Læknablaðið - 15.12.2004, Síða 58

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ARFUR JÓNS STEFFENSEN
Þegar Henry Gray
Háskóla íslands
kom
læknadeild
Örn Bjarnason
Höfundur var ritstjóri
Læknablaðsins 1976-1993.
Hann er að mestu hættur
lækningum og vinnur nú að
undirbúningi að útgáfu á
norrænum lækningahandritum
frá miðöldum og skýringum
á þeim. Teikningin er
úr Stúdentablaðinu frá
námsárum Arnar um 1960.
í Árbók Háskólans fyrir háskólaárið 1911-1912 er
þess getið að í líffærafræði kerfa hafi Guðmundur
Hannesson notað við kennsluna Grundriss der Ana-
tomie eftir Richter. Næsta skólaár segir að í líffæra-
fræði svæða hafi Guðmundur notað Lehrbuch der
Topographischen Anatomie eftir Corning. I Árbók-
inni fyrir árin 1913-1914 er beggja fyrrnefndra bóka
getið og þá er einnig getið um líffæramyndir [Atlas
der Anatomie, þrjár útgáfur] eftir Spalteholz, Toldt og
Broesike. Pá er nefnd Lehrbuch der normalen Ana-
tomie eftir Broesike og virðist hún ásamt svæðalýs-
ingum Cornings hafa verið aðal kennslubókin frá því.
Er á líður hverfa alveg úr Árbók Háskólans frásagnir
af því hvaða kennslubækur voru notaðar í greininni.
Önnur heimsstyrjöldin kom í veg fyrir áframhald-
andi viðskipti við Pýzkaland og því hefir Jón Steffen-
sen þurft að taka upp nýja kennslubók í líffærafræð-
inni. Snorri Páll Snorrason kom í deildina haustið
1941. Hann hafði Broesike frá föður sínum, Snorra
Halldórssyni héraðslækni í Síðuhéraði. Snorri Páll
keypti síðan Gray’s Anatomy þegar pöntunin barst til
landsins og ritaði í bókina dagsetninguna: 1. desem-
ber 1941.
Aldarminníng
Jóns Steffensen
í febrúar 2005 er öld liðin frá fæðingu Jóns
Steffensen. Af því tilefni verður haldin ráð-
stefna í minningu hans dagana 18. og 19.
febrúar í Þjóðarbókhlöðunni. Jafnframt verð-
ur opnuð sýning í safninu sem helguð er
minningu Jóns. Hans verður einnig minnst
hér í blaðinu.
Henry Gray F.R.S., F.R.C.S. fæddist árið 1827. Ekk-
ert er vitað um fyrstu æviár hans eða menntun. í maí
1845 innritaðist hann sem „perpetual student“ við St.
George’s Hospital, London og honum er svo lýst að
hann hafi verið „a most painstaking and methodical
worker, and one who learnt his anatomy by the slow
but invaluable method of making dissections for him-
self“.
Árið 1848, meðan hann var enn stúdent, vann hann
verðlaun The Royal College of Surgeons fyrir ritgerð
byggða á samanburðarrannsóknum hans á byggingu
augans í manninum og öðrum hryggdýrum. Árið 1852
var hann kosinn Fellow of the Royal Society og árið
eftir vann hann Astley Cooper verðlaunin fyrir ritgerð
um miltað. Hann kenndi líffærafræði við St. George’s
Hospital og var forstöðumaður líffærasafnsins. Hann
sendi frá sér fyrstu útgáfu líffærafræðinnar sem síð-
an hefir verið við hann kennd, Gray’s Anatomy, ár-
ið 1858. Sú útgáfa var 750 síður, með 363 ágætum
myndum eftir vin hans, Dr. Vandyke Carter, sem áður
hafði kennt líffærafræði við St. George's Hospital.
Gray gekk frá annarri útgáfu árið 1860. Árið eftir sótti
hann um stöðu aðstoðarskurðlæknis á spítalanum,
en þá um sumarið annaðist hann frænda sinn sjúkan
og smitaðist við það af bólusótt sem varð honum að
aldurtila.
Gray’s Anatomy var stöðugt endurskoðuð og end-
urbætt og 28. útgáfan sem út kom 1942 var 1558 síður
og myndirnar voru orðnar 1306.
Breski lœknirinn og prófessorinn Anthony Gray.
878 Læknablaðið 2004/90