofu um þjóðaratkvæða-
greiðsluna í stjórnmálafræðideild
Oslóarháskóla lýsa afsagnarhótun
Brattelis sem býsnum. Ef enginn
hefði komið fram í andstöðu við
aðild í flokknum, sagði hann, hefði
flokkurinn þurft að búa til slíka
andstöðu í honum. 1994 var eins
og 1973, að á þingi var meirihluti
með aðild. Þjóðaratkvæðagreiðsla
(ekki bindandi) fór fram, og aðild
var hafnað. Samningur Noregs um
aðild var ekki borinn undir þingið.
Síðar hefur það gerst fyrir þing-
kosningar, að andstæðingar að-
ildar hafa kannað skipulega meðal
frambjóðenda, sem voru líklegir til
að ná kjöri og höfðu lýst sig and-
stæða aðild, hvort þeir ætluðu að
standa við það, enda þótt þjóð-
aratkvæðagreiðsla færi á annan
veg. Þá hafa aðildarsinnar á þingi
lagt til að breyta ákvæði stjórn-
arskrárinnar um aukinn meirihluta
úr þremur fjórðu í tvo þriðju, en
án árangurs.
BJÖRN S. STEFÁNSSON,
dr. scient.
Eins og Norðmenn gerðu
Frá Birni S. Stefánssyni
Björn S. Stefánsson
Ég skrifa þetta vegna svars frá bæja-
stjóra Vesturbyggðar um aðstöðu
smábáta í höfninni á Brjánslæk, þar
sem fram kemur að sveitarfélagið og
Siglingastofnun geti ekki staðið í
framkvæmdum vegna kostnaðar og
óvissu með árangur af skjólgarði. Ég
get verið sammála Ásthildi um að
skjólgarður kostar peninga. En að
Siglingamálastofnun telji óvissan ár-
angur af skjólgarði stenst ekki, því
skjólgarð þarf til að gera hafnir
öruggar og það veit Siglingastofnun.
Ásthildur segir ekki komið að vor-
viðhaldi á höfninni á Brjánslæk. Vil
ég benda henni á að landniðurgang-
urinn við flotbryggjuna var með
brotnum spelum allt síðastliðið ár.
Vorviðhald er kannski bara annað
eða þriðja hvert ár?
Ásthildur segir fáa báta nýta að-
stöðuna og aldrei færri en í vor. Ég
bendi á að tíðarfarið er búið að vera
erfitt til sjós. Samt hafa verið allt að
tuttugu bátar sem hafa gert út á grá-
sleppu eða þorskveiðar frá Brjánslæk
yfir sumarið.
Ásthildur segir sjómenn þurfa að
færa báta sína í var undan veðri, að
gömlu trébryggjunni. Þar er ekki
öruggt var og hefur m.a. sokkið bátur
þar.
Við sjómenn sem gerum út frá
Brjánslæk fullyrðum að þetta sé eina
höfnin á landinu þar sem flotbryggja
er fyrir opnu hafi. Er Breiðafjörð-
urinn vannýttasta auðlind Vest-
urbyggðar vegna hafnar skilyrða?
Eftir samtal við Siglingastofnun
kom í ljós að frumkvæði að bættri
hafnaraðstöðu verður að koma frá
sveitarfélaginu Vesturbyggð. Mætti
þá dusta rykið af gömlum teikningum
eða koma með nýjar hugmyndir sem
trufluðu ekki aðgengi Breiðafjarð-
arferjunnar Baldurs. Ef vilji er fyrir
hendi mætti koma þessu inn á sam-
gönguáætlun 2015-2018.
Með von um góðar undirtektir.
VALGEIR DAVÍÐSSON,
smábátasjómaður.
Svar til Ásthildar bæjar-
stjóra Vesturbyggðar
Frá Valgeiri Davíðssyni
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Útsölustaðir: Bústoð Keflavík, Bjarg Akranesi
Íslensk hönnun og framleiðsla
A81
Hönnuðir: Atli Jensen og
Kristinn Guðmundsson
Verð frá: 27.800,-
www.facebook.com/solohusgogn