Stígandi - 01.10.1943, Blaðsíða 50

112
BRÉF
STÍGANDI
mér því beina leið til yðar og bið yður að koma leiðréttingu minni
á framfæri, þar er henni verður veitt dálítil eftirtekt, og líkur eru
til, að hún verði ofurlítið í minnum höfð. Megið þér í því skyni
nota bréfmiða þennan á hvern hátt, er yður hentar og vel líkar.
í því erindi, sem ég hefi í huga, frædduð þér áheyrendur út-
varpsins á því, að Björn Jónsson, ritstjóri og ráðherra, væri höf-
undur liinnar ágætu þýðingar á orðinu ,,Telegraf“, sem ruddi
sér tií rúms í tungu vorri, óðara og vér þurftum að halda á orði,
sem táknaði þetta dásamlega menningar-undur, og hefir nú öðlazt
þar bólfestu. Hefði þessi mikli unnandi íslenzkrar tungu. Björn
Jónsson, leitað fanga í fornmálinu, fundið þar orðið sima og lagt
til, að „telegraf" væri á íslenzku kallaður simi. Báruð þér vin
minn, dr. Guðmund Finnbogason, fyrir þessum fróðleik. En þó
að dr. Guðmundur Finnbogason sé maður skilríkur og minnugur,
væri Birni Jónssyni handgenginn, að minnsta kosti um all-langt
skeið, og mætti því margt vita rétt um orðsmíðir lians, er þetta
mishermi. Þó að undarlegt sé, \ill svo til, að mér er kunnugra
um faðerni þessarar prýðilegu þýðingar. Hinn gamli íslenzku-
kennari okkar Guðmundar Finnbogasonar og gamall samkennari
rninn, Pálmi Pálsson, yfirkennari latínuskólans gamla, er höf-
undur hennar og faðir.
Honum hugkvæmdist þessi þýðing á orðinu „Telegraf" og réð
því, að hún var tekin upp í „Ný-danska orðabók" séra Jónasar
Jónassonar, er birtist á prenti árið 1896. Heimildarmaður minn
að þessari frásögn af faðerni krógans er — Pálmi Pálsson sjálfur.
Engum, sem kunnugur var yfirkennaranum, dettur í hug, að
hann hafi skreytt sig hróðri og lnósi, sem aðrir áttu. Pálmi Páls-
son var, sem títt er um Eyfirðinga, maður hóglátur og yfirlætis-
laus, skrumlaus og rauplaus, og eigi síður fyrir það, þótt hann
væri kominn á raupsaldurinn, þá er við vorum samkennarar og
samverkamenn. Hæfir þaðogíslenzkummóðurmáls-kennurum,að
láta lítið yfir sigrum sínum og afrekum, ekki sízt á vorri raunsæju
tíð, sem flest metur að verðleikum, er auðug að ábyrgum spá-
mönnum, hlutlægri hugsun og trúkreddulausri víðsýni, sér, sem
völvan forðum, „vítt ok of vítt of veröld hverja". Annars á eg
því happi að fagna, að eg er eigi einn til frásagna né vitnis um, að
Pálmi Pálsson eignaði sér faðerni orðsins síma. Samkennari minn,
dr. Kristinn Guðmundsson, er var nemandi hans síðustu ævidaga
hans, heyrði það eitt sinn greinilega á honum, að hann væri höf-
undur þessarar smellnu þýðingar.