Morgunblaðið - 17.01.2014, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 2014
Síðan í kosningunum
2002 hafa skuldir
Hafnarfjarðarbæjar
rétt tæplega þrefaldast
og stendur summa
heildarskulda og
skuldbindinga í rúmum
40 milljörðum króna í
dag. Stór hluti þeirra
skulda er kominn til
vegna erlendra lána.
Að taka erlend lán get-
ur meðal annars verið hentugur
kostur fyrir fyrirtæki með tekjur í
erlendri mynt til þess að draga úr
gengisáhættu. Sé aðili með engar er-
lendar tekjur líkt og Hafnarfjarð-
arbær er erfitt að líkja erlendri lán-
töku við annað en fjárhættuspil með
fjármuni bæjarbúa. Áætlaðar af-
borganir af skuldum árin 2013-2015
eru rúmir 15 milljarðar, þar af tæpir
12 milljarðar árið 2015 en ljóst er
taka þarf ný lán til að
standa í skilum á þeirri
afborgun. Það hefur
mátt treysta því eins og
gangverki í klukku að
rekstrarniðurstaða
bæjarins hefur verið
bæði neikvæð og tals-
vert verri en fjárhags-
áætlanir gera ráð fyrir.
Það stöðvar núverandi
bæjarstjórn ekki í því
að setja fram fjárhags-
áætlun til ársins 2017
og að sjálfsögðu er
reiknað með hagnaði hvert ár. Þrátt
fyrir mjög rausnarlega ölmusu úr
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga, sem fer
ört vaxandi ár eftir ár og mun sam-
kvæmt áætlunum bæjarins verða
tæpir 1,4 milljarðar árið 2014 hefur
bærinn skilað gríðarlegu tapi. Ljóst
er að núverandi staða er þung og
sökum þess að bærinn sem slíkur
getur lítil áhrif haft á skattstofn
bæjarins og hversu stór hluti kostn-
aðar er þjónusta sem skuldbindandi
er að fylgja, svo sem rekstur
menntastofnana, er róðurinn enn
þyngri. Hreinlega er það spurning
hvort bærinn geti yfirhöfuð staðið
undir sínum skuldbindingum, í það
minnsta án tilrauna til að end-
ursemja við kröfuhafa eða veglegrar
ríkisaðstoðar. Ég hvet alla Hafnfirð-
inga til þess að gera kröfu um
ábyrga fjármálastjórn, verkið er
stórt og í það þarf að fara strax,
enda ljóst að engin vettlingatök
munu duga.
Eftir Sævar Má
Gústavsson » Áætlaðar afborganir
af skuldum árin
2013-2015 eru rúmir 15
milljarðar, þar af tæpir
12 milljarðar árið 2015
Sævar Már Gústavsson
Höfundur sækist eftir fjórða sæti í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði.
Er ekki komið nóg?
Nú er komið að því
að greiða atkvæði um
kjarasamninginn sem
skrifað var undir 21.
desember sl.
Formaður Bár-
unnar, Halldóra Sig-
ríður Sveinsdóttir,
treysti sér ekki til að
skrifa undir ásamt
formönnum fjögurra
annarra félaga Starfs-
greinasambandsins.
Um ástæður þess hefur hún tjáð
sig opinberlega.
Helsti rökstuðningur þeirra sem
samþykkja vilja þennan samning er
að hann stuðli að stöðugleika og
geri kleift að ná niður verðbólgu og
auka kaupmátt. Kaupmátt skuli
auka í stuttum skrefum til að halla
ekki þjóðarskútunni um of.
Ef þau áform sem koma fram í
samningnum, til dæmis um að fyr-
irtæki og opinberar stofnanir haldi
verðhækkunum í hófi, halda þá er
þessi samningur í besta falli að
halda óbreyttum kaupmætti. Miðað
við að verðbólgumarkmið Seðla-
banka standist gætum við meira að
segja verið að horfa á örlitla aukn-
ingu kaupmáttar. Við getum svo
rifjað upp í huganum hvað langt er
síðan verðbólgumarkmið stóðust
síðast og á kostnað hverra það var.
En það sem veldur manni hvað
mestri ógleði eru þessi tilmæli sem
beint er til fyrirtækja og stofnana.
Ef maður les blöð og hlustar á
fréttir þessa dagana, rúmum hálf-
um mánuði eftir undirskrift og
tveim vikum fyrir niðurstöðu kosn-
inga um samninginn, þá renna á
mann tvær grímur. Einhvernveginn
finnst manni að hækkunum á vöru
og þjónustu ætli ekki að linna þrátt
fyrir loforð eða „tilmæli“ um annað.
Stutt upptalning:
Dreifingargjald raforku 2%
Áfengis- og tóbaksgjald 3%
Vörugjald á eldsneyti 3%
Útvarpsgjald 3,2%
Sóknargjöld 3,2%
Póstburðargjald 9%
Komugjald á heilsugæslustöðvar
20%
Komugjald til læknis 21%
(Ég skal vera sanngjarn og segja
frá að ríkið ætlar hugsanlega að
draga úr hækkunum sínum, verði
samningurinn samþykktur.) Þakka
skyldi þeim.
Að auki má tína til nýlegar frétt-
ir frá framkvæmdastjóra Hagkaupa
um allt að 7% hækkun birgja til
verslana fyrirtækisins. Sá kostn-
aður lendir að öllum líkindum á við-
skiptavinum (launafólki).
Og það má í því
sambandi geta þess að
því lægri sem laun
fólks eru, því meira
hefur hvert prósent í
hækkunum að segja í
budduna.
Framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins
hefur nú strax séð
ástæðu til að minna
sitt fólk á samninginn.
Á mannamáli þýðir
þetta að það ætla ekki
aðrir að taka ábyrgð á
meintum stöðugleika. Svartipétur
lendir á launafólki eins og áður.
Því miður stefnir í að grundvöll-
ur þessa samnings og um leið rök-
stuðningur við hann sé brostinn og
það áður en hann hefur verið bor-
inn undir atkvæði fólksins sem á að
taka kaup og kjör eftir honum.
Það hlýtur að vera erfitt fyrir
verkalýðsleiðtoga að mæla með
svona samningi sem ekki tryggir
því betri kjör.
Ef við svo skoðum hvað er að
gerast í samfélaginu okkar þá er
ekki nema von að maður verði
hugsi.
Ár eftir ár lengist röðin hjá
hjálparstofnunum. Ár eftir ár eru
fleiri og fleiri sem ekki virðast hafa
efni á að leita sér lækninga. Ár eft-
ir ár fjölgar þeim sem þurfa að
leita á náðir sveitarfélaganna. Allt
bendir til þess að við séum á rangri
leið í baráttu okkar. Við vitum að
það er meira til skiptanna en látið
er í veðri vaka af atvinnurek-
endum.
Er ekki kominn tími til að
staldra við og skoða hvert við
stefnum?
Ef nú er ekki tími til að knýja á
um breytingar þá kemur hann
aldrei. Að ætla að leggja þennan
samning til grundvallar samningi
að ári gerir ekkert annað en dæma
stóran hluta okkar félagsmanna til
örlaga sem sæma ekki þjóð sem
vill kalla sig lýðræðisþjóð. Að
sætta sig við að hér séu hópar
fólks sem ekki eru matvinnungar
þrátt fyrir að skila fullri vinnu er
fráleitt.
Þessa samninga ber að fella og
stokka svo upp á nýtt.
Vondur
samningur
Eftir Kristbjörn
Hjalta Tómasson
Kristbjörn Hjalti
Tómasson
»Að sætta sig við að
hér séu hópar fólks
sem ekki eru matvinn-
ungar þrátt fyrir að skila
fullri vinnu er fráleitt.
Höfundur er er þjónustufulltrúi og
launþegi.
Eitt af grundavall-
aratriðum skattalaga
er að jafnræðis sé gætt
eins og skýrt kom fram
í athugasemdum með
frumvarpi að lögunum
um auðlegðarskatt.
Margir eru þeirrar
skoðunar að við álagn-
ingu auðlegðarskatts-
ins sé jafnræði ekki
virt. Örfá atriði í því
sambandi skulu nefnd hér.
Fasteignir mynda skattstofn til
auðlegðarskatts á fasteignamati. Al-
gengur er mismunur á fast-
eignamati og raunvirði fasteigna og
dæmi eru til um að söluverð sé
margfalt fasteignamat. Einnig eru
til dæmi um að fasteignamat sé
hærra en mögulegt söluverð. Það
tryggir því ekki jafnræði að fast-
eignamat sé notað sem álagning-
argrunnur. Fasteignamat lóða er
sérstakur kapítuli. Mismunandi fer-
metraverð lóða hlið við hlið er afar
algengt. Dæmi um það er mismunur
á fermetraverði samliggjandi lóða
granna minna sem er 28.683 kr. á m2
sem þýðir mismun á álagning-
arstofni að fjárhæð 17.209.800 kr
miðað við 600 m2 lóðarstærð. Er það
jafnræði ? Annað dæmi: Í DV fyrir
nokkrum vikum var fjallað um lóðir
/land sem var talið
tveggja milljarða virði í
Morgunblaðinu í júní
2000 (skv. DV). Fast-
eignamat þeirra nú er
20.340.000 kr. Þannig
vantar 1.979.660.000
kr. upp á auðlegð-
arskattsstofn ef raun-
virði og jafnræði ættu
að gilda (2% af mis-
muninum eru
39.593.200 kr.).
Skattalegt verðmæti
hlutafélaga er býsna
oft langt frá raunvirði. Fast-
eignamatið jafn brogað og hjá ein-
staklingum, vélar og tæki eru oft
eignfærð á niðurlagsverði t.d. vegna
afskrifta á móti söluhagnaði og kvóti
bæði í sjávarútvegi og landbúnaði er
eignfærður á misjafnan hátt t.d.
vegna afskrifta/ niðurfærslu.
Fjárhæðir sem um ræðir geta
verið gífurlegar.
Lífeyrisréttindi teljast ekki til
auðlegðarskattsstofns. Algeng eftir-
og ellilaun eru u.þ.b. 250-350 þús.
kr. á mánuði en oft lægri. Margir
hafa myndað eigin lífeyrissjóð með
sparnaði og eru verðlaunaðir með
auðlegðarskatti og svo fjármagns-
skatti af vöxtunum á sama tíma og
höfuðstóll sparifjár rýrnar þar sem
vaxtatekjur flestra eru lægri en
verðbólgan. Sumir eiga lífeyrisrétt-
indi langt umfram það, segjum millj-
ón á mánuði. Sé reiknað með töku
eftirlauna í 25 ár frá 60 ára aldri og
3,5 % ávöxtun myndi slík „umfram-
skuldbinding“ lífeyrissjóðs reiknast
u.þ.b. 200 milljón kr. Eru svimandi
há lífeyrissjóðsréttindi ekki auð-
legð? Greinilega ekki í augum
þeirra alþingismanna sem sam-
þykktu lögin um auðlegðarskattinn
og vilja nú framlengingu hans.
Margs konar eignir s.s. listmunir
og safngripir mynda ekki auðlegð-
arskattsstofn án tillits til verðmæt-
is.
Að lokum. Hluti auðlegðarskatts
er „viðbótarauðlegðarskattur“ sem
lagður er á mismun nafnverðs og
raunvirðis hlutabréfa ári síðar en á
annan auðlegðarskattsstofn. Hvers
vegna á aðeins að greiða auðlegð-
arskatt af nafnverði hlutabréfa í
árslok 2013 en ekki af „raunvirði“ ?
Sérkennileg virðing fyrir jafnræð-
isreglu í lögum frá Alþingi, svo ekki
sé fastar að orði kveðið.
Sé eitthvað missagt í framanrit-
uðu er beðist afsökunar á því.
Jafnræði í skattalögum –
Hvað er það?
Eftir Arnór
Eggertsson »Margir eru þeirrar
skoðunar að við
álagningu auðlegð-
arskattsins sé
jafnræði ekki virt.
Arnór Eggertsson
Höfundur er eldri borgari.
Veiðar smábáta, hverjum er ekki
sama? Fyrir aldamótin 1900 fóru að
koma togarar sem gengu fyrir gufu-
vélaafli, fáir fyrst
en fjölgaði fljót-
lega upp í 150 og
allt að 220, þeir
eltust við kola en
fleygðu þoski og
ýsu sem ómeti.
Einn Íslendingur
samdi við eina
togaraskipshöfn
um að fá að hirða
ómetið fyrir vín
og voðir og fékk
11.000 fiska, ca. 75 til 100 tonn á tíma-
bilinu, tveimur til þremur vikum, í
sinn hlut. Á þeim tíma sóttu þeir að-
allega á Faxaflóann og héldu sig
grunnt enda trollin ófullkomin á þeim
tíma og togararnir aðeins ca. 300
tonn að stærð. Þeir drógu yfir línu og
net heimamanna og sögðu: Hverjum
er ekki sama? Enda ekki til nothæf
fyrirstaða af hálfu heimamanna.
Samið hafði verið um þriggja sjó-
mílna landhelgi sem var svo fótum
troðin eftir þörfum.
Margir sjómenn af svæðinu gáfust
upp og fóru af landi brott á þessu
tímabili, sem 150.000 afkomendur
þeirra í Norður-Ameríku bera vitni
um. Englendingar náðu 10 til 14 túr-
um á ári pr. togara þegar þeir fóru að
sækja hingað allt árið um kring.
Í dag eru togararnir margfalt
stærri og með margfalt stærri vélar
og veiðitól sem þeir draga á eftir sér
dag og nótt allan ársins hring, allt að
40 tonnum að þyngd, getur nokkur
venjulegur maður skilið hvernig líf-
ríki sjávarins þróast við svona djöf-
ulgang?
Hvernig væri að nýta nútíma-
tæknina til að mynda og skoða fram-
angreint í nærmynd og hafsvæðin
kringum landið sem öll okkar afkoma
byggist á, en ekki á „við vitum þetta“.
Kaffærum okkur í nærmynd af um-
ræðuefninu, helst til lengri tíma.
Hvernig væri að taka Norðmenn
okkur til fyrirmyndar og leyfa öllum
bátum, allt að 11 metrum, að veiða án
hafta og kvaða, en ekki eins og nú er
hér, þ.e. sem afætur og betlarar og
ófrjálsir menn?
Smábátasjómenn hafa flestir aleig-
una í útgerðinni og eiga að hafa frum-
burðarrétt til jafns við eigendur
stærri báta og skipa, þeirra afli er
síst verðminni eða verra hráefni en
stærri báta, því hér er reynsla og
þróun sem ræður ferð.
Þá mætti benda á að kaup á bát og
útgerð er lægra en frystitogaranna,
hlutfallslega, og því fellur meira til
ríkisins, og fyrr, sem og reksturs.
Eins má benda á að þorpin kringum
landið nærast einnig á útgerðinni,
þ.e. smábátaútgerðinni.
Ef menn telja að of nærri sé gengið
fiskstofnum hér er stjórnmála-
mönnum í lófa lagið að stoppa veiðar
t.d. á hrygningartíma eða um hávetur
og þá hjá öllum fleytum, stórum sem
smáum, við landið sem og úti í hafs-
auga.
Annað mætti minnast á og það er
makríllinn. LÍÚ vill kvóta samkvæmt
veiðireynslu, sem útilokar minni
bátana. Þeir ná aðeins til makrílsins
þegar hann er kominn upp að landinu
og veiðireynslu og tækni þarf að þróa
í framhaldinu til að klófesta þennan
fisk, en þrátt fyrir þennan annmarka
eiga þeir að hafa sinn frumburð-
arrétt. Laxa- og lúðuhrogn ná menn
ekki að klekja út, en þegar kemur að
þorskhrognum vantar innsýn í gang
náttúrunnar, vegna þess að menn
hafa ekki skoðað lífríkið í nærmynd.
Þetta hræðir mig.
JÓHANN BOGI
GUÐMUNDSSON,
sjómaður, bifvélavirki og
húsasmiður.
Fiskveiðar smábáta
Frá Jóhanni Boga Guðmundssyni
Jóhann Bogi
Guðmundsson
Bréf til blaðsinsMóttaka aðsendra
greina
Morgunblaðið birtir aðsendar greinar
alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu
greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í
notkun og tryggir öryggi í samskiptum
milli starfsfólks Morgunblaðsins og höf-
unda. Morgunblaðið birtir ekki greinar
sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morg-
unblaðslógóinu efst í hægra horni for-
síðu mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birt-
ist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er
notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja
hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda
í kerfið nóg að slá inn kennitölu notanda
og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er
að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk
Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.