Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.08.2013, Side 42

*Fjármál heimilannaFerðalangar verða að lesa sér til um reglur um þjórfé á hverjum stað
Hún Guðrún Björk Kristmunds-
dóttir hlær og hváir þegar blaðamað-
ur segist vera að leita að hagsýnum
neytanda til að ræða við. Guðrún á
og rekur Bæjarins beztu-pylsuveldið
en hún tók fyrstu vaktina bak við
pulsupottinn aðeins 15 ára gömul.
Hvað eruð þið
mörg í heimili?
Við erum tvær á heimilinu, ég og
labradortíkin Askja. Sonur minn
Baldur og hundurinn Kara eru líka
viðloðandi heimilið.
Hvað áttu alltaf
til í ísskápnum?
Alltaf á ég til jógúrt og sódavatn í ís-
skápnum, og vitaskuld líka hundamat
í búrinu.
Hvað fer fjölskyldan
með í mat og hrein-
lætisvörur á viku?
Það getur verið mjög misjafnt og
ræðst bæði af fjölda heimilismanna
hverju sinni og svo hversu dugleg
ég er að halda matarboð. Útgjöldin
eru yfirleitt á bilinu 15 til 30.000 kr
á viku.
Hvar kaupirðu helst inn?
Melabúðin er uppáhaldsbúðin mín
enda fæst þar næstum allt milli
himins og jarðar, og þjónustan alltaf
frábær
Hvað freistar helst
í matvörubúðinni?
Góðir ostar eru mitt uppáhald og
finnst mér Búrið ákaflega freistandi
ostabúð. Freistingin er enn sterk-
ari ef hægt er að fá gott rauðvín
með.
Hvernig sparar þú
í heimilishaldinu?
Til að spara fer ég að sjálfsögðu á
Bæjarins beztu, nema hvað!
Hvað vantar helst
á heimilið?
Það sem bráðvantar á heimilið
núna er pastavél. Lengi hef ég átt
þann draum að eignast slíkan grip.
Eyðir þú í sparnað?
Ég eyði í sparnað en ekki er um
marga valkosti að ræða í þeim efn-
um, eins og staðan er núna í þjóð-
félaginu.
GUÐRÚN BJÖRK KRISTMUNDSDÓTTIR PYLSUDROTTNING
Hefur lengi dreymt um pastavél
Guðrún á erfitt með að standast góða osta, hvað þá með góðu rauðvíni.
Morgunblaðið/Kristinn
Aurapúkinn uppgötvaði síðasta
vetur að það er ekkert skelfilegt að
hjóla í vetrarveðrum. Púkinn er
mikill unnandi einkabílsins og þykir
hið besta mál að fólk njóti þess lúx-
uss að eiga bíl. Honum þykir eðli-
legt að gert sér ráð fyrir akandi
umferð í borginni. En bíllinn er dýr
og hjólið er gott sparnaðartæki.
Aurapúkinn bjó síðasta vetur í
um 20 mínútna fjarlægð frá vinnu-
staðnum og vandi sig á hjólið í til-
tölulega mildum haustveðrum.
Lærin stæltust og kálfarnir styrkt-
ust á nokkrum vikum og fljótlega
var púkinn hættur að mæta kóf-
sveittur og móður til vinnu. Í allra-
verstu veðrunum var hjólinu
sleppt, en smá kuldi og vetrarrign-
ing reyndust alveg viðráðanleg.
Hvort hjólið væri góður kostur
fyrir lengri ferð en 20 mínútur aðra
leið, eða upp miklar brekkur skal
ósagt látið. En sá sem getur vanið
sig á að hjóla meira og aka minna
hagnast svo sannarlega á því.
púkinn
Aura-
Það er ekki svo
erfitt að hjóla
Morgunblaðið/Styrmir Kári
S
itt sýnist hverjum um þann
sið að borga þjórfé. Mörg-
um þykir „tipsið“ ágætis
leið til að þakka fyrir góða
þjónustu eða vel heppnaðan kvöld-
verð, en öðrum gremst útreikning-
urinn, flækjurnar og félagslegi
þrýstingurinn sem getur fylgt
þjórfénu. Svo er alltaf stóra spurn-
ingin: hver á að fá þjórfé og hver
ekki? Hvað er of lítið og hvað er
of mikið? Og hvað í ósköpunum
gerir þjónninn við samlokuna mína
næst þegar ég kem hingað, ef ég
gleymdi þjórfénu síðast?
Það er líka freistandi að reyna
að spara smávegis pening á ferða-
lögum með því að vera spar á
þjórféð, en þeir sem það gera geta
í sumum tilvikum verið að fara af-
skaplega illa með þjónustufólkið
sem oft er á lágum launum og
reiðir sig jafnvel alfarið á það sem
gestirnir láta af hendi rakna.
Ef farið er t.d. út að borða með
heimamönnum getur það líka verið
agalegt feilspor að skilja eftir
minna þjórfé en eðlilegt þykir, og
þótt til marks um mikla nísku.
Breytileiki milli landa
Í stuttu máli sagt eru ekki til nein-
ar alþjóðlegar viðmiðunarreglur
um þjórfé og helst þarf ferðalang-
urinn að lesa sér til um venjur og
viðmið á hverjum stað. Mikill mun-
ur getur verið milli þjóða bæði á
því hverjir eiga að fá þjórfé, og
svo hversu mikið. Það sem þykir
rausnarlegt í einu landi getur verið
móðgandi í öðru.
Þannig virðist sú regla ekki
lengur eiga við í Bandaríkjunum,
sem margir Íslendingar hafa fylgt,
að 10% þjórfé sé nóg ef farið er út
að borða. Í dag er viðmiðið á veit-
ingastöðum alla jafna 15-20% af
reikningnum fyrir góða þjónustu
og ef bæði matur og þjónusta voru
framúrskarandi er ekki óalgengt
að rausnarlegir gestir gefi þjón-
inum 25% þjórfé og jafnvel enn
meira en það. Sama gildir um bar-
þjóna.
Í Bandaríkjunum tíðkast síðan
að greiða alls kyns öðru þjón-
ustufólki smáræði. Starfsmenn sem
leggja bílum gesta eiga von á á
bilinu 2-5 dölum fyrir hvern bíl, og
meira ef bíllinn er sérlega dýr.
Vikapiltar ættu að fá dal á hverja
tösku, en þó aldrei minna en tvo
dali á herbergi. Sama gildir um að-
stoðarmenn á flugvöllum. Herberg-
isþernan ætti að fá 2-5 dali fyrir
hverja nótt og starfsmaður í gesta-
móttöku býst við að fá 5 dali í
þjórfé fyrir viðvik eins og að panta
leikhúsmiða eða borð á veit-
ingastað. Dyravörður á hóteli ætti
að fá dal fyrir að kalla á leigubíl.
Ekki gleyma salernisverðinum,
sem rétt er að greiða 50 sent eða
dollar fyrir heimsóknina.
Bandaríski leigubílstjórinn vænt-
ir þess að fá 15% þjórfé og auka
1-2 dali fyrir að aðstoða með tösk-
urnar. Pizzasendlar ættu að fá
a.m.k. 10% og rakarar og hár-
greiðslumenn 15-20%.
Minna gefið utan
Bandaríkjanna
Í Evrópu eru reglurnar aðrar, og
sjaldgæfara að ætlast sé til þjór-
fjár. Munurinn er töluverður eftir
þjóðum. Algengt er á breskum
veitingastöðum að greitt sé 10%
þjórfé, og stundum er þjónustu-
gjaldi bætt sjálfkrafa við reikning-
inn. Breskir leigubílstjórar og hár-
greiðslufólk reikna ekki með þjórfé
en kunna vel að meta nokkur auka
pund, eða að fá að eiga afganginn.
Á Norðurlöndunum er síðan nóg
að skilja eftir smáklinkið ef farið
er á veitingastað, en ef gesturinn
vill vera rausnarlegur og þjónustan
var góð má skilja eftir smáræði
eins og t.d. lítinn seðil.
Þegar komið er út fyrir Evrópu
og Bandaríkin er reglan yfirleitt
að greiða þjónum 10% þjórfé,
skilja eftir klinkið eða þá greiða
ekki neitt. Austast í Asíu er t.d.
mjög lítil hefð fyrir þjórfé en í
Suður-Ameríku er 10% reglan al-
geng, en með töluverðu svigrúmi
þó. Í þessum löndum eru það yf-
irleitt bara þjónar og vikapiltar
sem fá þjórfé en þó verður að
muna að ferðaleiðsögumaðurinn, og
rútubílstjorinn ef svo ber undir, á
stundum von á eins og 10% þjórfé,
eða jafngildi dollars eða evru á
hvern farþega eftir atvikum.
STUNDUM ER ÆTLAST TIL ALLT AÐ 25% AUKALEGA
Hvað á að greiða í þjórfé?
ÍSLENDINGAR ÞURFA AÐ AÐLAGAST ÖÐRUM SIÐUM Í ÚTLÖNDUM OG GÆTA SÍN Á AÐ
„TIPSA“ HVORKI OF MIKIÐ NÉ OF LÍTIÐ. GAMLA 10% REGLAN Á EKKI LENGUR VIÐ Í BANDARÍKJUNUM
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Þjónustustörf eru oft slítandi og erfið og þjórféð svo sannarlega verð-
skuldað. Afkastamikill þjónn á þeytingi á tyrkneskum veitingastað.
AFP