Læknablaðið - 15.12.2005, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / LUNGNAÁSTUNGUR
brigðisstofnunum. Með langvinna lungnateppu
voru 17/82 sjúklingar en 50/82 höfðu ekki sögu um
greindan lungnasjúkdóm. Hjá 48/82 (58%) sjúk-
lingum var búið að gera berkjuspeglun áður en
ástunga var framkvæmd. Algengast var að gerðar
væru tvær ástungur, eða hjá 26 einstaklingum. í
20 tilvikum var gerð ein tilraun og í 12 tilvikum
voru gerðar þrjár tilraunir. Einungis voru gerðar
fleiri en þrjár tilraunir hjá þremur einstaklingum.
Upplýsingar vantaði um fjölda ástunga hjá 21 sjúk-
lingi. Alls voru 11/82 (13%) ástungur gerðar með
fínni nál og 71/82 (86%) með grófri nál. Langflestir
fóru í röntgenmynd af lungum eftir ástunguna, eða
76 af 82 sjúklingum. Hjá einum sjúklingi greindist
loftbrjóst strax í tölvusneiðmynd og var því ekki
gerð röntgenmynd af lungum fyrr en til eftirlits. í
heildina reyndust 25/82 (30%) einstaklingar vera
með loftbrjóst eftir ástungu. Stærð loftbrjóstsins
var 0-2 cm hjá 16 einstaklingum af 25 (64%) og
yfir tveir cm hjá 9/25 einstaklingum (36%). Af
þeim var settur brjóstholskeri hjá 4/25 einstak-
lingum og voru þeir allir með lofbrjóst stærra en
tveir cm. Tíðni loftbrjósts við grófnálarástungur
var 30%. Hjá þeim sem fóru í fínnálarástungu
fengu 4/11 (36%) loftbrjóst en enginn þeirra þurfti
brjóstholskera. Þrír þessara einstaklinga voru með
loftbrjóst undir 2 cm að stærð en einn yfir 2 cm.
Alls voru níu einstaklingar með miðlægan hnúð og
fengu sjö þeirra loftbrjóst eftir ástunguna og þurftu
tveir þeirra á ísetningu brjóstholskera að halda.
Einn sjúklingur fékk blóðhósta meðan á ástungu
stóð en enginn sjúklingur lést vegna lungna-
ástungu. Greiningar sem fengust með ástungunni
Tafla II. Vef/agreining eftir ástungu (n=82).
Ósértækar breytingar 15
Bólga 9
Sýking 3
Eðlilegur vefur 12
Bandvefur 5
Vefjadrep 2
Stórfrumukrabbamein 9
Flöguþekjukrabbamein 8
Kirtilmyndandi krabbamein 19
eru sýndar í töflu II. Enginn sjúklingur greindist
með smáfrumukrabbamein. Lokagreining er sýnd
í töflu III. Næmi rannsóknarinnar með tilliti til
krabbameins er 61% og sértæki 100%. Til að kom-
ast að greiningu fóru 30 sjúklingar í aðgerð, tveir
í miðmætisspeglun og hjá einum var gerð berkju-
speglun eftir ástunguna. Meðal sjúkdóma ann-
arra en krabbameina sem greindust voru sarklíki,
lungnadrep eftir segarek, blæðing vegna áverka og
fjölvöðvagigtarhnútar. Hjá 49 einstaklingum var
Tafla III. Lokagreining eftir frekari rannsóknir eða að- gerðir.
Ósértækar breytingar 11
Örvefur 1
Bólga 4
Sýking 7
Krabbamein alls 59
Stórfrumukrabbamein 11
Flöguþekjukrabbamein 13
Kirtilmyndandi krabbamein 31
Krabbamein (ekki smáfrumu) 4

Tafla IV. Samanburður á vefjagreiningu eftir ástungu og aðgerð.
Ástunga Aögerö
Eðlilegur vefur (5) Kirtilmyndandi krabbamein (3) Bólga (2)
Sýking (1) Sýking (1)
Bólga (4) Sýking (1) Stórfrumukrabbamein (1) Flöguþekjukrabbamein (1) Kirtilmyndandi krabbamein (1)
Ósértækar breytingar (6) Flöguþekjukrabbamein (3) Kirtilmyndandi krabbamein (3)
eingöngu fylgst með sjúklingi en ekki gerðar frek-
ari greiningarrannsóknir. Alls fóru 16 sjúklingar
sem ekki höfðu fengið krabbameinsgreiningu við
ástungu í aðgerð og reyndust 12 þeirra vera með
krabbamein en fjórir með góðkynja orsakir fyrir
hnúð í lunga (tafla IV).
Umræða
Þetta er fyrsta rannsókn á nálarástungum á lunga
sem framkvæmd hefur verið á íslandi. Rannsóknin
sýndi að næmi og sértæki voru nokkuð lægri en í
öðrum rannsóknum, sérstaklega ef borið er saman
við þær rannsóknir sem sýnt hafa bestan árangur.
Abendingar voru langoftast hnúður í lunga sem
vakti grun um lungnakrabbamein. Algengt var
að sjúklingarnir væru áður búnir að fara í berkju-
speglun. Algengasta greining sem fékkst var
krabbamein sem ekki var af smáfrumugerð en
margir sjúklingar þurftu að fara í skurðaðgerð til
að krabbameinsgreining fengist.
Eins og við er að búast höfðu langflestir sjúk-
linganna sögu um tóbaksreykingar. Þetta er
sambærilegt við aðrar rannsóknir (4, 5). Margir
sjúklingar (58%) höfðu farið í berkjuspeglun áður
en ástunga var gerð. í erlendum rannsóknum er
einnig algengt að margir sjúklinganna hafi farið í
berkjuspeglun áður (6). Litlar líkur eru á að grein-
ing fáist á smáum útlægum hnúðum með berkju-
speglun (7). Þetta er þó að breytast með nýjum
greiningaraðferðum (8, 9). Hnúðarnir dreifðust
Læknablaðið 2005/91 919