Morgunblaðið - 28.06.2013, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JÚNÍ 2013
Eggjaskoðun Jón Þórður Björnsson er athugull og glöggur piltur og fann þrastarhreiður í grænum lundi við Hádegismóa í gær. Hann gat ekki á sér setið að rannsaka þrastareggin vandlega.
Eggert
Forsætisráðherra,
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson, beinir
spjótum sínum að fjöl-
miðlum, ekki síst
fréttastofu Ríkis-
útvarpsins í grein í
Morgunblaðinu. „Það
er ógnun við lýðræði ef
rökræða fær ekki að
eiga sér stað, ef ákveðið
er frá byrjun að aðeins
annar málstaðurinn sé réttur og
allt sem styður við þá mynd fær
greiða leið í gegn en önnur sjón-
armið hverfa,“ skrifaði forsætis-
ráðherra.
Fyrir rúmu ári spurði ég ein-
mitt þessarar spurningar: Er
Ríkisútvarpið hættulegt lýðræði í
landinu? Ástæðan var slagsíða og
fádæma pólitísk þjónkun við til-
tekin pólitísk gildi, fyrst og
fremst pólitíska stefnu Samfylk-
ingarinnar. Ríkisútvarpinu hefur
verið breytt í áróðursstofu. Það
er hörmuleg þróun sem skrifast
verður á útvarpsstjóra og nokkra
lykilmenn.
Þetta gerist á sama tíma og
fjölmiðlaveldi 365 hefur sömu
pólitísku stefnuna, það er stuðn-
ing við Samfylkinguna og málefni
hennar. Þannig halda fjölmiðlar
með yfirburðastöðu á markaði
fram sömu gildunum. Jafnvægi í
skoðanaskiptum hefur raskast,
rökræða einhæf og heiftúðug.
Fréttavakt BBC
Fyrir tæpum áratug var BBC
sakað um hlutdrægni í tengslum
við Íraksstríðið. Hutton lávarður
var fenginn til þess að fara ofan í
saumana á BBC og kom með til-
lögur til úrbóta. Meðal annars
var þátturinn NewsWatch settur
á laggirnar, umræðuþáttur um
athugasemdir og umkvartanir
hlustenda og áhorfenda. Mark-
miðið var að auka gagnsæi og
ábyrgð. Yfirmenn BBC, frétta-
stjórar og fréttamenn mæta og
ræða aðfinnslur sem fram koma
um einstakar fréttir og þætti.
Nýverið var
skipt um um-
sjónarmann
þáttanna, Sam-
ira Ahmed tók
við af Raymond
Snoddy; bæði
eru þau vandaðir
og traustir
blaðamenn.
Þetta fyr-
irkomulag hefur
reynst vel, bætt
vinnubrögð,
aukið gagnsæi og ábyrgð BBC.
Ég lagði til á sínum tíma sam-
bærilegt fyrirkomulag hér á
landi, nokkurs konar fréttavakt
um Ríkisútvarpið. Aðfinnslur
hlustenda og áhorfenda yrðu til
umfjöllunar og útvarpsstjóri,
fréttastjóri og starfsmenn mæti
til þess að ræða vinnubrögð og
ástæður tiltekinna ákvarðana
fremur en útvarpsstjóri „frussi“
og hatist við gagnrýnendur.
Raunar lagði ég til að öll op-
inber stjórnsýsla, allar opinberar
stofnanir sætu opinberlega fyrir
svörum til þess að ræða tilteknar
ákvarðanir og mál sem upp
kunna að koma. Undanfarin ár
hefur kerfið þanist út, báknið
bólgnað og gagnsæi minnkað.
Það er brýnt að öll opinber
stjórnsýsla sé opin og aðgengileg
og til svara gagnvart fólkinu í
landinu.
Eftir Hall
Hallsson
» Aðfinnslur
hlustenda og
áhorfenda verði til
umfjöllunar.
Starfsmenn Rík-
isútvarpsins mæti
til þess að ræða
vinnubrögð og
ástæður tiltekinna
ákvarðana.
Hallur Hallsson
Höfundur er fyrrverandi frétta-
maður Ríkisútvarpsins.
Fréttavakt
um Ríkisútvarpið
Umræðan um nauð-
syn fjármögnunar úr-
bóta á ferðamannastöð-
um hefur staðið lengi en
í ár er hún meira áber-
andi en fyrr enda um-
ferð meiri á þessu ári
um flest svæði en áður.
Hún hefur þó að mestu
leyti snúist um mögu-
legt fyrirkomulag auk-
innar gjaldtöku af neytendum til að
standa undir úrbótum og fyrir-
byggjandi uppbyggingu á nýjum og
gömlum svæðum.Til eru ótal leiðir til
að innheimta viðbótargjöld af gestum
innlendum og erlendum sem njóta
náttúrunnar með heimsóknum um allt
land, ef vilji stendur til slíks, þó skipt-
ar skoðanir séu um hvort sú leið skuli
farin. Hér verður sú grundvall-
arspurning ekki rædd að þessu sinni
enda oft verið gert hér og víðar svo og
kostir og gallar mismunandi leiða.
Í ár hefur verið rætt um ýmsar
gerðir aðgangspassa, aðgangseyri að
einstökum svæðum, almennt aðgangs-
gjald á alla o.s.frv. o.s.frv. Af um-
ræðunni mætti ráða að greinin, stjórn-
völd og fleiri telji rétt að til að standa
straum af nauðsynlegum kostnaði við
viðhald auðlindarinnar verði lögð ein-
hvers konar ný aðgangsgjöld á ferða-
fólk. Umræðan virðist hverfast nær öll
um mögulegt fyrirkomulag aukinnar
gjaldtöku fyrir aðgengi, þ.e. hvernig
en minna um hvort.
Þannig liggur við að daglega komi
nýjar hugmyndir, „ný boð“, þar sem
með mismunandi forsendum verða til
misstórir sjóðir. Nýjasta dæmið er
greiningardeild banka, sem gefur sér
forsendur og fær út allt að 5 milljarða
á ári í nýjar tekjur af ferðafólki. Ekki
fylgdi með hvernig ætti að nýta síðan
þær 50 þúsund milljónir sem þannig
yrðu innheimtar á tíu árum.
Mér þykir á stundum að það gleym-
ist að stjórnvöld hafa stofnað fram-
kvæmdasjóð ferðamannastaða, sem
hefur samkvæmt ákvörðum stjórn-
valda um 1.800 milljónir til ráðstöf-
unar á árunum 2012-2014. Ekki liggur
fyrir mér vitanlega nein skýr áætlun
um mögulega öflun viðbótarfjármuna
frá neytendum, en minna um hvernig
skuli þá mögulega nýta þá og skipu-
leggja næstu árin í móttökuþættinum.
Lítil opinber umræða hefur verið
um mikilvægi þess að til sé nákvæmt
skipulag með fjárhagsáætlun um nýt-
ingu hinna útreiknuðu sjóða, byggt á
þarfagreiningum og rannsóknum
varðandi alla þætti móttökuþáttarins,
þar sem verndun og viðhald auðlind-
arinnar, sem þetta byggist allt á, er
forsendan auk annarra nauðsynlegra
innviða.
Ég geri mér fullkomlega ljóst að all-
ar framkvæmdir krefjast undirbún-
ings hvað varðar skipulag hjá sveit-
arfélögum og víðar. Allt slíkt tekur
tíma og tefur oft framkvæmdir. Þess
þá heldur hlýtur að þurfa að gera
áætlanir vel fram í tímann í samræmi
við þörfina til að vera tilbúinn. Mun í
þeim áætlunum t.d. vera gert ráð fyrir
frekari aðgagnsstýringum en nú eru
að einstökum stöðum, landshlutum
eða svæðum og þá hvers konar stýr-
ingum?
Það hljóta að þurfa að vinnast sam-
hliða áætlanir og ákvarðanir um fjár-
mögnun svo og um notkun fjármun-
anna.
Við höfum boðið milljónum heim.
Þessar milljónir gesta munu koma. Við
sem gestgjafar verðum að undirbúa
komu þeirra sem við höfum boðið heim
til okkar og tryggja að einstakir þjón-
ustuþættir svo og lóðin okkar þoli
þann fjölda sem við buðum. Það gerum
við ekki eftir að gestirnir eru komnir.
Við þurfum að skipuleggja mót-
tökuna vel og vandlega í tíma.
Gestirnir eru á leiðinni.
um nýtingu þeirra á þess-
um 36 mánuðum sem þeir
skulu nýttir. Talað er al-
mennt um skort á fjár-
magni til úrbótanna, en
það stoðar lítið að hafa
fjármagn ef ekki er öllum
ljóst hvar og hvernig það
skuli nýtt. Ég tala nú ekki
um ef ekki tekst svo að
nýta það sem til ráðstöf-
unar er á þessu ári þrátt
fyrir að allir séu sammála
almennt um þörfina.
Ef einhver þeirra leiða
sem nefndar hafa verið myndi t.d. ár-
lega skila okkur 400 milljónum í viðbót
í sjóðinn, liggur þá fyrir fram-
kvæmdaáætlun um notkun þeirra
nærri þriggja milljarða til ársloka
2014 ? Hvar skal byggja upp? Hvar
eru flöskuhálsarnir? Hvar er mest
þörf í móttökuþættinum og hvar skila
fjármunirnir mestri arðsemi með vís-
an til viðhalds auðlindarinnar? Hver er
forgangsröðin? Er planið til, byggt á
þarfagreiningum og rannsóknum?
Liggur fyrir samþykkt skipulag á
ferðamannasvæðum? Hver er fjár-
þörfin þá á t.d. næstu 10 árum?
Í grein sem ég skrifaði í haust hér í
blaðið ræddi ég um nauðsyn þess að
gera áætlun hvað varðar móttökuþátt-
inn, nú þegar kynningarþátturinn er
að skila svo miklu magni:
Hvað þarf að gera til að búa landið
undir komu þessarra milljóna gesta á
næstu áratugum og hvernig skal það
fjármagnað?
Ef það er stefna stjórnavalda að búa
landið og þjóðina undir það og fjár-
magna allt það sem til þess þarf að ná í
og þjóna samkeppnislega 2,5 millj-
ónum gesta árlega eftir aðeins 18 ár
þarf að taka þá ákvörðun alla leið.
Vinna þarf þarfagreiningar í öllum
þáttum sem snúa að ríkinu hvað varð-
ar uppbyggingu allra innviða, al-
mannagæða og gera fjárhags- og
framkvæmdaáætlanir um alla þætti
verkefnisins.
Svo þarf að taka ákvarðanir um all-
ar nauðsynlegar aðgerðir, gera heild-
aráætlun og vinna í samræmi við hana.
18 ár eru fljót að líða.
Mér þykir rétt að benda á þetta aft-
ur nú þegar fjölmiðlaumræðan hefur
að mínu mati snúist að verulegu leyti
Eftir Magnús
Oddsson »Umræðan virðisthverfast nær öll um
mögulegt fyrirkomulag
aukinnar gjaldtöku fyrir
aðgengi okkar og gesta
að landinu í heild eða
einstökum svæðum.
Magnús Oddsson
Höfundur er fv. ferðamálastjóri og
hefur unnið að flug- og ferðamálum í
áratugi.
Skortur á skipulagi
samhliða fjármögnun?