Læknablaðið - 15.02.2005, Blaðsíða 26

FRÆÐIGREINAR / KALKVAKAÓHÓF
Tafla VII. Tengsl PTH við marktækar breytur - línuleg aðhvarfsgreining.
Konur S* p-gildi Karlar S* p-gildi
25(OH)D -0,273 <0,01 25(0H)D -0,252 <0,01
Reykingar -0,199 <0,01 Reykingar -0,216 <0,01
Fitumassi 0,122 <0,01 Fitumassi 0,188 <0,01
Cystatín-C 0,129 <0,01 Cystatín-C 0,139 <0,01
Aldur 0,109 <0,01 Aldur 0,159 <0,01
Magnesíum 0,087 <0,05
RJ=0,19 hjá konum og 0,21 hjá körlum.
* - staölaöur, B-stuöull úr aöhvarfsgreiningu.
Mynd 3. /’/// styrkur
meðal reykingamanna og
þeirra sem ekki reykja.
Hökin sýna 95% öryggis-
bil.
var notað sem háð (dependent) breyta en óháðar
breytur voru aldur, 25(OH)D, cystatín-C, reykingar,
fitumassi, fitulaus massi, serum magnesíum og kyn-
hormónar (estrógen hjá konum og testósterón hjá
körlum). Tafla VII sýnir þá þætti sem höfðu sjálfstæð,
marktæk tengsl við PTH.
Tengsl reykinga við PTH
Reykingar voru algengari í aldurshópnum 30-49
ára (26,5% kvenna og 25,7% karla) heldur en í
aldurshópunum 50-69 ára (20,3% kvenna og 22,4%
karla) og 70-89 ára (12,3% kvenna og 9,9% karla).
Reykingafólk hafði lægra PTH gildi en þeir sem
ekki reykja (mynd 3). Ekki var marktækur munur á
jónuðu kalsíum eftir því hvort fólk reykir eða ekki.
Reykingamenn höfðu lægra 25(OH)D en þeir sem
ekki reykja að teknu tilliti til aldurs. Marktækur mun-
ur var á PTH milli hópanna bæði hjá konum (ANC-
OVA, 33,5±1,9 miðað við 41,8±0,9 ng/1, p<0,001) og
körlum (ANCOVA, 31,5±1,3 miðað við 37,8±0,6 ng/1,
p<0,001), þegar tekið var mið af 25(OH)D. cystatín-
C, BMI og aldri.
PTH og þvagrœsilyf
Einstaklingar á fúrósemíð þvagræsilyfjum höfðu mark-
tækt hærra meðalgildi PTH en þeir sem voru á þíasíð-
um eða tóku ekki þvagræsilyf, eftir að tekið hafði
verið tillit til aldurs (ANCOVA, konur: 59,9±3,5 sam-
anborið við 43,0±1,7 og 41,5±0,7 ng/1, p<0,0T, karlar:
47,5±3,2 samanborið við 2,0±39,7 og 37,3±0,7 ng/I,
p<0,01). Ekki var marktækur munur á milli þeirra
sem taka ekki þvagræsilyf og þeirra sem voru á þía-
síðum.
Umræða
í þessari rannsókn könnuðum við algengi og orsakir
afleidds kalkvakaóhófs á aldrinum 30-85 ára á höfuð-
borgarsvæðinu og fundum að 7,7% kvenna og 4,6%
karla í rannsóknarhópnum höfðu SHPT. I langflest-
um tilvikum var unnt að finna hugsanlega orsök fyrir
SHPT og voru D-vítamínskortur eða ónógt D-vítamín
algengustu orsakirnar. Við skoðuðum einnig tengsl
PTH og ýmissa breyta og fundum að PTH hafði
marktæk tengsl við aldur. 25(OH)D, cystatín-C, BMI
og fitumassa. Við vitum ekki um aðra rannsókn sem
sýnt hefur þessi marktæku tengsl PTH við fitumassa
fremur en fitulausan massa. Hvað kynhormónin varð-
ar voru tengslin marktæk við estrógen hjá konum og
testósterón hjá körlum. Þá var PTH marktækt hærra
hjá konum en körlum, hjá konum á hormónalyfjum
miðað við konur sem ekki taka slík lyf og hjá þeint
sem ekki reykja miðað við reykingafólk, þrátt fyrir að
leiðrétt væri fyrir öðrum breytum. Línuleg aðhvarfs-
greining sýndi að 25(OH)D, reykingar, cystatín-C,
líkamsþyngdarstuðull, jónað kalsíum og aldur höfðu
sjálfstæð marktæk tengsl við PTH hjá báðum kynjurn.
Að auki hafði magnesíum marktæk sjálfstæð tengsl
hjá konum.
Algengi og orsakir SHPT
Okkur er ekki kunnugt um aðrar rannsóknir þar sem
markmiðið var að leita orsaka SHPT á víðum grunni
og því ekki unnt að bera saman okkar niðurstöður
við aðrar. Visser et al (3) fundu að 3,8% eldri einstak-
linga (55-85 ára) hefðu kalkvakaóhóf sem er töluvert
lægra en þau 6,6% sem við fáum sem heildaralgengi.
Rannsókn þeirra var framkvæmd í Hollandi og skil-
greindu þeir kalkvakaóhóf einungis út frá PTH (>70
ng/1) en tóku ekki inn jónað kalsíum eins og í okkar
rannsókn. Við fengum því mun hærra algengi í okk-
ar rannsókn þrátt fyrir að því er virðist þrengri skil-
merki fyrir SHPT. Líklega er því afleitt kalkvakaóhóf
algengara hér en víðast annars staðar vegna minni
áhrifa sólarljóss hér á landi, sem hefur áhrif á styrk
PTH í gegnum áhrif sín á D-vítamínbúskap (15). Aðr-
ar rannsóknir um algengi kalkvakaóhófs í almennu
þýði fundust ekki, flestar rannsóknir á þessu sviði
hafa verið á afmörkuðum hópum, til dæmis nýrnabil-
uðum einstaklingum eða eldri einstaklingum með
mjaðmargrindarbrot. Kannaðir hafa þó verið (18)
áhættuþættir SHPT í heimilisfólki á öldrunarstofnun-
um og fundið að notkun fúrósemíð þvagræsilyfja væri
166 Læknablaðið 2005/91