Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.08.2013, Blaðsíða 48

48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.8. 2013
Á
ég að vera eins og
Beethoven? Hann
var alltaf svo alvar-
legur á myndum,“
spyr Tryggvi Ólafs-
son Ómar Óskarsson ljósmyndara
sem smellir af honum í gríð og
erg. „Það hefur alltaf þótt fínt að
vera í fýlu á Íslandi. Þykir svo
gáfulegt. Verst að ég nenni því
ekki.“
Tryggvi opnar um helgina sína
fyrstu sýningu í sjö ár, Úr gulla-
stokknum, en hann er nýbyrjaður
að svala sköpunarþörfinni aftur
eftir alvarlegt slys sem hann lenti í
snemma árs 2007. Hefur verið í
hjólastól síðan.
„Þetta eru grafíkmyndir unnar á
síðustu átta mánuðum. Undir lok
síðasta árs komst ég í samband við
ágæta menn, prentara og tölvu-
mann, og það hleypti mér á skrið.
Eftir slysið átti ég ekki von á því
að komast af stað aftur. Ég ræð
ekki almennilega við að mála en
grafíkin hentar ágætlega. Ég er að
vísu hálfgerður aumingi og þarf
hjálp við þetta, tæknin er orðin
flóknari í dag en hún var í gamla
daga og leiðin frá teikningu yfir á
pappír lengri. Hér áður var það
bara krít á stein og þaðan beint á
pappír. Eftir að tölvurnar komu til
sögunnar er ferlið miklu lengra.
Það er mikilvægt að hafa aðgang
að mönnum sem maður treystir og
það hef ég.“
Eins og með kvensemina
Iðjuleysi er böl málarans og
Tryggvi er í skýjunum með að
vera kominn á skrið að nýju.
„Sjáðu til, það er eins með sköp-
unarþörfina og kvensemina. Hún
fer ekkert. Þörfin verður alltaf til
staðar. Þetta er allt af sömu rótum
runnið, karlmaðurinn hefur bara
þrjá fasta punkta í sinni tilveru:
Fæðingu, konu og dauða. Þá er ég
ekki bara að tala um málara, þurfi
menn að syngja eða spila á fiðlu
tengist það líka hormónunum. Það
hundskammaði mig einu sinni
kona í partíi í Danmörku fyrir að
halda þessu fram en ég er enginn
dólgur og dóni. Ég meina þetta.“
Margbrotinn líkami
Ekki þarf að snúa upp á höndina
á hans gamla lærimeistara og vini,
Braga Ásgeirssyni, til að fá hann
til að samþykkja þessa sýn á til-
veruna. Bragi sýnir í næsta sal í
Galleríi Fold, líka grafíkmyndir,
og þar er konan auðvitað í önd-
vegi. Nánar tiltekið kvenlíkaminn.
„Allar götur frá tímum Forn-
Grikkja hefur konan verið mál-
urum hugleikin,“ segir Bragi. „og
fyrir 350 árum skapaðist hefð fyr-
ir því í Evrópu að mála konur
vegna þess hvað þær hafa marg-
brotinn líkama. Líkama sem tekið
hefur milljónir ára að þróa. Ég er
að tala um grannar konur, feitar
konur og allt þar á milli.“
– Býr sannleikurinn ef til vill í
konulíkamanum?
„Hvað er sannleikurinn?“ spyr
Bragi á móti og glottir við tönn.
„Konan er alltént þyngdarpunkt-
urinn í tilverunni. Lífið heldur
áfram í líkama hennar.“
Bragi vinnur í gömlu tækninni,
það er gerir allt í höndunum. Á
sýningunni eru verk frá síðustu
þrjátíu árum en fyrra yfirlit skeði
árið 1994 og var verk Listasafns
Íslands. „Ég byrjaði í grafíkinni í
Ósló 1952, vann upp úr skissum
sem ég hafði gert á Spáni. Ég
þurfti að selja það allt til að geta
lifað.“
Fimmtíu eintök á
fjórum dögum
Síðan hætti hann í grafík. „Ég
drukknaði í kennslu, hafði of mik-
ið á minni könnu. Það er líka erf-
itt að fá aðföng og ég fórnaði þeim
til nemenda.“
Hann byrjaði aftur fyrir réttum
þrjátíu árum, fyrir hvatningu
Knúts Bruun. „Við hittumst úti í
Kaupmannahöfn og brölluðum ým-
islegt saman. Hann hvatti mig til
dáða. Það varð til þess að ég fór
aftur að vinna í grafík.“
Nokkrar myndir frá þessum
tíma eru á sýningunni en ein-
hverjir muna eflaust eftir þeim,
þær héngu allt til hinsta dags við
barinn á Hótel Valhöll á Þingvöll-
um. Komu víst róti á blygð-
unarkennd sumra.
Þarna eru líka myndir sem af-
greiddar voru með hraði fyrir tíu
árum.
„Þær voru fyrir klefana í Nor-
rænu. Ég fékk fjóra daga til að
klára upplag upp á fimmtíu myndir
og var með hjartað í buxunum. Það
slapp til en ég mæli ekki með
vinnubrögðunum.“
Einnig eru á sýningu Braga
myndir innblásnar af ljóðum Jóns
Helgasonar og Matthíasar Johann-
essen.
Bragi vinnur ekki í grafík í
augnablikinu, nýjustu myndirnar
gerði hann fyrir tveimur árum í
Færeyjum, myndefnið sótt til Jón-
asar Hallgrímssonar.
Í huga listamannsins snýst graf-
ík um gæði en ekki fjölda þrykkja.
„Það er alveg sama hversu graf-
íkverkstæði er stórt, pressurnar
margar, ef hjartað vantar í hús-
næðið. Þar verður að vera fagmað-
ur sem kann til verka en ekki lista-
maður.“
Synti á móti straumnum
Bragi og Tryggvi kynntust í Mynd-
lista- og handíðaskólanum fyrir
meira en fimmtíu árum og með
þeim tókst góð vinátta sem haldist
hefur fram á þennan dag enda þótt
sá síðarnefndi hafi lengst af búið í
Danmörku. Hann flutti heim á því
herrans ári 2008 – synti gegn
straumnum. „Fólk spurði hvort ég
væri genginn af göflunum,“ segir
Tryggvi og brosir.
Þetta er merkilegt nokk í fyrsta
skipti sem þeir sýna undir sama
þaki á Íslandi. Gerðu það einu
sinni, ásamt fleirum, í Árósum. Þá
málverk. Það var 1994.
Bragi lýsir þeim sem „ástríðu-
fullum fagurkerum“. „Í mörg ár
var fagurfræðin komin út af borð-
inu en nú er hún komin aftur. Mál-
verkið lifir góðu lífi og menn eru
að endurreisa grafíkina.“
Þeir félagar eru samstiga í list-
inni en synd væri að segja að þeir
gengju í takt í pólitíkinni. „Hann
er kominn af marxistum,“ upplýsir
Bragi og glottir. „Og þú ert aft-
urhaldspungur,“ svarar Tryggvi
fullum hálsi.
Þeir hlæja.
„Það er engin skömm að vera
afturhald, ég er það af húm-
anískum hvötum,“ segir Bragi.
„Fortíðin er miklu merkilegri en
við höldum. Hvers vegna stendur
Forum Romanum að hluta til
ennþá og Akvadúktarnir í Segovía?
Þeir höfðu einfaldlega betur sam-
setta sementblöndu en seinna gerð-
ist. Í raun megum við þakka fyrir
að vera til. Það er þó engin afsök-
un til að láta sér leiðast.“
Dagur og nótt
Og það gera þeir félagar sann-
arlega ekki. Enda þótt Bragi sé
kominn á níræðisaldurinn, fellur
honum aldrei verk úr hendi. Mætir
á vinnustofu sína á hverjum virk-
um degi.
Tryggvi vinnur mest á nóttunni,
í ró og næði. „Nóttin er minn tími,
þá kemur andinn yfir mig. Ég geri
ennþá mínar vitleysur en þá breyti
ég bara og bæti. Það er bara part-
ur af ferlinu. Málarinn er heldur
ekki að fást við sannleikann, þetta
er póesía. Ég er að yrkja og mel-
ódían er liturinn.“
Bragi og Tryggvi hafa farið um
víðan völl saman. Tryggvi rifjar
upp söguna af því þegar siglt var
með þá og fleiri málara frá Austur-
Þýskalandi út á Eystrasaltið. Sex
dátar stóðu heiðursvörð meðan lát-
ið var úr höfn. Félagi Castro hafði
verið í heimsókn skömmu áður og
Ástríðufullir fagurkerar
GÖMLU VOPNABRÆÐURNIR BRAGI ÁSGEIRSSON OG TRYGGVI ÓLAFSSON LEGGJA UNDIR SIG HVOR SINN SALINN Í
GALLERÍI FOLD FRÁ OG MEÐ HELGINNI. GRAFÍK ER ÞAÐ HEILLIN, EN TRYGGVI SÝNIR NÚ NÝ VERK Í FYRSTA SKIPTI Í SJÖ
ÁR. OG UM HVAÐ ER ORT? AUÐVITAÐ KONUR. ÞAÐ ER NEFNILEGA EINS MEÐ SKÖPUNARGÁFUNA OG KVENSEMINA.
Texti: Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Mynd: Ómar Óskarsson omar@mbl.is
Viðtal
PI
PA
R\
TB
W
A
-S
ÍA
-1
3
1
5
7
4