Stígandi - 01.07.1943, Blaðsíða 38

28
UM MÁLVÖNDUN
STÍGANDI
hafa ekki yndi af tungunni, gera sér ekki grein fyrir þokka
hennar og fegurð, kunna ekki að meta gildi hennar. Nútíminn
einbeitir huga sínum að verklegum, vélrænum efnum, en sinnir
minna andlegum menntum. Eg heyri t. d. nemendur mína oft
þjarka um það, að einhver námsgrein hafi ekki hagnýtt gildi.
Því beri helzt að leggja hana með öllu niður. En þetta er áreið-
anlega ekkert sérkenni skólanema. Þeir kveða hér upp úr um
það, sem fjöldi fólks hugsar. Allt verður að hafa hagnýtt gildi,
gera menn loðna um lófana. En ég er sannfærður um, að meðan
þessi hugsun er efst á baugi með þjóðinni, er engin von til þess,
að tungunni og vöndun hennar verði sérstakur gaumur gefinn.
En vægast sagt er þessi heimspeki fátækleg og áreiðanlega til
niðurdreps andlegu lífi. Undirstaða menntunarinnar er forvitn-
in, fróðleiksfýsnin, og hún spyr aldrei um það, hvort græða
megi fé á menntuninni. Höfundar Islendingasagnanna spurðu
ekki um það, hversu margar krónur þeir fengju fyrir handritin,
og rímnaskáldin ortu sér til hugarhægðar. Þeir stunduðu ekki
ritstörf sem atvinnu. Þessir menn spurðu ekki um hagnýtt gildi
verka sinna, en þeir öfluðu sér frægðar og þjóð sinni sæmdar.
Allt það, sem fegurst er í íslenzkri menningu, hefir ekkert hag-
nýtt gildi. Það er sprottið upp af ást á viðfangsefninu, ást, sem
ekki ætlast til launa, hirðir ekki um auð né f járvon. Það eru verk,
sem menn hafa dundað við í hjáverkum. Framtíð íslenzkrar
menningar veltur á því, hvort menn halda þessu dundi áfram,
og undir þessu er komin framtíð tungunnar.
(Framhald).