Stígandi - 01.07.1943, Blaðsíða 22

12
Á KROSSGÖTUM —
STÍGANDI
ur okkar tíma. Hvort þykir ykkur t. d. snjallari svipur yfir nöfn-
um eins og Sigurður Fáfnisbani eða Hermann kollubani, Sig-
tryggur silkiskegg eða Sigurður mosaskeggur, Þórarinn loftunga
eða Halldór gullmunnur, Gunnlaugur ormstunga eða Hálfdan
strigakjaftur? Þau fyrri bera merki höfðingslundar og glæsi-
brags í málfari, hin síðari meir keim kerskniháttar gárungans.
Sem betur fer, getum við þó enn víða bent á glæsileik kenn-
inga í íslenzkum kveðskap. Ekki hallar t. d. mjög á Stephan G.
Stephansson í þessu erindisbroti:
Frænka eldfjalls og íshafs!
sifji árfoss og hvers!
dóttir langholts og lyngmós!
sonur Iandvers og skers!
Þess sjást merki sums staðar, þegar litið er yfir sögu íslenzks
kveðskapar, að hann hafi verið á leið til þess að brjóta sig úr
skorðum stuðla og fastra hátta. En þegar í upphafi er slíkt
Grettistak fært í þann afveg, að íslenzk ljóðagerð hefir aldrei
streymt þar um af meginþunga.
Þetta Grettistak var Edda Snorra Sturlusonar, sem varð allt
í senn fræðibók, kennslubók og sóknarrit fyrir íslenzkan kveð-
skap, og Snorri gekk svo greinilega sigrandi af hólmi, að enn
eftir sjö aldir er Edda hans í raun og veru lykillinn að skilningi
flestra íslenzkra kvæða allt fram til þessa dags. Hinu ber ekki
að neita, að við þau átök, sem orðið hafa um ýmsar hefðir ís-
lenzks kveðskapar, hefir margt það borið í veg fyrir hann, sem
hefir frjóvgað hann og mýkt. Ber þar fyrst að nefna dansa, ridd-
arakvæði og vikivaka, suðræn að uppruna, létt að háttum og
oft næstum áfeng að efnismeðferð:
„Runnu upp af leiðum þeirra
lundar tveir,
upp af miðri kirkjunni
mættust þeir.
— Þeim var ekki skapað nema að skilja“.
Af kynnum dróttkvæða og dansa er talið, að rímurnar skap-
ist, ein sérkennilegasta kveðskapargrein hér á landi, sem svo
hefir æxlað af sér ótrúlegan sæg lausavísna. Það mun ómælt,
hvílíka geysiþýðingu rímna- og vísnagerðin hefir haft fyrir
tungutak þjóðarinnar og varðveizlu málsins yfirleitt. Segja má