Morgunblaðið - 14.05.2013, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2013
Reykvíkingar sigruðu í kjör-
dæmamótinu sem haldið var á
Akureyri um helgina undir styrkri
stjórn heimamanna þar sem formað-
urinn, Stefán Vilhjálmsson, stýrði
sínu fólki af miklum myndarskap.
Reyknesingar tóku forystuna í
upphafi móts en Adam var ekki lengi
í Paradís. Reykvíkingar sóttu að
þeim og tóku forystuna um miðbik
móts og létu ekki af hendi eftir það.
Helst voru það meistararnir frá í
fyrra sem sóttu að þeim en höfðu
ekki erindi sem erfiði.
Lokastaðan:
Reykjavík 620
Suðurland 580
Norðurland eystra 570
Norðurland vestra 566
Reykjanes 554
Mótið var hið skemmtilegasta í
alla staði. Færeyingar voru með að
venju og ef fer sem fram horfir verð-
ur kjördæmamótið að ári í Færeyj-
um um miðjan maí.
Keppnisstjóri var Vigfús Pálsson.
Einmenningur
á síðasta spilakvöldi BR
Jón og Þorlákur unnu Sushi
Samba-tvímenning Bridsfélags
Reykjavíkur með yfirburðum.
Jón Baldursson – Þorlákur Jónsson 1.257
Kjartan Ásmundss. – Stefán Jóhannss.
1.128
Jón Hilmarss. – Jón Páll Sigurjónss. 1.111
Bergur Reynisson – Stefán Stefánss. 1.104
Síðasta spilakvöld BR verður 13.
apríl og spilaður verður einmenning-
ur. Allir þeir sem hafa spilað hjá BR í
vetur eru velkomnir. Ekkert keppn-
isgjald og spilað er um silfurstig.
Morgunblaðið/Arnór Ragnarsson.
Kjördæmameistarar. Lið Reykjavíkur sigraði í Kjördæmamótinu í brids sem fram fór á Akureyri um síðustu helgi.
Reykvíkingar kjördæmameistarar
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| norir@mbl.is
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið nóg að slá inn kennitölu not-
anda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Jafnt og þétt kemur
í ljós hversu misráðið
það var af bönkunum,
sem hvattir voru
áfram af Samkeppn-
iseftirlitinu, að við-
halda offjárfestingu
og offramboði í at-
vinnulífinu eftir hrun-
ið. Þetta gerðu bank-
arnir með því að
afskrifa skuldir í
dauðvona fyrirtækjum til að halda
þeim gangandi fremur en gera þau
gjaldþrota.
Markmið bankanna virðist að-
allega hafa verið að halda eignum
inni í bókum sínum og nota fyrrver-
andi eigendur og stjórnendur fyr-
irtækjanna sem galeiðuþræla. Sam-
keppniseftirlitið lagði ofuráherslu á
að halda lífinu í sem flestum fyr-
irtækjum, til að viðhalda meintri
samkeppni. Markaðslögmálin voru
tekin úr sambandi. Afleiðingin varð
offjárfesting og offramboð sem
standa heilu atvinnugreinunum fyrir
þrifum. Neytendur borga hærra
verð.
Seint og um síðir hefur Sam-
keppniseftirlitið nú viðurkennt að
íhlutun bankanna hafi verið of mikil í
fyrirtækjum sem hefðu átt að fara í
þrot. „Það hefði verið betra að horf-
ast í augu við vandann fyrr og láta
fleiri fyrirtæki fara í þrot,“ sagði for-
stjóri Samkeppniseftirlitsins í viðtali
á Vísi í byrjun ársins.
Í nýlegri fréttaskýringu Morg-
unblaðsins um offjárfestingu í versl-
unarhúsnæði kemur fram að afleið-
ingin af þessum líknandi aðgerðum
bankanna sé minni framleiðni og
hærra vöruverð. Í viðtali við blaðið
segir eigandi fyrirtækjasamstæðu
þetta: „Samkeppniseftirlitið virtist
hafa þau sjónarmið uppi að það
mætti ekki neitt fara í gjaldþrot. Því
var ekkert stokkað upp miðað við þá
þörf sem er í gangi á markaðnum.
En það segir sig sjálft að því fylgir
aukinn tilkostnaður að halda gjald-
þrota fyrirtækjum
gangandi. Neytendum
var því bjarnargreiði
gerður með því að halda
þessum fyrirtækjum á
floti. Með því komst
markaðurinn aldrei í al-
mennilegt jafnvægi.“
Höfundur starfar á
byggingavörumarkaði.
Þar er ástandið lýsandi
fyrir þessar misráðnu
„björgunaraðgerðir“
bankanna og Sam-
keppniseftirlitsins.
Þrátt fyrir gríðarlegan samdrátt í
byggingaframkvæmdum var ekkert
vonlausu fyrirtækjanna sett í þrot,
heldur voru þau reist upp frá dauð-
um með milljarða króna afskriftum.
Fyrirtækjum í greininni hefur meira
að segja fjölgað, ekki síst með til-
komu Bauhaus.
Samkvæmt ársskýrslum 18 helstu
fyrirtækja á byggingavörumarkaði
árið 2011 voru tæp 60% þeirra rekin
með tapi. Þriðjungur fyrirtækjanna
var með neikvætt eigið fé og ástand-
ið ekki beysið hjá flestum hinna.
Rekstrartapið í greininni á árinu
2011 er í það minnsta 1.800 miljónir
króna.
Neytendur gjalda að sjálfsögðu á
endanum fyrir þetta offramboð og
offjárfestingu með hærra vöruverði.
Hverjum þóttust bankarnir og Sam-
keppniseftirlitið vera að bjarga?
Hverjum þóttust
bankarnir
vera að bjarga ?
Eftir Baldur
Björnsson
Baldur Björnsson
»Markmið bankanna
virðist aðallega hafa
verið að halda eignum
inni í bókum sínum og
nota fyrrverandi eig-
endur og stjórnendur
fyrirtækjanna sem ga-
leiðuþræla.
Höfundur er framkvæmdastjóri Múr-
búðarinnar.
Ég þakka stjórn
LHÍ fyrir svar við er-
indi mínu í Morgun-
blaðinu 4. maí sl. Eftir
birtingu greinarinnar
fór ég fram á að fá
send til mín öll þau
gögn sem vísað er til í
svarinu, en ég vildi
sannreyna gildi þeirra
og/eða leita eftir öðr-
um sjónarmiðum, ef
einhver væru. Nú hef ég fengið gögn-
in og í þeim má m.a. finna lög um há-
skóla, sem ég raunar vísaði í áður. Í
15. gr. stendur þetta: „Rektor skal
uppfylla kröfur 1. mgr. 18. gr. sem
háskólakennari á einu eða fleiri
viðurkenndum fræðasviðum viðkom-
andi háskóla.“ Í 18. gr. laganna segir
um háskólakennara: „Þeir … skulu
hafa þekkingu og reynslu í samræmi
við alþjóðleg viðmið fyrir viðkomandi
starfsheiti á þeirra fræðasviði, stað-
fest með áliti dómnefndar eða með
doktorsprófi frá viðurkenndum há-
skóla.“ Í minnisblaði rektors frá sl.
hausti, sem stjórn segir hafa verið
mikilvægt gagn við samningu auglýs-
ingar um rektorsstarfið, er vísað í
reglur LHÍ og skipulagsskrá: „Rekt-
or hefur ásamt með stjórn eftirlit
með rekstri skólans … í samræmi við
lög um háskóla …“ Síðar í minn-
isblaði rektors, stendur þetta m.a:
„Um menntun rektors verður það að
gilda að hann hafi þekkingu og
reynslu í samræmi við alþjóðleg við-
mið fyrir viðkomandi starfsheiti á
fræðasviðinu. Fyrir listamann þýðir
þetta að hann skal hafa meistara-
gráðu eða doktorsgráðu í sinni list-
grein, og fræðimaður skal hafa dokt-
orsgráðu.“ Síðar leggur rektor fram
ágætan rökstuðning fyrir ráðningu
listamanns í starfið: „… enginn vafi
má leika um dómgreind hans í list-
rænum efnum sem og í almennari
málefnum. Því er mikilvægt að sá
sem ráðinn er hafi afrekað það á sínu
sviði sem stenst mat jafningja hans í
faginu og gefur honum stöðu til að
tala til listasamfélagsins í heild.“
Hvað er óljóst í þessum lykilgögnum
stjórnarinnar? Allt það sem hér er
vitnað til, og raunar mun fleira, ber
að sama brunni. Rektor skal vera
gjaldgengur á fræðasviðum skólans
og háskólalög gilda um starfsemi
hans. Þessi gögn, ásamt samhljóða
lagatextum, notar stjórn LHÍ hins-
vegar til að semja mjög almenna aug-
lýsingu um starf rektors. Þetta er sú
einfalda lögfræði sem ég lagði fram í
minni fyrri grein og ég ítreka nú.
Þegar engar skráðar reglur eru í
gildi um ráðningu rektors við LHÍ
sérstaklega, hljóta háskólalög að
gilda. Þessi ákvæði bjóða ekki upp á
flóknar túlkanir.
Við ráðningu á fráfarandi rektor
var auglýst eftir listamanni, en ekki
einhverjum með aðra menntun sem á
einhvern óræðan hátt tengist list-
sköpun. Það var hreint og klárt
markmið að listamaður leiddi stofn-
unina. Það var skoðun þáverandi
stjórnar að listsköpun væri ígildi
annarra fræðigreina á háskólastigi
og í þeim anda hefur
alltaf verið unnið. Sá
skilningur var löngu
síðar staðfestur í lögum
sem nú eru eitt aðal-
málgagn þeirra sem
vilja alls ekki ráða lista-
mann í starfið. Nú þarf
ekki aðeins að hamra á
því meðal embættis-
manna og pólitíkusa að
listirnar séu skapaðar
af listamönnum, heldur
líka gagnvart stjórn
skólans. Nefnt er að skort hafi for-
dæmi í svona ráðningarmálum, en að
mínu viti var það einmitt fyrir hendi
og bara spurning um að nota það sem
slíkt. Það er yfirveguð ákvörðun að
gera það ekki.
Í svarbréfinu til mín er miklu
púðri er eytt í að hefja öll störf ný-
ráðins rektors á listrænt plan alger-
lega að óþörfu. Í auglýsingu um
starfið var ekki krafist listræns ferils
umfram annað og því ástæðulaust að
reyna að þóknast mér með því að
skrúfa hlutina upp. Mér er næst að
halda að Fríða Björk Ingvarsdóttir
hafi alls ekki sótt um sem listamaður,
enda þurfti hún þess ekki. Stjórnin
virðist hinsvegar telja í hjarta sínu að
listamanns sé þörf í starfið og því eru
þessar uppfærslur nauðsynlegar og
það á líklega einnig við um fræðilegt
framlag Fríðu Bjarkar. Dómnefnd
um starfið hefur ekki átt sjö dagana
sæla við að sauma niðurstöðuna sam-
an við auglýsinguna.
Hvað ráðningarferlið varðar, þá er
það rétt að leitað var sjónarmiða ým-
issa aðila sem málefni skólans snerta.
Hinsvegar er ljóst að ekkert var farið
eftir þeim ráðleggingum. Stjórn seg-
ist hafa unnið auglýsinguna um starf-
ið í ítarlegu samráði við deild-
arforseta allra deilda. Þessu hafna
þeir deildarforsetar sem ég hef rætt
við. Þeir mótmæltu orðalagi hennar
og lögðu áherslu á að auglýst væri
eftir listamanni. Þá mótmæltu þeir
einnig framgangi málsins þegar í ljós
kom að ekki átti að efna loforð um
upplýsingar og fundi um ráðninguna.
Þau svik voru ekki aðeins við starfs-
mennina, heldur líka umsækjend-
urna.
Það hefur alla tíð verið skjalfest
markmið LHÍ að vinna að framgangi
allra listgreina og um leið efla flæði
milli þeirra ef listrænar kröfur nem-
enda og kennara krefjast þess. Skól-
anum ber að halda þeim leiðum opn-
um. Þetta krefst þátttöku og
skilnings. Hugtökin „fræðasviðið
listir“ eru fyrst og fremst notuð í
samhengi við aðra skóla og til að-
greiningar, en ekki sem sérstakt fag.
Sama gildir um „þverfaglega nálg-
un“, sem er alls ekki fag, heldur að-
ferð. Ráðning Fríðu Bjarkar er eins
og skrifuð inn í þennan misskilning.
Og þó svo það hafi lengi verið stefna
skólans að gefa út meira af fræðilegu
efni um listgreinarnar innan skólans
er ekki þar með sagt að það þurfi
bókmenntafræðing sem rektor yfir
skólanum og án alls yfirdrepsskapar
má vel óska þess að bókmenntafræð-
ingar komi helst ekkert að þeirri
vinnu. Og fyrst þetta atriði er svona
mikilvægt, þá má vel nefna að skól-
inn starfar í 5 aðgreindum deildum
og Fríða Björk er ekki gjaldgeng
sem háskólakennari eða deild-
arforseti við neina þeirra. Það er líka
frekar slappt að slá því fram að Fríða
Björk hafi oft verið beðin um að
kenna sem stundakennari við skól-
ann, en ekki getað vegna annarra
anna. Það er þá bara vitnisburður
um að hún hafi ekki kennt við skól-
ann. Við skólann starfa tugir ef ekki
hundruð stundakennara á ári hverju.
Samandregið er þetta ferli allt hið
ólánlegasta. Gengið er gegn lögum,
listamenn eru sniðgengnir og sér-
staða LHÍ gerð að engu. Það er rök-
leysa að listamaður leiði ekki skól-
ann. Skólinn barðist fyrir
viðurkenningu á sérstöðu sinni til
þess að listsköpun væri metin sem
jafngildi rannsókna og fræðistarfa á
öðrum sviðum, en þá sem sambæri-
legir hlutir, en ekki þeir sömu. Þessi
ráðning gefur skýr skilaboð inn í
skólann til starfsmanna og nemenda
um að menntun þeirra og ferill skipti
ekki meginmáli þegar kemur að því
að vega hana og meta til sam-
anburðar við aðrar greinar.
Afstæðishyggja tröllríður nú allri
umræðu og það var afar sérstakt fyr-
ir mig að sitja undir því á fundi með
stjórnarmönnum LHÍ að það væri
ekki mitt að ákveða hvað væri list og
hvað ekki og hver væri listamaður og
hver ekki. Þetta fólk stýrir æðstu
menntastofnun þjóðarinnar í listum
og heldur því fram að allt sé list og að
öll list sé góð list, jafnvel þó hún sé
vond, því hún sé bara öðruvísi góð.
Það er öllu jafnað upp á við. Staða
LHÍ hefur veikst til muna með þess-
ari ráðningu, en þar á Fríða Björk
enga aðra sök en vera umsækjandi,
sem er í sjálfu sér undrunarefni.
Skólinn þarf listamenn með áhuga á
listum í sínar raðir.
Eftir Kristin E.
Hrafnsson
Kristinn E. Hrafnsson
» Samandregið er
þetta ferli allt hið
ólánlegasta. Gengið er
gegn lögum, listamenn
eru sniðgengnir og sér-
staða LHÍ gerð að engu.
Höfundur er myndlistarmaður og
fyrrverandi stjórnarmaður
í Listaháskóla Íslands.
Rektorsráðningin við LHÍ