Læknablaðið - 15.02.2005, Blaðsíða 25

FRÆÐIGREINAR / KALKVAKAÓHÓF
Tafla VI. Tengsl PTH við ákveðnar breytur - leiðrétt fyrir aldri.
Jónað 25(OH)D Cystatín-C BMI Fitumassi Fitulaus massi
kalsíum r+ r+ r+ r+ r+
Karlar -0,23* -0,26* 0,16* 0,26* 0,27* 0,18*
Konur -0,16* -0,28* 0,13* 0,21* 0,21* 0,14*
r+hlutafylgnistuðull. *p<0,01. PTH = Parathyroid hormone.
reyktu (6,8% miðað við 25,9% p<0,01) samanborið
við hópinn sem hafði PTH innan viðmiðunarmarka.
Ekki var marktækur munur á laktósaóþoli, brottnámi
meltingarvegar eða öðrum breytum milli hópanna.
Aldiirsbundin hækkun PTH
Tengsl PTH og ýmissa breyta voru fundin út frá
„heilbrigða" hópnum nema þegar um var að ræða
kynhormón og þvagræsilyf. í „heilbrigða“ hópn-
um hafði PTH jákvæð tengsl við aldur hjá körlum
(r=0,20, p<0,01) og konum (r=0,17, p<0,01). PTH
hafði marktæka jákvæða hlutafylgni við cystatín-C,
líkamsþyngdarstuðul, íitumassa og fitulausan massa,
en neikvæða hlutafylgni við styrk jónaðs kalsíums og
25(OH)D hjá báðum kynjum, leiðrétt fyrir aldri (tafla
VI). Styrkur magnesíums í sermi og kalsíuminntaka
reyndust ekki hafa marktæk tengsl við PTH.
Fitumassi reyndist hafa neikvæð tengsl við 25(0-
H)D (karlar; r=-0,ll p<0,01, konur; r=-0,17 p<0,01).
Til að kanna nánar tengsl PTH og fitumassa skiptum
við hópnum upp eftir fitumassa, það er ofan og neð-
an við miðgildið, og könnuðum mun á PTH gildum
hópanna þegar leiðrétt var fyrir aldri, 25(OH)D,
cystatín-C og reykingum. Niðurstaðan var marktækt
hærra PTH hjá hópnurn með hærri fitumassann, hjá
konum (ANCOVA: 41,5±1,1 miðað við 38,0±1,1 ng/1,
p<0,05) og körlum (ANCOVA: 38,1±0,8 miðað við
35,0±0,8 ng/1, p<0,01).
Konur höfðu marktækt hærra PTH en karlar
(mynd 1). Þessi munur hélst þrátt fyrir að leiðrétt væri
fyrir aldri. 25(OH)D, BMI, cystatín-C og reykingum
og höfðu konur 13,0% hærra PTH-gildi (ANCOVA,
42,5±0,5 miðað við 37,6±0,7 ng/1, p<0,001).
Tengsl PTH við kynhormón
Niðurstöður fyrir tengsl PTH og kynhormóna voru
fengnar úr öllum rannsóknarhópnum. Ekki fannst
marktæk fylgni milli estrógens og PTH hjá konum
er leiðrétt var fyrir aldri. Hjá körlum var hins vegar
marktæk neikvæð fylgni við heildartestósterón (r=-
0,09 p<0,05) en ekki frítt testósterón.
Alls voru 10,9% kvenna á aldrinum 30-49 ára á
hormónalyfjum, 54,5% kvenna á aldrinum 50-69 ára
og 12,6% á aldrinum 70-89 ára. Konur á hormóna-
lyfjum höfðu marktækt hærra meðalgildi PTH en
þær sem ekki tóku slík lyf að teknu tilliti til aldurs,
25(OH)D, cystatín-C, reykinga og BMI (ANCOVA,
44,8±1,1 miðað við41,3±0,7 ng/l,p<0,01). Mynd2sýn-
ir hins vegar aldursbundnar breytingar PTH eftir því
IPTH (ng/l)
Mynd 1. Tengsl aldurs og þéttni PTH í sermi. Línurnar sýna staðbundna bestun.
hvort konur eru á hormónalyfjum eða ekki og sýnir
að hormónalyf virðast hindra aldursbundna hækkun
PTH en að konur á hormónalyfjum hafa hærra PTH
upp undir 70 ára aldur.
Tengsl ýmissa þótta við þéttni PTH í sermi
Til að kanna hvort breyturnar, sem margar eru inn-
byrðis tengdar, hefðu sjálfstæð tengsl við PTH gerð-
um við línulega aðhvarfsgreiningu þar sem lnPTH
Mynd 2. Aldurstengdar
breytingar PTH. Myndin
sýnir hvernig PTH breytist
með aldri hjú konum ú
hormónalyfjum miðað við
konur sem ekki taka slík
lyf. Línurnar sýna stað-
bundna bestun.
Læknablaðid 2005/91 165