Stígandi - 01.07.1943, Blaðsíða 30

20
UM MÁLVÖNDUN
STÍGANDI
ekki fyrir neinn einstakling og er ekki eign neins einstaklings.
Það er skapað af mörgum fyrir marga. Það er eign heildar.
Með þessu er þó engan veginn reynt að læða þeirri hugsun inn,
að starf einstakra manna sé eða hafi verið lítils virði fyrir mál-
ið. Því fer fjarri. Ég vildi, til dæmis, verða síðastur manna til
þess að kasta rýrð á þann skerf, sem Sveinbjörn Egilsson lagði
til endurreisnar íslenzkri tungu og aðrir beztu synir þessa lands
bæði fyrr og síðar.
Það, sem ég vildi beina athygli manna að, er af allt öðrum
toga spunnið. Málið er engin einkaeign. Það er sameiginlegur
fjársjóður, dýrmætur arfur, sem ekki er skylda fárra einstak-
linga að gæta og geyma, heldur allra þeirra, er heyra til þeirri
félagsheild, sem hann hefir erft. En erfingjar eru misjafnir, sum-
ir sóa, en aðrir gæta arfsins vel og efla og bæta það, sem þeim
hefir verið fengið til gæzlu. Þannig má það verða, að sumir ein-
staklingar reynast tungunni betri verðir en aðrir.
Því má ekki heldur gleyma, að málið er mönnum ekki áskap-
að, en hæfileikann til að nema það hafa þeir hlotið í vöggugjöf.
Það mætti því segja, að hending ein ráði því, að feðratunga vor
er íslenzka. En því má engu fremur gleyma, að það er þessi
sama hending, sem veldur því, að vér erum íslendingar. Með
þessu vil ég engan veginn halda því fram, að eina sérkenni
hverrar þjóðar sé tunga hennar, heldur að tungan sé mikilvæg-
asta einkennið. Jafnframt vildi ég benda á, að það er fullkomið
vafamál, að barn, sem fætt er af íslenzkum foreldrum, eigi hæg-
ara með að nema íslenzku en einhverja aðra tungu. Það, sem
veldur því, að við mælum íslenzkt mál, eru þess vegna ekki
neinir sérstakir hæfileikar okkar í þá átt, heldur hitt, að mæður
okkar og feður hafa haft það fyrir okkur og þjóðfélag það, sem
við erum bornir til, mælir á þessa tungu.
Það er því að verulegu leyti ekki á valdi okkar sjálfra, held-
ur þeirra, sem fóstra okkur í æsku, hvaða tunga verður okkur
tömust, hvert verður móðurmál okkar. Á þeim hvílir einnig að
miklu ábyrgðin á því, hversu vandað mál við tölum og hvort við
berum hlýjan hug til tungunnar eða erum skeytingarlausir um
meðferð hennar.
Málið er framar öllu tæki. Það er nauðsynlegt að hafa hug-
fast, en jafnframt mega menn ekki ætla, að tungan sé minna
virði þess vegna. Málið er ekki einungis tæki. Það er miklu