Læknablaðið - 15.03.2002, Blaðsíða 63

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BRÉF TIL LÆKNIS
Páll Ólafsson
Til Gísla Hjálmarssonar læknis
Þröstur
Haraldsson
PÁLL Ólafsson er landspekktur fyrir uóð sín
og tækifærisvísur. Hann var ákaflega hagmæltur og
liggja eftir hann löng bréf til vina sinna, öll í bundnu
máli. Meðal þessara bréfa er það sem hér birtist og
er stílað á Gísla Hjálmarsson lækni í Höfða á Völl-
um. Þar rekur Páll vandræði sín og heimilisfólksins
út af veikindum aldraðs vinnumanns á bænum.
Gísli var fjórðungslæknir í Austfirðingafjórðungi
frá 1845 til 1860 þegar hann fékk lausn frá starfi. Svo
vill til að hann fékk þá lausn 22. mars eða 11 dögum
áður en Páll dagsetur ljóðabréf sitt. Gísli lést sjö ár-
um síðar úr lifrarveiki, sextugur að aldri. Ljóðabréf-
ið til Gísla birtist á bls. 257 í fyrra bindi Kvœða eftir
Pál Ólafsson sem Skuggsjá gaf út árið 1984 en Sigur-
borg Hilmarsdóttir annaðist þá útgáfu.
Ekki eru varðveittar neinar heimildir um það
hver svör Gísla voru við bréfinu né hversu langlífur
vinnumaðurinn varð. Hins vegar geta læknar nútím-
ans spreytt sig á að sjúkdómsgreina karl eftir lýsingu
Páls. Væri gaman að heyra af niðurstöðum slíkrar
sjúkdómsgreiningar og spillti ekki fyrir að hún væri í
bundnu máli. En gefum Páli orðið:
Fyrir allt gott við mig og mína
megnar víst ekki þessi lína
þér verðskuldaða þökk að tjá
því ár og dag og allar stundir
okkar þá bera saman fundir
tryggð þín er við mig söm að sjá.
Nú leist mér ekki neitt á þetta,
nú lét ég hundrað dropum skvetta
af kamfóru ofan í karlinn minn.
Úr því fór honum ögn að hitna,
ekki líkt því hann vildi svitna.
Mér fannst hann skárri um morguninn.
Síðasta bréfið síst ég þakka,
seint held ég þurfi til að hlakka
latínu-glósur frá þér fá.
Fyrir það skaltu eitt í ausu
orð hjá mér fá og hitt í klausu
þegar mér auðnast þig að sjá.
Útlagt ég heyra vobis vildi,
ver þó ég omnipotens skildi,
dens og cum ég kannast við.
Ég held að þú sért rænu rændur
að reka slíkt í óðalsbændur.
Framvegis slíkt ég frá mér bið.
Sjúkdómslýsingin:
Nú er Guðmundur gamli veikur.
Góði minn, ég er undur smeykur
hann lalli ekki oftar við lömbin mín.
Kvellingasamur sína daga
sá hefir verið ei til baga.
Líst mér því ráð að leita þín.
Hann tók með köldu hérna um daginn,
hlaupið var strax um allan bæinn,
brekán og sængur fengust fljótt.
Þakinn var karlinn þá í skyndi
þó skalf hann eins og strá í vindi;
þessi fjandi gekk fram á nótt.
Hann var að spjalla um hitt og þetta,
hélt sér mundi nú fara að létta,
drjúgur í orði dál’tið var,
skreið því á flakk og fór um bæinn
en fram þegar tók að líða á daginn
hann fékk tak undir herðarnar.
Hann lagðist nú með háahljóðum,
hér var ei völ á ráðum góðum,
sent var á bæi bfld að fá;
það var nú ekki um það að ræða,
það heppnaðist og fór að blæða
en blóðið var eins og blek að sjá.
Niðurgang fékk hann nú með þessu
næsta lítinn en fjandans pressu,
hann eftir dægur hætti þó.
Þar um mun lítil þörf ég ræði,
það var sagt „eins og brúðarklæði,"
grænum lit á og gulum sló.
Krótonolíu karl lét taka,
kvenfólkið mátti hrygginn maka
frá því um nón og fram á kveld.
En þar mun aldrei brydda á bólu
þótt borið sé á úr fullri skjólu.
Það bítur ekki á hans bjarndýrsfeld.
Læknablaðið 2002/88 239