Morgunblaðið - 17.01.2014, Blaðsíða 4

Arnarstofninn 1870-2012
Fj
öl
di
pa
ra
120
100
80
60
40
20
0
18
80
19
00
19
20
19
40
19
60
19
80
20
00
Skipulegar ofsóknir
seinni hluta 19. aldar
Friðaður
1914
Refaeitrun
bönnuð 1964
Gróft mat Talning
Heimild: NÍ
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 2014
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Í framkvæmdum við byggingu nýrr-
ar stöðvar Slökkviliðs höfuðborg-
arsvæðisins við Skarhólabraut í
Mosfellsbraut er beðið með að reisa
álmu fyrir sjúkrabíla. Samningar um
sjúkraflutninga milli slökkviliðsins
og ríkisins hafa verið lausir í meira
en tvö ár og hefur lítið miðað í sam-
komulagsátt. Hugsanlega gæti farið
svo að nýir aðilar tækju við flutning-
unum og því var mat stjórnenda
slökkviliðsins að sjúkrabílaálman
skyldi bíða meðan málið væri enn í
lausu lofti.
Starfsemi hefst eftir eitt ár
Nýja slökkvistöðin er í núgildandi
útgáfu um 1.700 fermetrar. Verða
stæði fyrir tvo slökkvibíla og ýmsa
aðra starfsemi. Aðstaðan fyrir
sjúkraflutninga, fyrir fjóra bíla,
verður 289 fermetrar.
„Við erum komnir vel á veg og
framkvæmdir ganga alveg eftir
áætlun. Reyndar höfum við misst
nokkra daga út vegna veðurs að
undanförnu, en erum þó alveg á
áætlun. Við höfum lokið uppsteypu
kjallara og jarðhæðar og þá er bara
önnur hæðin eftir,“ segir Heimir
Bjarkason, verkefnastjóri hjá JÁ-
verki. Fyrirtækið átti lægsta tilboð í
framkvæmdirnar, rétt um hálfan
milljarð króna og á þeim að ljúka
seint á þessu ári. Starfsemi á stöð-
inni hæfist svo eftir rétt ár, héðan í
frá.
Byggð á höfuðborgarsvæðinu hef-
ur þanist út á undanförnum árum og
því þarf slökkviliðið að bregðast við.
Viðmiðunarreglan í starfi þess er að
viðbragðstími sjúkraliðs sé sjö mín-
útur en slökkviliðsmenn hafa þrem-
ur mínútum lengri viðbragstíma.
Vegna þessa var nauðsynlegt að
byggja stöð í efri byggðum höf-
uðborgarsvæðisins og það varð nið-
urstaðan að byggja skyldi í Mosfells-
bænum. Er mönnum á stöðinni þar
ætlað að sinna til dæmis Kjalarnesi,
Mosfellsbæ, Grafarholti og Graf-
arvogi. Byggðir þessar eru í dag, að
sögn Jóns Viðars Matthíassonar
slökkviliðsstjóra, á þjónustusvæði
stöðvarinnar á Tunguhálsi í Reykja-
vík. Í fyllingu tímans stendur til að
starfsemin þar flytjist á stöð sem
yrði reist til dæmis í Mjóddinni, sem
er miðlægur punktur gagnvart t.d.
Breiðholti og Kópavogi.
Sé á einni hendi
„Hvað sjúkraflutningana varðar
hefur þetta mál verið í pattstöðu í
langan tíma og lítið hefur gerst. Ég
vona hins vegar að málið komist á
einhverja hreyfingu fljótlega – sem
er mikilvægt svo við getum gert
áætlanir fram í tímann,“ segir Jón
Viðar Matthíasson. Hann bætir og
við að í stjórn slökkviliðsins, þar sem
borgarstjóri og bæjarstjórar á öllu
höfuðborgarsvæðinu sitja, séu menn
þvert á flokka sammála um að
sjúkraflutningar og slökkvilið séu á
einni hendi með tilliti til öryggis
íbúa.
Sjúkrabílaálm-
an var sett á ís
 Steypa slökkvistöð í Mosfellsbæ
 1.700 fermetra hús á 500 millj. kr.
 Pattstaða í sjúkraflutningamálum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Mosfellsbær Framkvæmdir við byggingu slökkvistöðvarinnar eru komnar
vel á veg, en þarna á starfsemi að hefjast eftir um það bil ár héðan í frá.
Nýja hafarnarfrímerkið er 3x4
sentimetrar að stærð. Fuglafrí-
merki eru vinsæl hjá frímerkja-
söfnurum, ekki síst ef þau sýna
ránfugla. Vilhjálmur Sigurðs-
son, forstöðumaður Frímerkja-
sölunnar hjá Íslandspósti hf.,
sagði að viðbrögðin við útgáfu
hafarnarfrímerkisins hefðu ver-
ið mjög góð hér heima og ekki
síður hjá erlendum frímerkja-
söfnurum.
Frímerkið er prentað á sjálf-
límandi pappír og er upplagið
400.000 merki. Aftan á örk
með tíu frímerkjum
eru heilmiklar upp-
lýsingar um haförn-
inn. Verðgildi frí-
merkisins miðast við
B-póstsendingu allt
að 50 grömm hér
innanlands.
Hörður Lárusson
hannaði frímerkið og
Gunnar Þór Hall-
grímsson tók ljós-
myndina sem prýðir
frímerkið.
Vinsælt hjá
söfnurum
NÝTT FRÍMERKI Í TILEFNI AF
FRIÐUN HAFNARNARINS
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Öld er liðin frá því að haförninn var
alfriðaður hér á landi, fyrstur fugla.
Ísland varð um leið fyrsta landið í
heiminum sem friðaði þessa tegund
sem kölluð hefur verið konungur ís-
lenskra fugla. Af því tilefni var gefið
út nýtt frímerki í gær. Haförninn er
stærsti fugl landsins og um leið einn
sjaldgæfasti reglulegi varpfugl ís-
lensku fuglafánunnar.
Kristinn Haukur Skarphéðinsson,
sviðsstjóri dýrafræði hjá Náttúru-
fræðistofnun Íslands, hefur lengi
rannsakað íslenska haferni. Hann
skrifaði fróðlega grein í tilefni
hundrað ára frá friðun hafarnarins
og birtist hún í nýjasta ársriti Fugla-
verndar sem heitir Fuglar.
Þar kemur fram að það gekk ekki
alveg þrautalaust að fá örninn frið-
aðan þegar frumvarp þess efnis kom
fram á Alþingi árið 1913. Þingið sam-
þykkti lög sem kváðu m.a. á um frið-
un arna í fimm ár og tóku þau gildi 1.
janúar 1914. Tíu árum eftir að örninn
var friðaður hér fóru önnur Evrópu-
lönd að friða haferni. Þegar friðun
arnarins rann hér út 1919 var hún
framlengd um tíu ár. Örninn var svo
friðaður ótímabundið með fuglafrið-
unarlögunum 1954.
Var í útrýmingarhættu
Ernir voru útbreiddir varpfuglar
hér fram á 19. öld og urpu í öllum
landshlutum. Kristinn telur að áður
en skipulegar ofsóknir gegn örnum
og útburður á eitruðum hræjum fyr-
ir refi hófust upp úr 1880 hafi orpið
hér allt að 150 arnarpör. Þetta kem-
ur fram í ritinu Haförninn, sem
Fuglavernd gaf út í fyrra.
Hafernir voru orðnir mjög sjald-
gæfir hér í byrjun 20. aldar enda
hafði verið hart sótt að þeim áratug-
um saman. Menn voru jafnvel verð-
launaðir fyrir arnadráp.
Þegar örninn var friðaður árið
1914 er talið að verpandi arnarpör
hafi verið um 40 talsins á öllu land-
inu. Þrátt fyrir friðun arnanna hélt
þeim áfram að fækka. Eitruð hræ
eru talin hafa verið ein helsta ástæða
þess. Um 1920 var stofninn einungis
20 pör og var svipaður næstu ára-
tugi. Árið 1964, fyrir hálfri öld, var
bannað að eitra fyrir refi. Upp úr því
tók arnastofninn að rétta úr kútnum.
Mestalla síðustu öld var örninn í út-
rýmingarhættu.
Hafernir verpa nú
aðeins á vestanverðu
landinu. Vorið 2013
urpu 70 pör. Innan við
helmingi þeirra tekst
að koma upp ungum
árlega. Stofninn hefur
vaxið hægt og örugg-
lega í nokkra áratugi
og er ekki lengur í
bráðri hættu. Sums
staðar eiga ernirnir þó
enn undir högg að
sækja vegna óvarlegr-
ar umgengni.
Morgunblaðið/Golli
Öld er liðin frá frið-
un hafarnastofnsins
 Örninn var í útrýmingarhættu  Er nú úr bráðri hættu
Miklar sveiflur einkenna stang-
veiði á bleikju á síðustu tveimur
áratugum. Á flestum landsvæðum
hefur veiðin dregist saman, sam-
kvæmt yfirliti sem Veiðimála-
stofnun hefur tekið saman um
stangveiði á bleikju og urriða í
ám árin 1990-2012. Þar kemur
fram að veiði á sjóbirtingi eða
urriða hefur aukist á sumum
svæðanna á þessu tímabili. Upp-
lýsingar liggja ekki fyrir um
veiðina á einstökum landsvæðum
síðasta sumar.
Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær á bleikja undir
högg að sækja hér á landi og
virðist vera sama hvort rætt er
um bleikju í sjó, ám eða stað-
bundna bleikju í vötnum. Hækk-
uðu hitastigi síðustu ár er eink-
um kennt um þessa hnignun
samfara öðrum breytingum á líf-
ríkinu. Í Hvítá í Borgarfirði var
dregið úr sókn í bleikju fyrir
tveimur árum vegna þess hve
stofninn þar var orðinn lítill.
Haldi þróunin áfram gæti þurft að
grípa til slíkra aðgerða á fleiri
stöðum í náinni framtíð.
aij@mbl.is
Miklar
sveiflur í
bleikjuveiði
Skráð stangveiði í ám, skipt eftir landshlutum
Skráð stangveiði á bleikju (sjóbleikju) í ámmeð reglulegri
veiðiskráningu á árunum 1990-2012 skipt eftir landshlutum.
Bleikja (fjöldi veiddra)
Vesturland Norðvesturland Norðausturland Austurland Suðurland
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
1990 2012
Urriði (sjóbirtingur) (fjöldi veiddra)
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1990 2012
Skráð stangveiði á urriða (sjóbirtingi) í ámmeð reglulegri
veiðiskráningu á árunum 1990-2012 skipt eftir landshlutum.
Heimild: Veiðimálastofnun
 Hækkaður hiti
Hæstiréttur
þyngdi í gær
dóm vegna kyn-
ferðisbrots úr 18
mánaða fangelsi
í tveggja ára
fangelsi. Hins
vegar þótti rétt
að fresta fulln-
ustu 21 mánaðar
af refsingunni skilorðsbundið
vegna þess mikla dráttar sem varð
á rannsókn málsins. Maðurinn sem
sakfelldur var þarf einnig að greiða
fórnarlambi sínu 800 þúsund krón-
ur í miskabætur.
Maðurinn sem var 19 ára þegar
brotið var framið var sakfelldur
fyrir að hafa á heimili sínu haft
samræði við unga konu og notfært
sér að hún gat ekki spornað við
verknaðinum sökum ölvunar og
svefndrunga. Brotið var framið í
nóvember 2009 en konan lagði fyrst
fram kæru 1 ári og tæplega 8 mán-
uðum eftir að brotið var framið.
Hæstiréttur þyngir
kynferðisbrotadóm