Læknablaðið - 15.09.2002, Side 32

FRÆÐIGREINAR / STARFSENDURHÆFING
Starfsendurhæfing á vegum TR hefur þannig
orðið til að bæta stöðu margra sem farið hafa í gegn-
um mats- og endurhæfingarferlið og um 80% þeirra
sem farið hafa í starfsendurhæfingu hafa verið ánægð
með hana.
Heimildir
1. Bjami Þórðarson, Sólveig A. Svavarsdóttir. Tryggingastærð-
fræðilegur útreikningur á kostnaði vegna örorkulífeyrisgreiðslna
lífeyrissjóða og Tryggingastofnunar ríkisins. Tryggingastofnun
ríkisins, 2001.
2. Marnetoft S-U, Selander J, Bergroth A, Ekholm J. Vocational
rehabilitation - early versus delayed. The effect of early
vocational rehabilitation compared to delayed vocational
rehabilitation among employed and unemployed, long-term
sick-listed people. Int J Rehab Research 1999; 22:161-70.
3. Timpka T, Leijon M, Karlsson G, Svensson L, Bjurulf P. Long-
term economic effects of team-based clinical case manage-
ment of patients with chronic minor disease and long-term
absence from working life. Scand J Soc Med 1997; 25: 229-37.
4. Larsson G. Rehabilitering til arbete. En reform med individen
i centrum. Slutbetánkande av utredningen om den arbetslivs-
inriktade rehabiliteringen. Stokkhólmur 2000, Statens offent-
liga utredningar 2000; 78: 127-39.
5. Selander J, Marnetoft S-U, Bergroth A, Ekholm J. Arbetslivs-
inriktad rehabilitering och senare sjukfránvaro. Socialmedi-
cinsk tidsskrift 1997; 74:390-5.
6. Sigurður Thorlacius. Breytt fyrirkomulag örorkumats á íslandi
og starfræn endurhæfing á vegum Tryggingastofnunar ríkisins.
Læknablaðið 1999; 85: 481-3.
7. Sigurður Thorlacius, Gunnar Kr. Guðmundsson, Friðrik H.
Jónsson. Starfshæfni eftir starfsendurhæfingu á vegum Trygg-
ingastofnunar ríkisins. Læknablaðið 2002; 88:407-11.
8. Sigurður Thorlacius, Sigurjón Stefánsson, Stefán Ólafsson.
Umfang og einkenni örorku á íslandi árið 1996. Læknablaðið
1998; 84:629-35.
9. Sigurður Thorlacius, Sigurjón Stefánsson, Stefán Ólafsson,
Vilhjálmur Rafnsson. Breytingar á algengi örorku á íslandi
1976-1996. Læknablaðið 2001; 87: 205-9.
10. Sigurður Thorlacius, Sigurjón Stefánsson, Haraldur Jóhanns-
son. Örorkumat fyrir og eftir gildistöku örorkumatsstaðals.
Læknablaðið 2001; 87: 721-3.
11. Sigurður Thorlacius, Sigurjón Stefánsson, Stefán Ólafsson.
Menntun, störf og tekjur þeirra sem urðu öryrkjar á íslandi
árið 1997. Læknablaðið 2001; 87: 981-5.
12. Andersson SI. Appraisal, coping, motivational factors and
gender in vocational rehabilitation. Scand J Soc Med 1996; 24:
161-8.
1) Sjá lyfjaupplýsingar, samþykktar af Lyfjastofnun.
Vioxxakut
TAFLA; M Ol AH 02. Hvcr tajla inniheldur: Rofccoxib 25 tng cða 50 mg. Abcndingar: Mcðferð við bráðum vcrkjum. Meðfcrð við vcrkjum scm stafa af tíðablxðingum. Skammtar og lyfjagjðf: Lyfið cr ællað til inntóku og má
taka inn mcð cða án fæðu. Vioxxakut ætti ckki að nota sammiða oðrum lyfjum sem innihalda sama virka cfnið, p.e. rófecoxíb. Lyfið skal aðcins nota á meðan á bráðum cinkennum sicndur. Skammtastarrðir handa fullorðnum:
Brdðir verkir: Ráðlagður upphafsskammtur cr 50 mg einu sinni á dag. Eftir það skal gcfa 25 mg cða 50 mg einu sinni á dag. Ráðlagður hámarksskammtur á dag cr 50 mg. Vcrkir vcena tiðablaðinea: Ráðlagður skammtur er 25 mg
cða 50 mg einu sinni á dag. Ráðlagður hámarksskammtur á dag cr 50 mg. Lyfið gæti vcrið áhrifarikast hjá sjúklingum með bráða verki á vægu til miðlungsalvarlegu stigi. Hjá sjúklingum mcð bráða verki á alvarlcgu stigi hcfur
vcrið sýnt fram á að rófccoxlb drcgur úr notkun kvalastillandi lyfja (narcotics),'þó svo að það komi ekki í stað þcirra (sjá Lyfhrif). Aldraðir. Eins og á við um önnur lyí scm gcfin eru oldruðum er skynsamlegt að nota minnsta
ráðlagðan skammt. Gæta skal varúoar við mcðferð aldraðra siúklinga. (Siá Varnaðarorð og varúðarrcglur og Lyfjanvórf). Skcrt nýrnastarfsemi. Skammta þarf ckki að aðlaga hjá sjúklingum mcð krcatínínúthreinsun 30 - 80 ml/mfn
(sjá Varnaðarorð og varúðarreglur og LyfjahvórO. Lyfið cr ckki ætlað sjúklingum með krcatínínúthrcinsun <30 ml/mín (sjá Frábcndingar). Skcrt lifrarstarfsemi: Sjá Frábcndingar. skammtastarðir handa bórnum: Lyfið cr ekki ætlað
bðrnum. Frábcndingar: Sjúklingar scm hafa þckkt ofnæmi fyrir virka efninu cða cinhvcrju hjálparcfnanna. Sjúklingar með virkan sársjúkdóm í meltingarvegi eða blæðingu I mcltingarvegi. Sjúklingar með truflun á lifrarstarfscmi.
Sjúklingar með áætlaða krcatlnínúthrcinsun < 30 ml/mín. Sjúklingar sem hafa haft einkcnni astma, bólgu ( nefslímnúð, scpa ( ncfshmnúð, ofsabjúg (angioncurotic oedema) cða ofsakláða (urticaria) cftir inntöku acctvlsalicýlsýru
cða annarra bólgucvðandi vcrkjalyfja (NSAID). Notkun á síðasta þriðjungi meðgöngu cða meðan á brjóstagjóf slcndur (sjá Meðganga og brjóstagjóf)- Sjúklingar með bólgusjúkdóm í þörmum (inflammatory bowcl discase). Sjúklingar
með langt gengna hjartabilun. Varnaðarorð og varúðarrcglur: Prostaglandfn 1 nýrum geta gegnt mikilvægu hlutverki ( að viðhalda blóoflxði um nýru, þcgar blóðflæðio cr af cinnverjum ástxðum minnkað. Rófccoxlb arcgur úr
myndun prostaglandína og gctur mcð þv( minnkað blóðflæði um nýru enn meira og þannig valdið skcrðingu á nýmastarfscmi. Pcir scm cru ( mcstri hættu m.t.t. þcssa cru sjúklingar sem hafa verulcga skcrta nýrnastarfsemi fyrir,
sjúklingar sem nafa hjartabilun scm llkaminn hcfur ekki náð að bæta upp, og sjúKlingar mcð skorpulifur. Hafa skal eftirlit mcð nýrnaslarfsemi sllkra sjúklinga. Gæta skal varúðar þcgar mcðferð er hafin hjá sjúklingum mcð
vcrulcgan vökvaskort. Ráðlcgt er að bæta sKkan vókvaskort upp áður en mcðfcro með rófecoxíbi er nafin. Vókvasófnun, bjúgur og hár blóðþrystingur hafa komið fram hjá sjúklingum á rófecoxlb meðfcrð. Pessi cinkcnni virðast
vera skammtatengd og sjást frekar við langvarandi notkun rófecoxtbs og við stærri mcðfcrðarskammta. Þar scm meðfcrð mcð rófecoxíbi getur lcitt til vókvasófnunar skal gæta varúðar hjá sjúklingum scm hafa fengið hjartabilun,
truflanir á starfsemi vinstri slcgils eða háan blóðþrýsting og cinnig hjá sjúklingum sem af cinhvcrjum óðrum orsókum hafa bjúg fyrir. Minnstu ráðlögðu skammta rófccoxlbs ætti að nota njá pcssum sjúklingum (sjá Millivcrkanir).
Sértxkir COX-2 hemlar koma ckki í stað acetýlsalicýlsýru við fyrirbyggjandi meðferð hjá hjarta- og xðasjúklingum þar scm það nefur engin áhrif á nlóðflógur. Þar sem rófccoxlb lelst til COX-2 hcmla, kcmur það ckki ( veg fyrir
kekkjun blóðflagna og skal ckki hætta blóðþynningarmcðferð. íhuga slcal sl(ka meðfcrð hjá sjúklingum sem hala fengið, cða eiga á hættu að fá, blóðscga í njarta cða annarsstaðar (sjá LyfhriO- Gæta skal varúoar hjá sjúklingum
mcð Torsögu um blóðþurrð ( hjarta vcgna þcirra lyfhrifa COX-2 hcmla sem bcnl er á hér að framan. Gcra skal viðeigandi ráðstalanir og (huga að hætta rófccox(b mcðferð cf kKnisk einkenni benda til að sjúkdómsástands þessara
sjúklinga vcrsni. Eftirlit skal haft með öldruðum og sjúklingum með trufla-1- ■* —1— ,,f— -“- *-•---------'---1 c----L :------■ ■' x— -Bí—* r'------------*-- ----' °-‘r----------—1—»—
líkamsnit;
, .. -----------0 siúklingum mcð truflanir á nýrna-, lifrar-, eða hjartastarfscmi, þcgar þeir cru á rófccoxlbmeðferð (sjá Skammtar og íýfjagjöf og Frábcndingar). Rófecoxib gctur dulið hækkaðan
Kkamshita. Notkun rófccoxibs, sem og allra annarra lyfja scm hamla COX-2, cr ckki ráðlógð hjá konum scm cru að rcyna að verða þungaðar (sjá Mcðganga og brjóstagjóf og LylhriO Strstakrar varúðar skal gata við langvarandi
notkun rófecoxibs við slitgigt: í kKnlskum rannsóknum fcngu sumir sjúklinganna sem voru á rófecoxibmeðfcrð rof, sár cða blæðingar í mcltingarvcgi. Sjúklingar scm áður nólðu fcngið rof, sár cða blæðingar og siúklingar scm
voru cldri en 65 ára virtust vcra í mciri hættu á að fá fyrrnefndar aukaverkanir. Við langvarandi mcðferð mcð skómmtum yfir 25 mg á dag, cykst hættan á cinkcnnum frá meltingarvcgi óháð rofi, sáramyndun eða bfæðingum (sjá
Aukavcrkanir). Hækkanir á ALAT og/cða ASAT (u.þ.b. þrcfóld cðlilcg cfri mörk, eða mcira) hafa vcrið skráðar í klfnfskum rannsöknum á rólecoxíbi hjá u.þ.h. 1 % sjúklinga mcð slitgigt. Ef sjúklingur fær einkcnni scm benda til
truflana á lifrarstarfsemi, cða cf niðurstöður úr lifrarprófum cru ócðlilegar, skal athuga hvort endurtckin lifrarpróf séu óeðlileg. Börn: Rófecoxíb hclur ckki vcrið rannsakað hjá börnum og skal aðcins gcfið fullorðnum. Magn
laktósu i hverri tóflu (79,34 mg í 25 mg tóflunni og 158,68 mg i 50 mg tóflunni) er lfklcga ekki nægilcgt til þcss að framkalla sértxk einkcnni laktósaóþols. Millivcrkanir: Milliverkanir ( tcngslum við lyfnrif: Hjd sjúklingum sem
ndð höfðu jafnvagi d langvarandi warfarín meðferð varð 8 % lenging d prótrombíntíma (InternationatNormalized Ratio) við daelega ejöf 25 mg af rófecoxlbi. Leneing d prótrombíntlma hefur sCst hjd sjúklingum sem tóku rófecoxlb I
klínlskum skömmtum samhliða warfartni, sem leiddi til þess að hlc var gert d warfarlnmeðferðinni og I sumum (ilvifeum þurfti að hefja meðhöndlun til að minnka dhrif blóöþynningarinnar. Þvl skal hafa ndkvarmí eftirlit með prótrombintlma
hjd sjúklingum semtaka warfarín cða svipuð lyí sCrstaklega dfyrstu doeunum cftir að rófccoxtb meðferð er hafin eða breyting er eerð d skammtastarð rófecoxibs.HjÁ sjúklingum mcð vægan cða miðlungsmikinn háþrysting varð órlltil
minnkun á blóðþrýstings-lækkandi áhrifum (meðalaukning á mcðalþrýstingi ( slagæðum (MAP) 2,8 mmHg) samhliða gjðf 25 mg af rófecoxibi á dag og ACE-hcmiIs (benazcpríl, 10-40 mg á dag) ( 4 vikur, miðað við áhrifin af
ACE-hemlinum cingðngu. Hvað varðar ðnnur lyf scm hamla cýklóoxygcnasa, þá getur gjöf ACE-hcmils samnliða rófccoxíbi, hjá sumum sjúklingum mcðskerta nýrnastarfscmi, leitt til cnn mciri skcrðingar á nýrnastarfsemi, scm
þó gcngur venjulcga til haka. Pcssar milliverkanir bcr að hafa ( huga þegar sjúklingar fá rófccoxib samhliða ACE-hemlum. Notkun bólgucyðandi verkjalyfia samhliða rófecoxíbi gæti einnig dregið úr blóðþrýstingslxkkandi vcrkun
bcta-blokka og þvagræsilyfja sem og annarra verkana þvagræsilyfja. Engar upplýsingar liggja fyrir um mögulegar milliverkanir rófccoxiDs og beta-bloKKa eða þvagræsilyfja. Við jafnvægi hómu 50 mg af rófccoxlbi, cinu sinni á
dag, cngin áhrif á verkun Iftilla skammta af acctýlsalicýlsvru á blóðflógur. Foroast skal samhliða gjöf rófccoxibs og stxrri skammta af acetýlsalicýlsýru cða annarra bólgueyðandi vcrkjalyfja. Samhliða gjöf ciklósporíns cða takrólfmus
og bólgueyðandi vcrkjalyfja getur aukið citurvcrkanir ciklósporins eða takróllmus á nýru. Eftirlit skal haft mcð nyrnastarfsemi þegar rófccoxib er gefið samhliða óðru hvoru þcssara lyfja. Ahrif rófccoxlbs d lyfjahvörf annarra lyjja:
Plasmaþéttni litíums getur aukist af vóldum bólgucyðandi verkjalyfja. Aukning ( plasmaþéttni litíums hcfur verið skráð cftir markaðssctningu rófccoxibs. Engin marktæk áhrif komu fram á plasmaþéttni mctótrcxats, mældu með
AUCO-24 klst, hjá sjúklingum sem fcngu 7,5 mg til 20 mg metótrexal cinu sinni ( viku vcgna liðagigtar þcgar 12,5 mg, 25 mg eða 50 mg af rófccoxibi voru gcfin. Pcgar 75 mg af rófccoxibi (þrcfaldur til sexfaldur ráðlagður skammtur
fyrir slitgigt) voru gefin cinu sinni á dag ( 10 daga iókst plasmaþéitni mctótrcxats (AUC (0-24klst.)) um 23 % hjá sjúklingum með liðagigt scm fengu 7,5 mg til 15 mg af metótrcxali á viku. Hafa bcr í huga þórf fyrir viðeigandi
eftirlit með citurverkunum tcngdum mclótrexati þcgar rófecoxlb cr gefið samhliða metótrexati. Engar millivcrkanir við digoxln hafa komið fram. Niðurstóður in vivo rannsókna á millivcrkunum rófecoxíbs/warfaríns og
rófecoxíbs/teóíýllíns benda til þcss að rófecoxíb vaídi vægri hómlun á CYP1A2. Gæta skal varúðar þegar rófccoxíb er eefið samhliða óðrum lyfjum scm umbrotna fyrst og frcmst fyrir tilstilli CYP1A2 (t.d. amitriptýKni. tacríni og
zilcutoni). Pcgar 12,5 mg, 25 mg og 50 mg af rófecoxlbi voru gefin cinu sinni á dag í 7 daga jókst plasmaþéttni tcófýllins (AUC(0-»)) um 38 til 60 % hjá heilbrigðum einstaklingum sem fcngu einn 300 mg skammt af teófýllini.
Ihuga skal að Tylgjast mcð plasmaþéttni teófýllíns þcgar meðfcrð cr hafin mcð rófecoxibi cða þegar hcnni er brcytt hjá sjúklingum scm fá teófýllín. Tilhnciging rófccoxtbs lil að hamla cða órva CYP3A4 virkni var rannsókuð hjá
mönnum með mfdazólam prófi og i.v crýtrómýcín óndunarprófi. Rófccoxib (25 mg á dag ( 12 daga) órvaði CYP3A4 hvött umbrol mídazólams, scm leiddi til 30 % minnkunar á AUC midazólams. Pcssi minnkun cr að óllum Kkindum
vcgna aukins umbrots i fyrstu umfcrð vcgna virkjunar rófecoxíbs á CYP3A4 ( mcltingarvcgi. í samanburði við lyfleysu hafði rófccoxíb (75 mg á dag í 14 daga) cngin marktæk áhrif á erýtrómýcin afmctýlcringu, scm sýnir að það
virkjar ekki CYP3A4 virkni ( lifur. Prátt Tyrir að rófecoxíb órvi CYP3A4 virkni í mcltingarvcgi, cr ckki talið að áhrifin á lyfjahvórf lyfja scm eru fyrst og frcmst umbrotin fyrir tilstilli CYP3A4 séu það mikil að það hafi kliníska
þýðingu. Engu að síður skal gæta varúðar þcgar lyfjum sem umbrotna fyrir tilstilli CYP3A4 er ávísað samhliða rófccoxibi. I rannsóknum á millivcrkunum lyfja, hafái rófecoxib ckki klinískt mikilvæg áhrif á lyfjahvórí
prcdnisóns/prcdnisólons cða gctnaðarvarnartaflna (ctinýlóstradlóls/norctíndróns 35/l).Samkvæmt niðurstóðum in vitro rannsókna er ekki gcrt ráð fyrir að rófccoxib hamli cýtókróm P450 2C9, 2C19, 2D6 eða 2E1, þó að in vivo
niðurstóður séu ckki fyrir hcndi. Ahrif annarra lyfja á lyfjahvórf rófecoxibs: Meginumbrotsleið rófecoxlbs er afoxun yftr I cis- og trans-dthydrórófecoxíb (hvdroxvsyrur). Þegar óflugir cytókróm P450 örvar eru ekki til staðar, eru CYP-
hvött umbrot ckki meginumbrotsleið rójecoxlbs. Engu að síður olli samhliða gjöf rófecoxlbs og rífampicíns, scm cr óflugur CYP cnzýmórvi, u.þ.b. 50 % lækkun á plasmaþéttni rófecoxlbs. Því skal íhuga að gcfa stærsta skammt af
rófccoxíbi sem ráðlagður cr ( hverju tilyiki fyrir sig, þcgar það cr gcfið samhliða lyfjum scm eru óflugir enzýmórvar umbrota ( lifur. Gjóf ketókónazóls (ófiugur CYP3A4 hemill) hafði ekki áhrif á lyfjahvórf rófecoxlbs í plasma.
Címetidín og sýruhamlandi lyl hala ekki kliniskt marktæk áhrif á lyfjahvörf rófccoxtbs. Aukaverkanir: Eftirtaldar lyfjatengdar aukavcrkanir voru skráðar 1 > 1 % tilvika, og af hærri t(ðni en þegar um lyfleysu var að ræða, 1
kliniskum rannsóknum hjá sjúklingum sem fengu 25 mg eða 50 mg af rófckoxibi 1 1 til 5 daga: Svimi, niðurgangur, aukin svitamyndun og mcltingartruflanir. Algengar (>1%): Almennar: Bjúgur/vókvasófnun, kviðverkir, svimi.
B.r ?£ eÍtlar:ILl‘k|Un á blóðskilun (haematocrit). Hjarta- og tzðakerfi: Hár blóðþrýstingur. Mcltingarfari: Brjóstsviði, óþægindi ( efri hluta kviðar, niðurgangur, óglcði, mcltingartruflanir. Lifur og gall: Hækkun á ALAT, hækkun
á ASAT. Taugakcrfi: Höfuðvcrkur. Húð og undirhúð: Kláði. Sjaldgæfar (0,1-1%): Almcnnar/óskilgreina staðsetning: Prcyta/máttleysi, uppþemba, brjóstvcrkir. Blóðog eillar: Lækkun á hcmóglóblni, fækkun rauðra og hvitra blóðkorna.
Meltlnearfœrt: Hægðatrcgða, sár í munni, uppköst.yindgangur, súrt bakflæði ( vélinda. Ll/ur og gall: Aukning á alkaKskum fosfatasa. Eyru og vólundarhús: Eyrnasuð. Efnaskipti og ntering: Þyngdaraukning. Stoökerfi: Sinadráttur.
Taugakerfi: Svefnleysi, sycfnhöfgi, svimi (vcrtigo) Gcðræn vandamál: Gcðdcyfð, minnkuð andlcg skcrpa. Óndunarfæri: Andþyngsli. Þvag- oehynfcrri: Aukning á þvagcfni, aukning á krcatlníni, prótcin í þvagi. Húð og tcngdir vefir:
Utbrot, atópiskt cxcm. Mjög sjaldgæfar (<0 1%): Meltingarfarri: Sár i meltingarvcgi, rof og blæðingar í mcltingarvcgi (aðatlcga hjá öldruðum sjúklingum), magabólgur.Koma órsjaldan fyrir: Almcnnar: OTnæmisviðbrögð, þar á
meðal ofsabjúgur (angiocdcma), ofsakláði (urticaria), bráðaofnæmi. Blóð op riilar- ni<sðflannaf.-rð Hinrtn- no trHnbrrfi■ Hiartakflnn atu^i.a.ri t~-*___________________________________________ j .i. d...i .m....;..;. ð.a.T.>.r_.i.
Bcrkjukrampi.. P r ..
Hjartadrep (ekki
viðbrögð I húð fc
iðaofnæmi. Blóð og eitlar: E
, r r o- (aðallcga hjá-------------- --------...„.—6--------------.... ------------------------------r_. .
•». r -... -----o-------- -ióðflagnafæð. Hjarta- og ceðakerfi: Hjartabilun. Augu: Óskýr sjón. Taugakcrfi: Náladofi. Geðran vandamdl: Rugl, ofskynjanir. öndunarfari:
mni Pvag- og kynlccn: Skcrt nyrnastarfsemi, þar á mcðal nýrnabilun scm oftast gcngur til baka þccar meðferð cr stóðvuð (sjá Varnarorð og varúðarreglur). Húð undirhúð: Skallamyndun. Einstók tilvik:Hjarta- og aðakerfi:
hcfur vcrið synt fram á bein icngsl þar á milli). Lifur og gall: Eituráhrif á lifur þ.á m. lifrarbólga og gula. Taugakcrfi: Hcilahimnubólga (án sýkingar.) Húð og undirhúð: Aukavcrkanir á húð og slímhúðir og alvarlcg
. . - , h,uð þ á m Stcvcn-Johnsons hcilkcnm. I kllnískum rannsóknum var um sambærilegar aukavcrkanir að ræða hjá sjúklingum scm mcðhóndlaðir voru ( eitt ár eða lengur mcð rófecoxtbi. Eftirtaldar alvarlegar aukaverkanir
hala verið skráðar (tengslum við notkun bólgucyðandi verkjalyfja (NSAID) og ckki cr hægt að útiloka þær i tcngslum við tóku rófecoxíbs: Eilurverkanir á nýru, þ.á m. millivcfsnýrnabólga og nýrungaheilkenni og citurvcrkanir
á liíur þ.á m. lifrarbilun. Pakkningar og verf (aprl .2002); Tðfíur 25 mg: 5 stk.1277 10 stk. 2411 Tóflur 50 mg: 5 stk.1277 10 stk.2411 Afgrciðslutilhógun: Lyfscðilsskylda. Greiðsluþátttaka: 0 Handhafi markaðslcyfis: Mcrck
Sharp &z Dohmc B.V., Haarlcm, HoTland. Umboðsaðili á tslandi: Farmasía chf, Sfðumúla 32, 108 Rcykjavík. 7 7 v 7
644 Læknablaðið 2002/88