Stígandi - 01.10.1943, Blaðsíða 64

126
LEYNDARDÓMAR TILVERUNNAR
STÍGANDT
stjórnast, og tekur jafnt yfir sólkerf-
ið og ögnina, og allt líf hefir skapazt
samkvæmt lögum þess. Það mætti
fela einkunnir hinna þriggja stærða
í eftirfarandi:
Viljinn til lífsins tilheyrir fyrstu
stærð.
Aðdráttarafl og samloðun annarri
stærð.
Efnisbundið líf, snúningur og
ölduhreyfing, birtast í hinni þriðju
stærð.
Þessi stærðaþrenning nálgast
merkilega hina fornu hugmynd um
heilaga þrenning. Viljinn til lífsins
er faðirinn. Aðdráttaraflið kærleik-
urinn eða sonurinn; og líf hinnar
þriðju stærðar er móðirin eða hinn
heilagi andi, sem kristallazt hefir í
lífi efnisins, en því má heldur eng-
inn gleyma, að allt efni er andlegrar
ættar, það hefir aðeins hægari
hreyfingu. Eða eins og vísindamenn
myndu orða það: Allt er orka við
síðustu upplausn. Hefir nú verið
reynt að sýna fram á, að hin ein-
faldasta af stærðunum er hlekkur í
hinni miklu þróun lífs og orku.
Verður nú í framhaldi þessara þátta
rætt um þriðju stærðina, sem ein-
ingu, er innibindur fyistu og aðra
stærð og nær í þeirri mynd yfir
efnisheiminn og líf hans.
Um þúsundir ára hefir hugur
mannsins verið einkar starfandi og
frjósamur á sviði hinnar þriðju
stærðar.
Allar listir og lífsstefnur eru
ávöxtur mannsandans, þar sem
hann hefir reynt að setja fram hugs-
anir sínar í heimi stærðanna og efn-
isins. Aðrir þróunarmöguleikar hafa
verið einka-eign skáldanna, dreym-
endanna og heimspekinganna, sem
sumir hverjir hafa virzt sjá fram í
tímann og hafa spáð um ókomnar
uppgötvanir og vísindi og fengið að
launum spott og fyrirlitningu sinn-
ar samtiðar. Hjá einstökum mönn-
um hefir farið saman nýjung í bygg-
ingarlist, málaralist og hugvísind-
um, og hafa verk þeirra manna jafn-
an borið af öðrum.
Erum við, sem nú lifum, fær um
að þýða þær rúnir, sem mál hinnar
þriðju stærðar er ritað með; og
kunnum við að notfæra okkur þá
þekkingu, er það hefir að flytja?
Boðskapur og kenning þriðju
stærðarinnar snýst mjög um efnið
og yfirráð okkar á því sviði. En lög-
málið, sem þar ræður, er lögmál að-
greiningarinnar, því að efnislífið
lýsir sér í óteljandi deildum, er
skiptast í grúa sundurlausra og ein-
angraðra einstaklinga, en einangrun-
in er sprottin af því, að af lægri
stærðum lifs og forms þarfnast hver
lifvera sins eigin rúms, og samræmi
á sér ekki stað.
Maðurinn virðist hafa gagnsýrzt
af greiningarlögmálinu. Það sýnist
vera orðið honum í blóð borið. Und-
ir áhrifum þess hefir hann framleitt
hinn mesta fjölda alls konar teg-
unda. Þrá hans hefir verið að eiga
margt, ekki fátt. Mál hans hefir vax-
ið ótrúlega ört að orðafjölda. Bygg-
ingarlist hans, er upprunalega var
einföld, hefir fengið óendanlegan
breytileik og er hlaðin ómerkileg-
um smámunum, og þarfir mannsins
hafa vaxið örar enn svo, að hann
hafi þar komið tölu á.
Vísindin, sem í fyrstu tilheyrðu
einni stétt manna — prestunum og
leiðtogum þjóðanna — hafa greinzt
í margvíslegar deildir, en hver
þeirra hefir haft tilhneigingu til ein-
angrunar og sérþótta, þar til að svo
er komið, að við finnum ýmsa
samstæða hluti og heiti, sem ganga
grímuklædd undir ólíkum og ósam-
stæðum nöfnum. Fjölsköpunin fékk
að lokum yfirráð yfir þeirri einingu
og einfaldleik, er menn þekktu í