Morgunblaðið - 17.01.2014, Blaðsíða 42

42 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 2014
STOFNAÐ1987
M
ál
ve
rk
:
Ú
lf
ar
Ö
rn
einstakt
eitthvað alveg
Ú r v a l e i n s t a k r a m á l v e r k a o g l i s t m u n a e f t i r í s l e n s k a l i s t a m e n n | Sk ipholt 50a Sími 581 4020 | www.gal ler i l i s t . i s
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Gullna hliðið er séríslensk allegoría
um fyrirgefninguna. Kjarninn í
verkinu snýr að því hvort kerlingin
geti fundið hjá sér þann kraft að fyr-
irgefa hið ófyr-
irgefanlega,“ seg-
ir Egill Heiðar
Anton Pálsson
sem leikstýrir
Gullna hliðinu
eftir Davíð Stef-
ánsson sem Leik-
félag Akureyrar
frumsýnir í kvöld
kl. 20, en sýn-
ingin er hátíð-
arsýning félags-
ins á 40 ára atvinnuafmæli þess.
Egill Ingibergsson hannar leik-
mynd og lýsingu og Helga Mjöll
Oddsdóttir hannar búninga. Um
tónlistarflutning sér hljómsveitin
Eva sem skipuð er Sigríði Eiri Zop-
honíasardóttur og Jóhönnu Völu
Höskuldsdóttur. Með hlutverk kerl-
ingarinnar fer María Pálsdóttir, en
aðrir leikarar eru Aðalbjörg Árna-
dóttir, Hannes Óli Ágústsson og
Hilmir Jensson auk þess sem fjórtán
nemendur úr Leiklistarskóla Leik-
félags Akureyrar taka þátt í sýning-
unni.
Yfirnáttúrulegt ferðalag
Leikritið byggði Davíð á þjóðsög-
unni Sálin hans Jóns míns, sem birt-
ist fyrst á prenti árið 1864, en Gullna
hliðið var frumsýnt hjá Leikfélagi
Reykjavíkur í Iðnó á jólum 1941. Í
verkinu segir af kerlingu sem fer í
heilmikið ferðalag að gullna hliðinu
með sál bónda síns í skjóðu í því
skyni að tryggja honum eilífa himna-
ríkisvist.
Aðspurður segist Egill Heiðar
hafa heillast af Gullna hliðinu strax á
unga aldri þegar hann sá sjónvarps-
upptöku af verkinu með Jón Sig-
urbjörnsson í hlutverki Jóns bónda.
„Jón er náttúrlega gjörsamlega
ómögulegur maður, enda alkóhól-
íseraður hórlífsseggur. Kerlingin
hans, sem er bullandi meðvirk, legg-
ur allt á sig og fórnar í raun eigin
himnaríkisvist þegar hún brýtur all-
ar reglur jafnt himnaríkis sem og
helvítis í því skyni að koma manni
sínum til himna,“ segir Egill Heiðar
og tekur fram að í verkinu birtist
leiftrandi húmor gagnvart Íslend-
ingnum og eðli hans.
„Í mínum huga er Gullna hliðið ís-
lenskur Guðdómlegur gleðileikur,“
segir Egill Heiðar og vísar þar til
lykilverks Dante. „Enda fer kerl-
ingin í yfirnáttúrulegt ferðalag og
hittir yfirnáttúrulegar persónur,
sem eru samt svo mannlegar í
breyskleika sínum. Ég hef lengi ver-
ið heillaður af þessu andlega æv-
intýri og því hvernig hægt er að
segja svona mikið um uppgjör
tveggja manneskja við fortíð sína og
sjálfar sig á jafn ævintýralegum nót-
um,“ segir Egill Heiðar og tekur
fram að af prólógus Davíðs að
Gullna hliðinu megi ljóst vera að
skáldið ætli sér í verkinu að skoða ís-
lenskt samfélag. „Þetta samfélag
sem bundið er í heljarklóm kirkj-
unnar og fullt af hjátrú og þar sem
landsmenn eru alveg búnir á því sök-
um frosthörku og eldgosa, en ekki
síður vegna kúgunar yfirvaldsins á
eigin þegnum, sem síðan finnur sér
leið niður allan þjóðfélagsstigann.
Davíð fer alla leið langt aftur í
torfbæinn til þess að skilja hvaða
torfbæ við erum með í hjörtunum í
dag.“ Spurður hvort honum hafi
fundist vandasamt að nálgast æv-
intýraheim verksins svarar Egill
Heiðar því neitandi. „Þjóðsögur og
ævintýri eru búin til úr ákveðnum
veruleika til að útskýra annan veru-
leika. Þannig spunnust sögur af álf-
um sem stálu mannfólki í þoku af því
að menn voru hræddir um að tapast
í þoku. Stundum þurfum við sögur
sem eru stærri en hið jarðbundna, til
þess einmitt að útskýra hið jarð-
bundna. Ævintýrin búa yfir þeim
frábæra eiginleika að með fjarlægð
sinni komast þau nær okkur. Æv-
intýrin eru flóttaleiðin að sannleik-
anum um okkur sjálf,“ segir Egill
Heiðar og bendir á að ævintýri geti
útskýrt fyrir okkur samtímann og
lifi af dægurþrasið.
Kennslan er ósíngjörn
Að lokinni frumsýningu liggur leið
Egils Heiðars til Berlínar, en sl.
sumar var hann ráðinn prófessor í
leiktúlkun við Ernst-Busch-
leiklistarskólann þar í borg. „Frá
námslokum hef ég verið að kenna
bæði leikstjórum og leikurum með-
fram leikstjórnarverkefnum,“ segir
Egill Heiðar, en hann lauk fram-
haldsnámi í leikstjórn við Statens
Teaterskole í Kaupmannahöfn 2002,
útskrifaðist frá Leiklistarskóla Ís-
lands árið 1999 og hefur sviðsett á
þriðja tug leiksýninga jafnt hér- og
erlendis.
„Ég hef alltaf kennt og það er
ótrúlega mikilvægur hluti af mínu
lífi sem listamaður. Kennslan er ós-
íngjörn og þess vegna holl, meðan
leikhúsið er algjör andstæða við það.
Leikhúsið er ekkert annað en
augnablikið, skólarnir eru fram-
tíðin,“ segir Egill Heiðar, sem auk
þess að kenna við Ernst-Busch-
leiklistarskólann, hefur gegnt stöðu
prófessors við Konunglega leiklist-
arskólann í Kaupmannahöfn og ver-
ið fagstjóri leiktúlkunar við leiklist-
ardeild Listaháskóla Íslands.
Nemendur eru rándýr
Spurður hvort hann sjái mikinn
mun á nemendum milli landa sem og
leikhússenunni svarar Egill Heiðar
því neitandi. „Nemendur eru sérstök
dýrategund, svakalegt rándýr. Þess
vegna er svo spennandi að vera í
kringum þau. Nemendur eru alls
staðar eins. Mér finnst hins vegar
áberandi hvað er mikil þensla í leik-
listinni, þ.e. þensla í formi og inni-
haldi. Það er spennandi að sjá
hvernig unga fólkið hugsar, dreymir
og framkvæmir, því það virðist allt
vera hægt. Þegar maður er kominn
til Berlínar er maður kominn í hjarta
evrópsks leikhúss, en hjartað slær
engu minna hérna norður á Íslandi
og heldur ekki í hinni flötu Dan-
mörku. Leiklistin blómstrar í svo
miklu litrófi, allt frá geggjuðum upp-
setningum á stórum söngleikjum til
hinnar agnarsmæstu sögu með
pabba sínum að dansa. Munurinn í
öllu þessi litrófi hefur ekkert með
nemendur að gera, heldur menningu
sérhvers lands. Það er ólík stemning
á hverjum stað og það er sálin hans
Jóns míns, sem gegnir öðrum nöfn-
um í Danmörku og Þýskalandi.“
„Ævintýrin eru flóttaleiðin“
 Leikfélag Akureyrar fagnar 40 ára atvinnuafmæli með frumsýningu á Gullna hliðinu í kvöld kl. 20
 Leikstjórinn segir að í verkinu birtist leiftrandi húmor gagnvart Íslendingnum og eðli hans
Ljósmynd/Auðunn Níelsson
Ævintýraheimur Hannes Óli Ágústsson, María Pálsdóttir, Aðalbjörg Þóra Árnadóttir og Hilmar Jensson í hlut-
verkum sínum í sýningunni Gullna hliðinu sem frumsýnd verður hjá Leikfélagi Akureyrar í kvöld.
Egill Heiðar
Anton Pálsson