Læknablaðið - 15.09.2002, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR / STARFSENDURHÆFING
Viðhorf skjólstæðinga til starfsendur-
hæfingar á vegum Tryggingastofnunar
ríkisins
Sigurður
Thorlacius1,2
Gunnar Kr.
Guðmundsson3
Friðrik H.
Jónsson1
'Tryggingastofnun ríkisins,
dæknadeild Háskóla íslands,
3Reykjalundur,
4Félagsvísindastofnun
Háskóla íslands.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Sigurður Tliorlacius,
Tryggingastofnun ríkisins,
Laugavegi 114,150 Reykjavík.
Sími5604400,
bréfasími 5604461,
sigurdur.thorlacius@tr.is
Lvkilorð: starfsendurhœfmg,
endurhœfmgarmat, matsteymi.
Ágrip
Tilgangnr: Að kanna viðhorf matsþega til endurhæf-
ingarmats og starfsendurhæfingarúrræða á vegum
Tryggingastofnunar nkisins (TR) og áhrif þessa ferlis
á sjálfstraust og sjálfsbjargarviðleitni þeirra.
Efniviður og aðferðir: Félagsvísindastofnun Háskóla
íslands kannaði viðhorf matsþega fyrir TR í október
2001. Reynt var að finna þá 109 einstaklinga sem
metnir höfðu verið af matsteymi á árinu 2000 og tek-
ið viðtal við þá í síma. Við úrvinnslu var notuð lýs-
andi tölfræði.
Niðurstöður: Svör fengust frá 83 (76,1%) af mats-
þegum. Fjörutíu (48,2%) hafði að tillögu matsteymis
verið vísað í atvinnulega endurhæfingu á Reykja-
lundi, 19 (22,9%) á tölvunámskeið í Hringsjá og 15
(18,1%) í fullt starfsnám í Hringsjá. Um fjórir af
hverjum fimm reyndust ánægðir með þá starfsendur-
hæfingu sem TR hafði boðið þeim uppá á Reykja-
lundi eða í Hringsjá. Rúmlega helmingur þeirra sem
metnir voru af matsteyminu töldu það hafa verið
gagnlegt fyrir sig að hitta teymið og 59% matsþega
töldu teymið hafa vísað á úrræði sem þeir vissu ekki
um fyrir. Um helmingur þátttakenda sagði sjálfs-
traust sitt og sjálfsbjargarviðleitni hafa aukist frá því
mat teymis fór fram.
Ályktun: Um 80% þeirra sem vísað var í starfsendur-
hæfingu á vegum TR voru ánægðir með hana og um
helmingur hafði öðlast aukið sjálfstraust og aukna
sjálfsbjargarviðleitni við endurhæfinguna.
Inngangur
Kostnaður vegna örorku er mikill (1). Starfsendur-
hæfing er áhrifarík leið til að fyrirbyggja ótímabæra
örorku (2-5). Því kom Tryggingastofnun ríkisins
(TR) á fót teymi til að meta endurhæfingarmögu-
leika óvinnufærs fólks og gerði þjónustusamninga við
Hringsjá (Starfsþjálfun fatlaðra) og Reykjalund um
starfsendurhæfingarúrræði (6). Þetta endurhæfingar-
starf hófst haustið 1999 og hefur reynst auka starfs-
hæfni og draga úr örorku (7).
Endurhæfingarlæknir veitir matsteyminu forystu.
í því eru, auk læknisins, félagsráðgjafi, sálfræðingur
og sjúkraþjálfari. Læknirinn ákvarðar hversu marga í
teyminu hver og einn sem þangað er vísað þarf að
hitta. Teymið metur hvort endurhæfing sé líkleg til að
auka starfshæfni matsþega og ef svo er, hvernig henni
verði best háttað. Teyminu er einnig ætlað að leið-
beina matsþegum um „frumskóg“ velferðarkerfisins.
ENGLISH SUMMARY
Thorlacius S, Guömundsson GK, Jónsson FH
Opinions of clients on vocational rehabilitation
organized by the State Social Security Institute of
lceland
Læknablaðiö 2002; 88: 641-4
Objectives: Evaluation of opinions of those evaluated by a
multidisciplinary team on the evaluation, vocational
rehabilitation they participated in and on the effect of the
process on their self-confidence and self-reliance.
Material and method: The Institute of Social Sciences
carried out a telephone survey in October 2001, where it
was attempted to contact the 109 individuals evaluated for
rehabilitation potential by a multidisciplinary team in the
year 2000. The data was analysed using descriptive
statistics.
Results: 83 (76.1 %) replied. After the evaluation 40
individuals were referred to vocational rehabilitation for
approximately 2 months in a rehabilitation clinic; 19 were
referred to a 6 week personal computer training at a
vocational rehabilitation centre and 15 to a longer (usually
18 months) rehabilitation program in the same centre.
Approximately 80% were content with the vocational
rehabilitation offered. 54% of those evaluated by the
multidisciplinary team said that it had been useful for them
to meet the members of the team and 59% said that the
team had informed them on resources they had not been
aware of. Approximately half of the participants said that
their self-confidence and self-reliance had increased.
Conclusion: Approximately 80% of the participants were
content with the vocational rehabilitation offered and
approximately 50% had gained more self-confidence and
self-reliance.
Key words: vocational rehabiiitation, evaluation of
rehabilitation potential, multidisciplinary team.
Correspondance: Sigurður Thorlacius,
sigurdur.thorlacius@tr.is
Tillaga um tilvísun til teymisins getur komið frá
tryggingalækni eða lækni utan TR. Tillögur um
tilvísun til teymisins hafa verið afgreiddar á vikuleg-
um samráðsfundi lækna TR.
í atvinnulega endurhæfingu á Reykjalund koma
einstaklingar sem hafa það að markmiði að snúa
aftur til vinnu á almennum vinnumarkaði. Mikilvægt
er að áður sé búið að takast á við þætti sem geta tor-
veldað þessa endurhæfingu, svo sern ofneyslu lyfja
eða ómeðhöndlaða sjúkdóma. Einstaklingamir verða
Læknablaðið 2002/88 641