Fréttablaðið - 09.08.2014, Blaðsíða 10

9. ágúst 2014 LAUGARDAGUR| FRÉTTIR | 10
Ef það er einhver ein spurning
sem brennur á mönnum eftir að
rússnesk stjórnvöld tilkynntu um
víðtækt viðskiptabann á Vestur-
lönd þá er hún af hverju Ísland er
ekki á þeim lista. Ekkert einhlítt
svar er þó gefið við spurningunni
en kenningarnar eru nokkrar.
Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu
á fimmtudag um innflutnings-
bann gagnvart Vesturlöndum,
sem tók gildi tafarlaust. Bann-
ið er augljóslega svar þeirra við
sífellt hertum viðskiptaþving-
unum vestrænna ríkja í kjölfar
afskipta Rússa í Úkraínu. Bann-
ið er víðtækt, nær til Evrópusam-
bandsríkjanna, Bandaríkjanna,
Kanada, Ástralíu og Noregs.
Noregur ekki Ísland
Vera Noregs á listanum en ekki
Íslands vekur sérstaka athygli,
og ekki að ósekju. Noregur hefur
sömu stöðu gagnvart Rússlandi,
hefur aðgang að innri markaði
Evrópusambandsins í gegnum
samninginn um Evrópska efna-
hagssvæðið. Vert er að velta því
upp að Liechtenstein, þriðja ríkið
sem nýtur þessara réttinda í
gegnum samninginn, er þar ekki
heldur að finna. Bæði Ísland og
Noregur hafa fordæmt framgang
Rússa í Úkraínu og styðja fyrr-
nefndar viðskiptaþvinganir héðan
að vestan.
Gunnar Bragi Sveinsson
utanríkis ráðherra hefur farið
til Úkraínu í tvígang til að sýna
stuðning íslenskra stjórnvalda
við málstað þeirra og talað tæpi-
tungulaust opinberlega. Fréttin
af innflutningsbanninu var ekki
gömul þegar Gunnar Bragi lýsti
því yfir í fjölmiðlum að þessi
aðgerð Rússa breytti engu varð-
andi afstöðu Íslands til deilumál-
anna sem stigmagnast dag frá
degi.
Indra Øverland, framkvæmda-
stjóri hjá Norsku alþjóðamála-
stofnuninni (NUPI), sagði í við-
tali í hádegisfréttum Bylgjunnar
í gær að það væri erfitt að útskýra
hvers vegna Ísland er ekki á lista
Rússa, en varpaði því fram að
Rússar hefðu kannski hreinlega
gleymt Íslandi eða fyndist það
ekki skipta máli vegna smæðar-
innar. Önnur skýring hans var að
Rússar vildu jafnvel halda opinni
leið fyrir innflutning á vestræn-
um vörum sem þeir hefðu annars
flutt frá þeim löndum sem skipa
listann.
Forsetinn
Í samtölum Fréttablaðsins við
þá sem gerst þekkja til alþjóða-
stjórnmála hefur það verið nefnt
að samband íslenskra ráðamanna
við Rússa gæti skipt máli í sam-
hengi við gjörning Rússa. Nafn
Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta
Íslands, er þá fyrst og oftast nefnt
í því samhengi. Gott samband
Ólafs Ragnars við Vladimír Pútín
Rússlandsforseta er vel kynnt.
Síðast var Ólafur Ragnar meðal
gesta í sérstakri móttöku Pút-
íns í tilefni af setningu Vetrar-
ólympíuleikanna í Sotsí í febrú-
ar. Fimm mánuðum áður ræddu
þeir á sérstökum fundi um norð-
urslóðamál, vax andi sam starf
Íslend inga og Rússa á sviðum
viðskipta, ferðaþjón ustu og orku-
mála sem og menn ing arat b urði á
Íslandi og í Rússlandi í tengsl um
við það að sjö tíu ár eru liðin frá
því að lönd in tóku upp form legt
stjórn mála sam band.
Ólafur reiðist
Þá er þess skemmst að minnast
að Ólafur Ragnar setti harkalega
ofan í við Ing-
vild Næss Stub,
staðgengil utan-
ríkisráðherra
Noregs, á fundi
um norðurslóða-
mál í Nordland-
háskólanum í
Noregi í mars
síðastliðnum.
Stub gerði þar málefni Úkraínu
og Rússlands að umtalsefni, sem
Ólafi Ragnari mislíkaði. Taldi
hann fundinn óviðeigandi vett-
vang til að ræða milliríkjadeiluna
og umræðuna jafnvel geta verið
skaðlega fyrir samband Íslands
og Noregs við Rússa í norður-
slóðamálum. Stub blés á gagnrýni
Ólafs Ragnars og sagði málið það
alvarlegt að vettvangur umræð-
unnar skipti engu máli. Um brot
á alþjóðalögum væri að ræða og
afstöðu Noregs, bandamanna
þeirra, Evrópusambandsins og
NATO yrði að halda á lofti.
Aðspurður hvort samband
íslenskra og rússneskra ráða-
manna, ekki síst forsetanna Ólafs
Ragnars og Pútíns, gæti hafa
ráðið einhverju í þessu samhengi
segir Jón Ólafsson, prófessor á
Bifröst, að alls ekki sé hægt að
útiloka þann möguleika. Jón seg-
ist að sama skapi vantrúaður á
það að rússneskir embættismenn
hafi „gleymt“ Íslandi og við séum
ekki á listanum þess vegna.
Samband forsetanna
skyldi ekki vanmeta
Því er hent fram að Rússar hafi gleymt Íslandi þegar bannlisti á Vesturlönd var
dreginn upp. Bent er á að gott samband Ólafs Ragnars Grímssonar og Vladimírs
Pútín gæti hafa skipt máli. Eins að Rússar „hafi not“ fyrir Ísland síðar.
FORSETAFUNDUR Það hefur vakið athygli að sérstaklega vel virðist fara á með þeim Ólafi Ragnari og Pútín Rússlandsforseta.
Það er nefnt sem hugsanleg skýring á því að Ísland er ekki á bannlista Rússa.
Engin trygging er fyrir því að Ísland lendi ekki á lista Rússa yfir þau lönd
sem innflutningsbannið nær til. Hagsmunir Íslands eru fyrst og síðast
vegna útflutnings sjávarafurða– ekki síst þeirra sem tengjast uppsjávar-
veiðum og -vinnslu.
Ef litið er til síðasta árs var Rússland mikilvægasti markaður Íslendinga
fyrir makrílafurðir; og reyndar aðrar uppsjávartegundir. Rússar keyptu
afurðir uppsjávartegunda fyrir 15,3 milljarða árið 2013, og voru með 29%
hlutdeild alls.
Þá fóru 27% af sjófrystum hausskornum karfa frá Íslandi árið
2013 til Rússlands og var verðmætið tæpir 2,8 milljarðar.
Rússland er stærsti innflytjandi sjófrysts haus-
skorins karfa frá Íslandi.
Rússar kaupa einnig gulllax, grálúðuafurðir og
fersk og fryst hrogn og lifur.
Miðað við útflutningsverðmæti var Rússland
fimmti mikilvægasti markaður Íslands
með sjávarafurðir mælt í útflutn-
ingsverðmætum árið 2012, og
enn mikilvægari með hverju árinu
vegna makrílkaupa.
EINN MIKILVÆGASTI MARKAÐUR ÍSLANDS
JÓN ÓLAFSSON
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
Save the Children á Íslandi