Morgunblaðið - 14.05.2013, Blaðsíða 30

30 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2013
Þar sem englarnir syngja sefur þú
sefur í djúpinu væra.
Við hin sem lifum, lifum í trú
að ljósið bjarta skæra
veki þig með sól að morgni.
(Bubbi Morthens)
Elsku amma. Svo margt gott
kemur upp í hugann þegar ég
hugsa til þín. Árin sem við bjugg-
um saman í gamla húsinu þínu,
allar sögurnar og minningarnar
sem þú sagðir mér svo oft. Einnig
eru ógleymanlegar stundirnar
okkar í garðinum, hvort sem það
var að breyta einhverju beðinu,
elta uppi hænuunga eða ráðast á
eitthvert tréð sem var fyrir þér.
Ég hugsa til þín með þakklæti
fyrir þau forréttindi að hafa feng-
ið að kynnast þér. Hvíldu í friði
elsku amma.
Stórfjölskyldu þinni vil ég
senda mínar innilegustu samúð-
arkveðjur.
Hjalta Sigríður Júlíusdóttir.
Í dag kveðjum við ömmu mína,
hana Margréti í Dalsmynni. Ég
var svo lánsöm að fæðast heima
hjá ömmu og afa í Dalsmynni og
átti þar alltaf svoldið „heima“. Þar
fannst mér gott og gaman að vera,
nóg að gera og fullt af krökkum,
en samt var eins og það væri alltaf
tími til að tala við mann, segja
sögur, fara með ljóð eða leggja
Margrét
Guðjónsdóttir
✝ Margrét Guð-jónsdóttir
fæddist í Ytri-
Skógum, Kolbeins-
staðahreppi, 3.
mars 1923. Hún lést
á dvalarheimili
aldraðra í Borg-
arnesi, Brákarhlíð,
2. maí 2013.
Útför Margrétar
fór fram frá Borg-
arneskirkju 10. maí
2013.
manni lífsreglurnar
með djúpt hugsaðri
lífsspeki og dæmi-
sögum.
Amma var alltaf á
þönum og kom ótrú-
lega miklu í verk,
það var eins og hún
þyrfti aldrei að setj-
ast niður hvorki til
að hvíla sig eða
borða – og á vorin
gleymdi hún sér í
garðinum á björtum sumarnótt-
um þegar hún fékk frið frá okkur
krökkunum. Það var hennar líf og
yndi að rækta, hvort sem var
grænmeti til að leggja til heimilis-
ins eða tré og blóm til að prýða
landið sem henni þótti svo vænt
um. Samferðafólk hennar naut
góðs af þessum dugnaði og elju
því hún var óþreytandi í að út-
breiða fagnaðarerindið um hvað
öll ræktun væri holl og heilsubæt-
andi fyrir líkama og sál, og gaf
bæði góð ráð og plöntur á báðar
hendur. Hún vann líka mikið fyrir
Skógræktarfélagið þegar léttist á
heimilishaldinu hjá henni og
margir eiga örugglega góðar
minningar af skógræktardögum
þar sem amma var í essinu sínu
með krakkaskarann úr sveitinni
með sér að planta trjám og allir
settust svo í græna lautu og
gæddu sér á góðgæti eins og ást-
arpungum og skógræktarkökum
sem amma hafði búið til.
Amma mín fór aldrei troðnar
slóðir og var ekki að hafa áhyggj-
ur af því hvað aðrir sögðu um
hana, hún var lísglöð og jákvæð
og var ekkert að velta sér upp úr
smáatriðum. Hún hafði afskap-
lega frjóa og skapandi hugsun og
var margt til lista lagt. Hún vílaði
ekki fyrir sér að framkvæma það
sem henni datt í hug og kenndi
manni snemma að ef maður dett-
ur af baki þá er ekkert annað að
gera en að finna sér nýja þúfu til
að hoppa á bak og reyna aftur –
það er ekki val að gefast upp. Hún
hafði allt það til að bera sem nú
kallast að vera frumkvöðull og
kunni líka að nýta sér það sem
henni var gefið til að skapa sér og
sínum gott líf og gefa svo ótrúlega
mikið af sér til samfélagsins og
þeirra sem hlotnaðist sú gæfa að
kynnast henni.
Ég er ákaflega þakklát og stolt
að hafa átt hana Margréti í Dals-
mynni fyrir ömmu og lífsgleði
hennar, dugnaður, kjarkur og
æðruleysi hefur ávallt verið mér
hvatning og fyrirmynd í lífinu.
Ég kveð hana ömmu mína með
miklu þakklæti fyrir allt það sem
hún hefur gefið mér og mínum, og
veit að hún er nú komin í birtu og
yl að rækta garðinn sinn á nýjum
slóðum, en minningin um ein-
staka konu lifir um ókomna tíð.
Margrét Björk.
Með stolti segi ég fólki frá því
að ég sé afkomandi Margrétar í
Dalsmynni. Amma í Dals, eins og
við kölluðum hana, var ótrúlega
öflug og kemur það nú bara fram í
ævisögu hennar hvort sem það er
bókin um hana, sem var gefin út,
eða þegar hún komst í þáttinn hjá
Eiríki, í Landanum hjá Gísla eða
hinum ýmsu blaðaviðtölum.
Hún á ellefu börn og hundrað
afkomendur og hefur engan
misst, sem þykir nú gott. Hún
sigraðist á krabbameini þegar
læknarnir gáfu henni tvo til þrjá
mánuði. Það var sama hvað gekk
á, ekkert fékk hana til að bogna
eða bugast.
Ég varð þeirra forréttinda að-
njótandi að fá að vera hjá afa og
ömmu í dýrmætan tíma. Mér
fannst æðislegt að fá að vera með
ömmu í gróðurhúsinu og aðstoða
hana í garðinum og fá að smakka
grænmetið alveg ferskt beint úr
moldinni og aðstoða hana við að
vökva og sá og á meðan fengum
við að heyra sögurnar, eða að hún
þuldi heilu vísurnar fyrir mann.
Það var alltaf nóg fyrir stafni, ég
held að amma hafi alltaf verið með
svona þrjá hluti í einu í gangi, að
meðaltali, svo manni leiddist að
minnsta kosti ekki að vera í kring-
um hana.
Þegar við komum við hjá
ömmu var alltaf aðalsportið að fá
frosið nammi, sem amma átti til í
frystikistunni, harðfisk eða ástar-
punga. Stundum hafði hún búið til
bangsadýr, gullfallega seli og
fleira, hún var ótrúlega fær í
höndunum hvað svo sem hún tók
sér fyrir hendur, endalaust fönd-
ur.
Amma í Dals verður nú alltaf
ein af fyrirmyndunum mínum og
mér finnst svo gott mottóið henn-
ar sem margir mættu hafa fyrir
reglu en það var svona: „Það sem
er liðið er liðið og kemur aldrei
aftur, lifðu í núinu og hafðu ekki
áhyggjur af því sem á enn eftir að
koma.“
Jórunn Helga.
Amma í Dalsmynni sat aldrei
lengi kyrr, og svaf helst ekki.
Ekki veit ég hvert hún fer, en hitt
þykir mér ekki ósennilegt að hún
hlaupi niður á veg og ferðist síðan
á puttanum, einhverjum vegfar-
anda til óvæntrar ánægju.
Það kann vel að vera að einhver
lyklapétur spurji hvort hún hafi
ekki sjálf sagt að ekki væri hún
Guðs besta barn – en þá má hann
líklega vara sig og óvíst hann fái
mikið að segja um hríð. Þá verður
lífsspekin rædd, bæði á innsoginu
og útsoginu, með tilfallandi sög-
um inn á milli, og að sjálfsögðu
verður hún með nokkrar frum-
samdar vísur í pokahorninu að
grípa til ef hana skyldi reka í
vörðurnar í miðri ræðu.
Þegar skoðanir, sem kannski
eru hversdagslegar og varla um
hinstu rök tilverunnar, öðlast
dýpt og verða merkilegar út á
sannfæringarfestu og lífsreynslu
íslenskrar alþýðukonu (sem fékk
aðeins nokkurra vikna skóla-
göngu, lærði held ég aðallega
Dúfu-Svein utanbókar) verða
jafnvel hinir lærðustu menn
snortnir og hafa gaman af, og þá
er ekki úr vegi að spyrja hvort
hann geti kannski skutlað sér á
næsta áfanga – hver getur neitað
svona skemmtilegri konu, sem í
ofanálag hefur með sér allt of
mikið af bókum, trúlega úr Kola-
portinu.
Ég vona að birkið verði grænt
og að lúpínan verði blá allan árs-
ins hring. Ef ekki, megi þá vera
nóg af gluggakistum þar sem
gróðurmoldin getur beðið vorsins
í notuðum mjólkufernum: Þær
munu gleðja gestina, sem verða
trúi ég nógu margir til að torga
öllu því sem framleiða má af ást-
arpungum, skonsum, kjötbollum
og öllu því sem fékkst á sértilboð-
um í Kaupfélaginu.
Ég þakka fyrir harðfiskinn, og
sögurnar líka. Ég skal muna eftir
ævintýrunum í skýjunum.
Guðmundur Rúnar Svansson.
Austan frá brattlendi Blöndu-
dals fóru mörg bréf vestur á víð-
áttur Vesturlandsins, þar sem
hún Margrét langamma bjó í Kol-
viðarnesi og Dalsmynni, sendi
mörg á móti en önnur Margrét
tók við þessum húnvetnsku bréfa-
skiptum þegar hin eldri féll frá.
Sú unga varð kona Guðmundar
afabróður og þær amma skrifuðu
löng fréttabréf og brúuðu stórt bil
sem tók langan tíma að bera sig
yfir á þeim tíma. Margrét Guð-
jónsdóttir húsfreyja í Dalsmynni
átti marga tóna í hörpu sinni, hún
var maður samskipta, hús þeirra
Guðmundar í þjóðbraut á sunnan-
verðu Snæfellsnesi, þar ólust upp
börnin þeirra mörgu og svo tóku
við sumarbörn þegar heimabörn-
in komust af höndum. Bjarta
mynd á ég af húsmóðurinni Mar-
gréti frá heimsókn á heimili
þeirra Guðmundar upp úr 1980,
fullt hús af vandalausum börnum
sem Margrét var að seðja og Guð-
mundur frændi að gleðja og taka í
hestaferð, börnin ljómandi af
ánægju og lífsgleðin fyllti út í öll
horn á eldhúsi Margrétar. Þar
átti hlýjan og alúðin heima. Bless-
uð veri hún í nýjum vistum.
Ingi Heiðmar Jónsson.
Í æviminningum Margrétar í
Dalsmynni „Með létt skap og lið-
ugan talanda“, sem kom út árið
2010, sagði hún að dauðinn væri
bara eins og ganga í gegnum dyr.
Hún sagðist vona að Guðmundur
bóndi sinn yrði ekki nálægur sér á
þeirri stundu, en hann hafði látist
sautján árum fyrr. „Mér myndi
ekki finnast það rétt að hann væri
að hanga yfir mér,“ sagði Mar-
grét.
Margrét í Dalsmynni var afar
greind, rík af kímnigáfu en um-
fram allt góð manneskja og mikill
mannvinur. Þau hjónin, sem áttu
ellefu börn, tóku á móti börnum til
sumardvalar um árabil og oft
voru tuttugu manns í heimili.
Margréti fannst það nú ekki mik-
ið mál. Börnin bundust þeim
sterkum böndum og það síðasta
sem ég sá frá Margréti í Dals-
mynni á prenti var minningar-
grein um sameiginlega vinkonu
okkar, Snæfríði Baldvinsdóttur,
sem lést í janúar, langt um aldur
fram. Margrét sagði mér að ef ég
ætlaði í alvöru að skrifa um sig
bók mætti ég ekki gleyma því að
hún Snæfríður hefði verið „augun
hans Munda“ þegar sjón hans tók
að daprast.
Fallegri orð get ég vart hugsað
mér frá 87 ára konu þegar hún
hugsaði til Snæfríðar, ungrar
stúlku í Dalsmynni. Þau eru ein-
kennandi fyrir Margréti sem
lagði öllum gott til þann tíma sem
ég þekkti hana. Skammtímaminn-
ið var farið að bregðast þegar hún
sagði mér sögu sína, svo hún var
ekki viss hvort hún gæti treyst
mér, en þegar dætur hennar
sögðu að ég væri langömmu- og
langafabarn Elísabetar Sigurðar-
dóttur og séra Árna prófasts Þór-
arinssonar á Stóra-Hrauni sam-
þykkti hún bókarskrifin.
Í fyrstu heimsókn minni til
Margrétar sagði hún að ég hlyti
að vera að skrifa skáldsögu því
það hefði enginn talað við sig: „Að
skrifa ævisögu um kerlingu sem
bjó úti í sveit og komst ekki einu
sinni í hreppsnefnd. Það finnst
mér fyndið,“ sagði hún.
Við áttum góða samvinnu
ásamt dætrum hennar, Svövu
Svandísi og Sigrúnu, og fyrir það
vil ég þakka þeim.
Nú kveðjum við með virðingu
og þökk hvunndagshetjuna og
gleðigjafann Margréti í Dals-
mynni, sem gladdi fólk víða um
land með vísum sínum, skógrækt,
frásögnum og skrifum.
Ég verð ævinlega þakklát fyrir
að hafa auðnast að kynnast Mar-
gréti í Dalsmynni því af þeim
kynnum lærði ég svo ótal margt.
Hvíldu í friði kæra Margrét.
Börnin ykkar Guðmundar bera
ykkur hjónum fagurt vitni.
Guð blessi minningu þína.
Anna Kristine Magnúsdóttir.
Ég var svo lánsöm að fá að vera
Margréti og Guðmundi samferða
um veg lífsins og fæ ég aldrei full-
þakkað vinskap þeirra og velvild.
Þau heiðurshjón voru á mínu
heimili aldrei kölluð annað en
amma og afi í Dalsmynni. Alltaf
voru þau með faðminn opinn til að
taka á móti börnunum mínum og
skipti þá engu hvort um var að
ræða stutta heimsókn eða dvöl til
lengri tíma.
Margrét var stórhuga kona,
kannski of stór fyrir þann lífsins
stakk sem henni var sniðinn.
Raunar má segja að hún hafi líka
fæðst langt á undan sinni samtíð
því hugmyndir hennar hefðu fallið
betur að nútímanum. Í huga Mar-
grétar var allt sjálfbært þótt hún
hafi aldrei kynnst hugtökunum
sjálfbærni eða lífræn ræktun.
Hún var einfaldlega náttúrubarn
sem aldrei var skilið frá moldinni
og gróðrinum. Hún og náttúran
voru eitt.
Fyrir mér var Margrét fyrsti
vorboðinn. Hún var ætíð mætt á
höfuðborgarsvæðið á undan far-
fuglunum, svona reyndar upp úr
miðjum febrúar. Við fórum í Sölu-
félag garðyrkjumanna þar sem
hún keypti fræ og aðrar nauð-
synjar til vorverkanna. Við kom-
um við í gróðrarstöðinni Alaska
og síðan fórum við í Leðurvöru-
verslun Brynjólfs þar sem Mar-
grét keypti skinn í skó og brydd-
ingar.
Hún átti mörg spennandi er-
indi í bæinn því sífellt var hún að
huga að nýjungum sem hún gæti
framleitt. Það voru aldrei orðin
tóm. Hún var alltaf með einhverja
framleiðslu á prjónunum, upp-
stoppaða kópa, lúffur, trefla. Það
var alltaf eitthvað. Hefðu bara
verið til sprotafyrirtæki þá veit ég
ekki hvar frúin hefði endað!
Kannski í Kína að láta framleiða
eitthvað?
Mikið þráði Margrét að eignast
gróðurhús. Henni varð að ósk
sinni og naut hún stundanna þar.
En satt að segja þurfti hún ekkert
gróðurhús því það spratt allt og
dafnaði hjá henni betur en öðrum.
Það skipti ekki máli hvort það var
grænkál, skrautblóm, jarðarber
eða krydd. Hún átti svo svo stórt
og heitt hjarta að hún gat yljað
öllu og öllum sem hún snerti. Svo
maður minnist nú ekki á börnin
og skepnurnar.
En Margrét var ekki aðeins
barn náttúrunnar heldur var hún
ekki síður barn andans. Hún
hugsaði stöðugt um allt í öllum
hugsanlegum heimum. Henni var
ekkert óviðkomandi en einkum
var skógrækt og pólitíkin henni
hugleikin. Margrét lét sér ekki
duga að hugleiða, hún kom hug-
myndum sínum á blað í bundnu
máli þegar tóm gafst frá amstri
dagsins. Aldrei tróð hún skoðun-
um sínum upp á aðra heldur vildi
hún ræða málin af skynsemi og
yfirsýn. Margrét var ekki frek til
rýmisins og tími var ekki til hjá
henni. Hún fór samt mikinn, það
gustaði um þar sem hún fór og því
eru minningarnar um hana
ógleymanlegar og dýrmætar.
Margrét Schram.
Fyrsta minning mín um Mar-
gréti í Dalsmynni var, þar sem
hún kom í bæinn færandi hendi
með ull til ömmu minnar, Mar-
grétar Magnúsdóttur. Þetta voru
vöruskipti milli bóndakonunnar
og sjómannskonunnar. Margrét í
Dalsmynni hafði fyrir mörgum
börnum að sjá. Amma mín átti
fjölda barnabarna og sendi nöfnu
sinni í Dalsmynni föt af þeim
handa ungviðinu. Í staðinn fékk
hún ullina.
Hversu oft sat ég ekki við fót-
skör ömmu á dimmum vetrar-
kvöldum, þar sem hún steig rokk-
inn og spann fínan þráð. Úr
honum prjónaði hún örþunna
nærboli á okkur krakkana, líka
nærbuxur – ögn þykkari – og
klukkur svokallaðar, sem við
stelpurnar klæddumst undir kjól-
unum. – Þess vegna varð okkur
aldrei misdægurt í kuldahretum.
Margrét og Guðmundur voru
annáluð fyrir hversu barngóð þau
voru. Fyrir utan sín eigin börn
tóku þau börn annarra til sumar-
dvalar og komu til manns. Þannig
leiddi vinátta Margrétar og
ömmu til þess, að þrjú af mínum
eigin börnum fengu að njóta sum-
ardvalar í Dalsmynni. Sérstak-
lega var Snæfríður, dóttir mín, í
miklu dálæti hjá þeim hjónum.
Hún lærði að ríða út með Guð-
mundi bónda og sinna fé um sauð-
burð og réttir. Og fékk þau eft-
irmæli frá Guðmundi, að þar færi
fjárglögg og efnileg búandkona.
Sjálf sagði fyrirsætan, Snæfríður,
að hún ætti sér þann draum að
búa í sveit.
Þessi tengsl leiddu til nánari
kynna. Við Jón Baldvin fórum
helst ekki hjá garði við Dals-
mynni. Þegar Margrét húsfreyja
kom í kaupstaðarferð leit hún
gjarna við á Vesturgötunni. Hún
var fljúgandi mælsk, hápólitísk og
gegnheil framsóknarkona af upp-
runalegu tegundinni. Það var
kostulegt að fylgjast með því,
hvernig þrætubók hennar og
krataforingjans leiddi smám sam-
an til gagnkvæmrar væntum-
þykju og virðingar. Jóni Baldvini
þótti mikið til Margrétar koma og
líkti henni jafnvel við ömmu sína á
Strandseljum – en hærra verður
sennilega ekki komist í hans virð-
ingarstiga.
Margrét í Dalsmynni var per-
sónuleiki, sem sópaði að. Hún lá
ekki á skoðunum sínum og kvað
fast að orði. Hagmælskan nærðist
á húmornum, þar sem mannlýs-
ingar hennar voru oft bersöglis-
vísur. Hún fann til í stormum
sinnar tíðar og fór aldrei í mann-
greinarálit.
En þótt hún væri félagslynd
var hún engu að síður náttúru-
barn. Um bjartar sumarnætur
vakti hún til að hlúa að viðkvæm-
um gróðri í garðinum sínum. Þar
var hennar einkaveröld. Sjálf var
hún eins og sprottin upp úr ís-
lenskri gróðurmold, barn náttúr-
unnar í sínu upprunalega um-
hverfi á nesinu undir jökli.
Fyrir jólin 2010 birtist ævisaga
Margrétar eftir vinkonu mína,
Önnu Kristine Magnúsdóttur.
Frásagnargleði Margrétar,
atorka hennar og næmt auga fyrir
því, sem er sérstakt og eftirtekt-
arvert í mannlífi og náttúru, naut
sín vel í meðförum Önnu. Bókin
sló í gegn. Það sannaði að frá-
sagnarlist heilsteyptrar alþýðu-
konu, byggð á lífsreynslu langrar
ævi, átti enn erindi við Íslendinga.
Blessuð sé minning Margrétar
frá Dalsmynni,
Vilnius, 6. maí 2013,
Bryndís Schram.
Þegar ég minnist Jónu minn-
ar birtast alls konar myndir í
huga mér. Allar eru þær fal-
legar en þó með sérstökum lit-
brigðum hver og ein. Það var
t.d. stórkostlegt að þegar gest
bar að garði skyldi hann ávallt
leiddur að gnægtaborði þessar-
ar góðu konu og sá var e.t.v.
ekkert spurður hvort hann væri
nokkuð svangur eða svoleiðis.
Ég minnist þessara tíma með
mikilli virðingu og gleði. Það
var hennar yndi að taka á móti
fólki og með ólíkindum hve
margir sátu við eldhúsborðið og
Júlli hennar var kannski ekki
Jóna Ármann
✝ Jóna Ármannfæddist á
Skorrastað í Norð-
firði 17. júlí 1924.
Hún lést á hjúkr-
unardeild Fjórð-
ungssjúkrahússins
á Norðfirði 20.
apríl 2013.
Útför Jónu fór
fram frá Norðfjarð-
arkirkju 29. apríl
2013.
alveg saklaus af að
hafa bætt nokkrum
við. Allar góðgerðir
þar voru fag-
mennskulega fram
reiddar enda hafði
húsfreyjan lokið
námi frá hús-
mæðraskóla um
miðja síðustu öld.
Ég var svo lánsöm
að kynnast þessum
góðu hjónum og fá
að vera í sveit hjá þeim í mörg
sumur. Skorrastaðir eru mikið
menningarheimili, þar hittist
gjarnan fólk sem er listhneigt,
söngelskt og ákaflega skemmti-
legt. Jóna hafði mikið yndi af
söng og leiklist og kom sjálf
fram við sérstök tilefni í sínu
samfélagi. Hæfileikar hennar
nutu sín þar. Að leiðarlokum vil
ég þakka þessari heiðurskonu
og Júlla manninum hennar í
blíðu og stríðu fyrir að halda ut-
an um mig öll þessi ár með ást-
úð og hlýju. Fjölskyldu hennar
sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Sigríður Björg Sturludóttir.
Önnumst alla þætti útfararinnar
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
Þegar andlát ber að höndum
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST