Stígandi - 01.07.1943, Blaðsíða 32

22
UM MÁLVÖNDUN
STÍGANDI
greina. En öll menning er sprottin upp af hugsun og er þannig
óhugsanleg án málsins. Af þessu ætti því gildi málsins að vera
lýðum ljóst.
Eftir þessar almennu athugasemdir um málið er rétt að víkja
næst að íslenzkri tungu. Þeir, sem þetta land byggja, eru með
þeim ósköpum fæddir, að þeir eru Islendingar. Þó að ég taki svo
til orða, er það ekki ætlun mín að halda því fram, að það sé eitt-
hvað verra en að vera borinn og bam fæddur með einhverri
annarri þjóð. A það vil ég að þessu sinni engan dóm leggja, enda
brestur mig þekkingu til þess. En þessi tilviljun leggur okkur
skyldur á herðar og það þungar skyldur. Islenzkan er merki-
legt mál, sem allir þeir, er fást við rannsóknir á eðli og uppruna
germanskra og jafnvel indógermanskra mála, verða að hafa
hliðsjón af. Þetta mikilvægi tungunnar megum við kunna for-
feðrunum þakkir fyrir, og það hlýtur að reynast okkur hvöt til
þess að verða ekki eftirbátar þeirra um varðveizlu hennar.
Vitundin um þetta ætti aldrei að hvarfla úr huga neins Islend-
ings.
íslenzk tunga er í öndverðu það mál, sem talað var í Noregi
á ofanverðri níundu öld. Uppruni hennar er því fyllilega ljós.
Og við erum svo heppnir, að við eigum heimildir um hana frá
fyrstu tíð í ljóðum fornskáldanna. Að vísu má telja það víst, að
ýmsar hinna fornu vísna sé rangfeðraðar og jafnvel ortar nokkr-
um öldum seiína og aðrar hafi brjálazt í meðförum, en hjá því
fer ekki, að ýmsar sé svo gamlar, og af þeim má margt nema
um íslenzkuna á elzta skeiði. Af þessu má marka, að Islending-
ar standa vel að vígi og betur en flestar þjóðir aðrar um það að
skrá sögu tungu sinnar. En heildarsaga íslenzkunnar hefir aldrei
verið skráð, og bíður það verk komandi tíma. En það er mikið
starf og vandasamt. Vér gortum stundum af því, íslendingar, að
vér höfum varðveitt tungu vora óbreytta þúsund ár. Vitan-
lega er þetta aðeins fávíslegt grobb. Tungan hefir, sem betur
fer, breytzt, en það er hróður feðra vorra, að þeir stilltu breyting-
unum í hóf. Það er nauðsynlegt og óhjákvæmilegt, að tungan
breytist, en það er illt, að breytingarnar sé snöggar, eins og
rækilegar verður minnzt á síðar.
Breytingar þær, sem orðið hafa á tungunni frá fornu fari, eru
af ýmsu tæi. Hér eru engin tök á að rekja þær. Þó tel ég rétt að