Læknablaðið - 15.02.2005, Blaðsíða 32

FRÆÐIGREINAR / RAFEYÐING A HVEKK
Mynd 1. Hefðbundin
skurðlykkja (vinstra megin)
ogsérstakt kefli (hœgra
megin) sem notað er við
rafeyðingu á hvekk.
(transurethral electrovaporization of the prostate,
TUVP). Aðgerðin var fyrst kynnt árið 1993 (1), en
tekin í notkun á FSA (Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri) 1997. Þrátt fyrir að hlutverk lyfja í nteðhöndlun
sjúklinga með einkenni frá neðri þvagfærum og þá
einnig hvekkauka hafi aukist mjög síðasta áratug á
íslandi (2) þarf talsverður hluti sjúklinga að undir-
gangast skurðaðgerð. Annars vegar sökum ófullnægj-
andi svörunar við lyfjameðferð og hins vegar vegna
fylgikvilla hvekkauka eins og til dæmis bráðrar eða
langvinnrar þvagteppu, steinamyndunar, sýkinga,
vatnsnýramyndunar og blóðmigu. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að kynna hina nýju aðgerðartækni,
kanna ábendingar aðgerða, öryggi, fylgikvilla og ár-
angur aðgerðarinnar fyrstu fimrn árin.
Efniviður og aðferðir
Sjúkraskrár allra sjúklinga greinarhöfundar er undir-
gengust rafeyðingu á hvekk um þvagrás á handlækn-
ingadeild FSA á tímabilinu 17.01.1997- 30.03.2002
voru yfirfarnar. Alls höfðu 40 sjúklingar farið í slíka
aðgerð sem meginaðgerð (hefðbundið hvekkúrnám
um þvagrás talin viðbótaraðgerð þegar báðar aðgerð-
irnar voru framkvæmdar). Fjórir sjúklingar höfðu
þekkt illkynja æxli í hvekk fyrir aðgerð, en þeir voru
útilokaðir af þeim sökum svo að efniviðurinn yrði
einsleitur með tilliti til grunnsjúkdómsins (hvekk-
auka). Allir voru metnir hæfir til aðgerðar af grein-
arhöfundi. Rannsóknarefniviðurinn nær því til 36
sjúklinga. Ekki var unnt að mæla stærð hvekks með
ómskoðun um endaþarm hjá sjúklingahópnum allt
tímabilið og því var þeim mælingum sleppt. Engin til-
raun var gerð til að velja sjúklinga sérstaklega út frá
stærð hvekks.
Eftirfarandi þættir voru skráðir: aldur, áhættu-
flokkur samkvæmt ASA-flokkun (American Society
of Anesthesiologists Classification System), legutími
fyrir og eftir aðgerð, heildarlegutími, aðgerðarlengd,
ábendingar aðgerða, fyrri hvekkaðgerðir, fyrri lyfja-
meðferð við þvaglátaeinkennum, fylgikvillar í eða eft-
ir aðgerð, enduraðgerðir <30 daga, blóðgjafir, þyngd
vefúrnáms, skammtímafylgikvillar og endurinnlagnir
<30 daga frá aðgerð. Síðkomnir fylgikvillar og end-
uraðgerðir eftir >30 daga voru skráð með yfirlestri
sjúkraskráa. Allir sjúklingar komu til eftirlits hjá
lækni 4-8 vikum eftir aðgerð og síðan í framhaldinu
eftir því sem við átti. Skammtímaárangur var metinn
við þá eftirlitsathugun á þann hátt að spyrja sjúkling
hvort hann væri sáttur við ástandið, ellegar hvort það
væri óbreytt eða verra; sömuleiðis að grennslast fyrir
um nrögulega fylgikvilla frá útskrift. Langtímaárang-
ur var metinn með yfirlestri sjúkraskráa á þann hátt
hvort sjúklingur hefði fengið endurtekna eða bráða
þvagteppu, þurft á nýrri aðgerð að halda sökum þvag-
látaeinkenna og fylgikvilla. Allar sjúkraskrár voru
yfirfarnar að nýju í nóvember 2002 þannig að eftir-
litstíminn var 8-60 mánuðir. Ekki var gerð sérstök at-
hugun á hugsanlegri kynlífsröskun í kjölfar aðgerðar.
Framsæ skráning var gerð í legunni og fyrstu 4-8 vikur
eftir aðgerð á ofangreindum þáttum.
Aðgerðin var framkvæmd í mænu- eða utanbasts-
deyfingu. Notuð voru hefðbundin speglunartæki af
Olympus® gerð (Olympus Winther & Ibe, Hamburg,
Germany) af stærðinni 27 French til aðgerðar á hvekk
með sírennsli inn og út (continous flow resectoscope).
í stað hefðbundinnar skurðlykkju (0,3 mm HF-elec-
trode, Olympus Winter & Ibe, Hamburg, Germany)
var notað sérstakt rifflað kefli eða hjól (roller elec-
trode) sem rennt var eftir vefnum (mynd 1). Við
rafeyðingu gufar vefurinn í raun upp við notkun há-
orku rafstraums þegar hjólið snertir vefinn ásamt því
að ákveðið vefsvæði verður fyrir storknunaráhrifum
þannig að blæðingarhætta á að minnka. Notaður var
brennari af gerðinni Force 300 (fyrstu 11 sjúklingarn-
ir) og Force FX (Valleylab, Tyco Healthcare Group,
Boulder, CO, USA), þar sem skurður (cut) var stillt-
ur á 250-300 W og brennsla (coagulation) á 60-80 W.
Hjá 18 (50%) sjúklingum var einnig skorinn vefur
með hefðbundinni skurðlykkju í lok aðgerðar. Ýmist
var sá skurður gerður til að minnka vef enn frekar
eða snyrta hvekkrýmið ef um óeðlilega vefjaóreglu
var talið að ræða. Hjá öllum sjúklingunum var í for-
varnarskyni gerður innri þvagrásarskurður (urethro-
tomia interna) í upphafi aðgerðar til að minnka líkur
á þvagrásarþrengslunr. Glýsín® 1,5% (Delta) var not-
að sem skolvökvi í aðgerð og settur þvagrásarleggur
í lok aðgerðar sem aftur var fjarlægður þegar þvagið
reyndist lítið eða ekki blóðugt. Sýklalyf fengu allir
sjúklingar með þvaglegg fyrir aðgerð.
Tölfræðilegir útreikningar voru gerðir meö hjálp
forritsins Microsoft Excel®. Tölulegar niðurstöður
eru gefnar sem meðaltöl og bil ásamt ±95% vikmörk-
um meðaltals (±95% confidence intervals of means).
Rannsóknin var samþykkt af Vísindasiðanefnd FS A.
172 Læknablaðiö 2005/91