Læknablaðið - 15.03.2002, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / FÓLASÍNNOTKUN Á MEÐGÖNGU
Fólasínnotkun barnshafandi kvenna
fyrir þungun og á meðgöngu
Sigfríður Inga
Karlsdóttir1
Rannveig Pálsdóttir'
Reynir
Arngrímsson23
'Heilsugæslustöðin á Akur-
eyri. Hafnarstræti 99,600
Akureyri. 2Heilsugæslustöðin
Hvammur Kópavogi, 202
Kópavogi og 3Læknadeild Há-
skóla íslands, Vatnsmýrarvegi,
101 Reykjavík
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Rannveig Pálsdóttir, Heilsu-
gæslustöðinni á Akureyri,
600 Akureyri,
rannveig@hak.ak.is
Lykilorð: fólasíninntaka,
forvarnargildi,
miðtaugakerfisgallar.
Ágrip
Tilgangur: Fólasínnotkun kvenna fyrir þungun og á
meðgöngu var könnuð. Jafnframt var athuguð tíðni
fyrirfram ákveðinna þungana og þekking kvenna
varðandi forvarnargildi fólasíns.
Efniviður og aðferðir: Notast var við megindlega
aðferðafræði og spurningalistar notaðir. Gögnum var
safnað um lýðfræðilegar upplýsingar, hvort þungun
væri fyrirfram ákveðin eða ekki, fólasínnotkun fyrir
þungun og á meðgöngu og vitneskja kvenna varðandi
forvarnargildi fólasíns könnuð. SPSS tölfræðiforrit
var notað til að greina gögnin. Rannsóknin náði til
allra kvenna sem komu á eins mánaðar tímabili í
mæðravernd á Heilsugæslustöðina á Akureyri, alls
128 konur.
Niðurstöður: Alls svöruðu 113 konur spurninga-
listanum (88,3%). 9,7% kvennanna tóku fólasín
reglulega fyrir þungun. Konur sem tóku fólasín dag-
lega fyrstu 12 vikur eftir þungun voru 40,7%. Pungun
var fyrirfram ákveðin hjá 62,9% kvenna. Engar kon-
ur í yngsta aldurshópnum, 15-19 ára, ákváðu þungun
fyrirfram.
Ráðleggingar varðandi töku fólasíns fyrir þungun
voru ekki veittar í 68,1% tilfella. Ályktun: Fræðsla
varðandi gagnsemi fólasíns þarf að beinast jafnt að
heilbrigðisstarfsfólki sem og almenningi. Fræðslan
þarf að beinast að öllum konum á barneignaaldri,
ekki eingöngu þeim sem fyrirfram ráðgera þungun.
Vitneskja almennings og heilbrigðisstarfsfólks um
forvarnargildi fólasíns er mikilvæg ef minnka á líkur
á því að börn fæðist með miðtaugakerfisgalla.
Inngangur
Á síðasta áratug var sýnt fram á að inntaka á fólasíni
fyrir þungun og á fyrstu fjórum vikum meðgöngu
gæti dregið úr líkum á endurtekningu á fósturskaða í
miðtaugakerfi, svo sem heilaleysi, klofnum hrygg og
vatnshöfði (1).
Enn lengra er síðan vísbendingar varðandi for-
varnargildi fólasíns komu fram og lagt var til að
fólasín gæti verið ódýr, örugg og áhrifarík aðferð til
að koma í veg fyrir endurtekna miðtaugakerfisgalla
(2). Til að minnka líkur á miðtaugakerfisgalla er
áætluð dagsþörf 0,4 mg (3,4).
Þegar þessar niðurstöður um gagnsemi fólasíns
lágu fyrir mæltust heilbrigðisyfirvöld víðs vegar í
heiminum til að allar konur sem ráðgerðu þungun og
eða væru á barneignaaldri tækju fólasín fjórum vik-
um fyrir þungun og á fyrstu vikum meðgöngu (5-9).
ENGLISH SUMMARY
Karlsdóttir, Sl, Pálsdóttir R, Arngrímsson R
Folic acid consumption by pregnant women prior
to and during pregnancy
Læknablaöið 2002; 88: 215-9
Objective: To study consumption of folic acid
supplements by women before conception and during
pregnancy. Concurrently, the incidence of planned
pregnancy and the women’s knowledge of the preventive
value of folic acid was investigated.
Material and methods: A questionnaire was presented to
all 128 pregnant women attending a maternal clinic in rural
area during one month’s period. The aim was to reveal the
women’s knowledge of folic acid and its use prior to con-
ception and during pregnancy. Demographic information
were collected and questions designed to reveal whether
the pregnancy was planned or not, was included. The
distribution within the sample was calculated.
Results: The questionnaire was completed by 113 women
(88.3%). Nine per cent had taken folic acid regularly before
pregnancy. Women who had taken folic acid on a regular
basis during the first 12 weeks of pregnancy were 40.7%.
The current pregnancy had been planned in 62.9% cases.
None of the women in the youngest age group of 15-19
years had planned their pregnancy. Advice regarding folic
acid intake before pregnancy was not given in 68.1% of
cases.
Conclusions: Health education regarding the beneficial
effect of folic acid must be directed equally towards the
providers of health care and the general public. This
education must be aimed at all women capable of
becoming pregnant, not only at those planning pregnancy.
The knowledge of health care providers and the general
public about the preventive value of folic acid is important
in order to reduce the risk of pregnancies affected by
neural tube defects.
Key words: folic acid consumption, prevention, neural
tube defect.
Correspondance: Rannveig Pálsdóttir, rannveig@hak.ak.is
Tíðni miðtaugakerfisgalla er mismikil eftir lönd-
um. Algengast er að heildartíðni sé 0,5-3,0 á 1000
fæðingar (9). Á íslandi er fjöldi greindra tilvika á
fósturskeiði breytileg milli ára. Alls voru greindir sex
miðtaugakerfisgallar á Fósturgreiningardeild LSH
árið 2000, en aðeins einn galli árið 1999 og sjö mið-
taugakerfisgallar árið 1998 (10). Heildartíðni mið-
Læknabladið 2002/88 215