Stígandi - 01.10.1943, Blaðsíða 75

STÍGANDI
UM BÆKUR
137
Og þar birlast þeir oss, Hitler og Hind-
enburg með ittllum nöfnum. Fleiri per-
sónur sögunnar munu eiga stoð í veru-
leikanum, en eigi vera hugsmíð höfund-
arins nema að sumu leyti. Svo niun
vera með söguhetjuna, Oscar Lauten-
sack. Vér minnumst þess, að hafa heyrt
getið spámanns nokkurs, sem Hitler
hafði að ráðgjafa um skeið, en hvarf
svo með dularfullum hætti.
Oscar Lautensack er fátækur maður
lítillar ættar, en gæddur dulrænum
hæfileikum. Hann þyrstir í frægð og
metorð og hefst stig af stigi. I fyrsta
hluta bókarinnar er liann í Miinchen.
Aleiga lians er upphleypt mynd úr
bronsi af honum sjálfum. Myndina
hafði gert frægur myndhöggvari, kona,
sem elskaði Oscar eins og son sinn, og
var hann mjög stoltur af myndinni, því
að hún bar í senn svip stórmennsku
og göfugmennsku. Og hann sver þess
dýran eið að sigra Miinchen og gera
Berlín scr undirgefna og ríkið allt.
í öðrum hluta bókarinnar er Oscar
í Berlín og fremur þar listir sínar og
leikur hin dulmögnuðustu töfrabrögð.
Hann græðir fé og verður frægur. Hin-
ar tignustu konur keppast um hylli
ltans. Og sjálfur Adolf Hitler sækist
eflir vináttu hans og spyr hann ráða.
í þriðja og síðasta hluta bókarinnar
er draumur Oscars orðinn að veruleika.
Hann liefir lagt Berlín að fótum sér.
Og hann reisir töfrahöllina Shopien-
burg og flytur þangað. Nú virðist ekk-
ert á skorta, en þó er hann ekki á-
nægður. Og þegar hann tekur frani
bronsmyndina góðu og virðir fyrir sér,
verður hann þess vísari, að aldrei hefir
hann verið fjær því en einmitt nú að
líkjast hinu göfugmannlega svipmóti
myndarinnar. Og sá æðisgengni skolla-
leikur Hitlerismans, sem Oscar hafði
hrifizt af og leikið eitt áhrifamesta
lilutverkið í, verður honum sjálfum
hættulegur að lokttm.
Þótt höfundur þessarar bókar lifi nú
landflótta í annarri heimsálfu, útskúf-
aður úr sínu föðurlandi, þá hefir hon-
um tekizt meistaralega að halda sér í
hæfilegri fjarlægð frá hinum hrylli-
legu atburðum, sem oft er helzt til ná-
kvæmlega lýst í slíkum skáldsögum. Hér
skynjar þó lesandinn allt engu að síður.
En þetta eykur mjög fagurfræðilegt
gildi bókarinnar. Og eigi síður hitt.
hve frásögnin yfirleitt er hlutlaus.
Vera má, að sumum finnist fyrstu 10
—15 síður bókarinnar heldur þunglama-
legar að efninu til. En síðar verður
slíks ekki vart. Og fer stígandinn í sög-
unni æ vaxandi og nær hámarki í síð-
asta kaflanum, sem er meistaraverk.
Skáldsaga þessi lýsir á nýstárlegan
hátt óslökkvandi þorsta manns eftir
auði og metorðum, sem með takmarka-
lausri eigingirni og hroka og fullkomnu
tillitsleysi nær settu marki í lífinu, en
uppgötvar þá hinn sorglega sannleik,
að hamingjan er honum fjarlægari en
nokkru sinni áður. Og inn í þennan
þráð er haglega fléttað táknrænni lýs-
ingu af því, hvernig loddarinn ruglar
dómgreind fjöldans gjörsamlega, ein-
ungis með því, að slá kænlega á veik-
ustu strengi hans. — En í hræðilegri
þögn dregst saman, ha’gt og hægt, hið
ósýnilega, margslungna net þýzkra
stjórnmálamanna, sem með kaldri yfir-
borðsrósemi láta dómana falla, en lifa
þó í sífelldum ótta um sín eigin af-
drif. Og sjálfur Adolf Hitler er ekki ó-
hultur né sjálfráður gerða sinna.
Þýðingin er prýðilega af hendi leyst,
og er mikill fengur í þessari bók.
Heiðrekur Guðmundsson.
Richard Halliburton:
Sjö mílna skórnir.
Þetta er alllöng ferðasaga í myndar-
legri, myndskreyttri útgáfu. Jóhann
Frímann hefur þýtt, en útgáfan Hlið-
skjálf gefur bókina út.
Höfundur bókarinnar er Ameríku-