Stígandi - 01.10.1943, Blaðsíða 18

80
GRÓIÐ LAND
STÍGANDI
er það auganu, þegar farið hefir verið langa leið um auða sanda,
að finna, þótt ekki sé nema fáeinar melþúfur, þar sem þessi harð-
gerða planta býður hinum grimmustu eyðingaröflum birginn.
Svo sem kunnugt er, hafa mennirnir tekið melinn í sína þjónustu
til að hefta sandfok og bjarga með því heilum byggðum frá eyð-
ingu.
Á eyrum meðfram ám er oft allmikill gróður. Þar vex meðal
annars eyrarósin, ein glæstasta skrúðjurt landsins. Varpa blóm
hennar oft rósrauðum blæ á gráar eyrarnar á stórum svæðum.
Langmestur hluti öræfagróðursins er hinn svonefndi melagróð-
ur. Honum er alls staðar sameiginlegt, að gróðurtopparnir eru
strjálir og yfirborðið þakið steinum, stórum eða smáum. Melarn-
ir eru oftast fremur snjóléttir og jarðvegur þeirra heldur illa
vætu. Plöntur Jrær, sem á melunum vaxa, eru því þolnar bæði
gegn þurrki og kulda. Langflestar tegundirnar eru norrænar. Oft
ber allmikið á mosum og skófum. Sviplíkir eru melarnir á lág-
lendi og hálendi. Þó vaxa fleiri tegundir á láglendismelnum en til
fjalla. Allmargar tegundir vaxa á melum. Má þar fyrst nefna
lambagras og blóðberg. Af blóðberginu leggur sterka angan og
þótti það fyrrum hin bezta drykkjurt. Þá eru holurt og frœliyrna
algengar tegundir á melum. En framar öllu má telja steinbrjót-
ana. Flestir þeirra eru með hvítum blómum, en þó er vetrar-
blómið nteð rauðu blómi. Er það allra plantna fyrst til þess að
breiða út blóm sín á vorin, jafnskjótt og snjóa leysir. Helztu gras-
tegundir melanna eru blásveifgras, sauðvingull og lógresi. Vestan-
lands er melasólin helzta einkennistegund melanna. Eru hin gulu
blóm hennar ltöfuðprýði þeirra. Ef láglendismelurinn fær notið
friðunar um liríð, breytist hann oft í mólendi eða valllendi. Hins
vegar er þess naumlega að vænta, að háfjallamelarnir breyti um
gróðursvip, nema gagngerð breyting yrði á loftslagi.
Ég hefi þá reynt að stikla á stærstu steinunum í lýsingu á ís-
lenzkum gróðurlendum. Eins og lög gera ráð fyrir, verða svo
fjölþættu efni engin fullnaðarskil gerð í stuttri tímaritsgrein, en
þess vænti ég, að yfirlit þetta geti gelið lesandanum nokkra hug-
mynd um fjölbreytni hins gróna lands, og það, að það sé ómaksins
vert að verja nokkurri stund til að kynna sér leyndardóma þess.
Akureyri, 25. nóv. 1943.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.