Stígandi - 01.07.1943, Blaðsíða 36

26
UM MÁLVÖNDUN
STÍGANDI
Við sjáum því, að meinsemd þessi á djúpar rætur og að mik-
ils þarf við, ef kippa á þessu í lag á skömmum tíma.
Þá komum við næst að mjög svo erfiðu viðfangsefni. Hvers
vegna eiga menn að vanda málið? Mönnum þykir nú ef til vill
allófróðlega spurt, og það má ef til vill til sanns vegar færa.
Það mætti alveg eins spyrja um það, hvers vegna menn ættu að
vera vandaðir menn. Ég ætla mér ekki þá dul að greiða úr því
vandamáli. Mörgum hefir orðið hált á því. En ég býst við, að
flestir telji það engum vafa undirorpið, að mönnum beri að stefna
að því marki. Og ég vona, að þetta beini hug manna að því, að
málvöndun er siðferðilegs eðlis, að það er siðferðilegt afbrot að
vera hirðulaus um móðurmál sitt og það stafar engu síður af
siðferðilegu skeytingarleysi og lausung en gáfnaskorti og van-
þekkingu, að menn láta sér ekki annt um meðferð tungunnar.
Þetta vildi ég biðja menn að hugleiða. Eins og drepið var á hér
að framan, er málið félagslegt fyrirbæri. Það er félagseign. Og
ég er viss um það, að það stígur enginn í áliti fyrir það, að hann
er skeytingarlaus um þá hluti, sem honum er trúað fyrir. Menn
fá ósjálfrátt ímugust á þeim, sem spilla að óþörfu eignum bæj-
arfélagsins og þjóðfélagsins. En þetta er sams konar afbrot og
þegar menn spilla málinu að óþörfu. Slíkir menn eru vargar í
véum. En jafnframt er bezt að gera sér grein fyrir því, að af-
brotið er því meira sem eignin er dýrmætari, og dýrmætasta
eign hverrar þjóðar er tunga hennar, því að hún er undirstaða
menningar hennar, eins og áður var minnzt á.
Það mætti segja, að óvönduð meðferð málsins sé ræktarleysi.
Og ræktarleysi hefir aldrei þótt fallegt. Hún er ræktarleysi við
þjóðina, sem hefir alið okkur, sem hefir háð grimmilega styrjöld
við eld og ísa norður við yztu höf, en varðveitt tungu sína og
menningu og fengið okkur í hendur til gæzlu. Islenzk tunga og
íslenzk menning eru þau atriði, sem veita okkur siðferðilegan
rétt til þess að vera sjálfstæð þjóð. Og þetta tvennt er svo ná-
tengt hvað öðru, að það verður ekki í sundur greint. Það er því
skortur á félagsþroska að misþyrma tungunni. Sá er ekki góður
þjóðfélagsþegn, er það gerir.
En það er ekki aðeins vegna þess, að menn telja félags-
þroska góðan í sjálfu sér, að þeim ber að vanda málið. Menn
geta alveg eins vel gert þetta sjálfra sín vegna, af síngjörnum